Το LuxFilmFest, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λουξεμβούργου μπορεί να είναι ακόμα μικρό και να διανύει την 9η χρονιά του, όμως αυτό έχει ένα μεγάλο καλό: είναι οικείο, φιλικό και προσβάσιμο. Μπορείς να καθίσεις σ' ένα τραπέζι με έναν κινηματογραφιστή και να έχεις μία ουσιαστική, πλούσια κουβέντα για το σινεμά και τη δουλειά του (για παράδειγμα, διαβάστε τη συνέντευξη που μάς παραχώρησε ο Ντάριους Κόντζι, ο Διευθυντής Φωτογραφίας του Ντέιβιντ Φίντσερ, Μίκαελ Χάνεκε, Γούντι Αλεν)
Κάπως έτσι εξασφαλίσαμε κάτι σπάνιο: συναντήσαμε και μιλήσαμε με την Ζουλιέτ Γουελφλίνγκ, μία από τις μεγαλύτερες μοντέζ του ευρωπαϊκού σινεμά (από τον Τζούλιαν Σνάμπελ, μέχρι τον Μισέλ Γκοντρί) αλλά και με άνοιγμα σε χολιγουντιανά blockbuster («Τhe Hunger Games», «Ocean's 8»).
Περισσότερο LuxFilmFest 2019: Το Flix στα γυρίσματα της νέας ταινίας του Κριστόφ Ονορέ
Τρίτη από αριστερά, η Ζουλιέτ Γουελφλίνγκ ανάμεσα στα υπόλοιπα μέλη της κριτικής επιτροπής του LuxFilmFest 2019
Πάνω από όλα, η Γουελφλίνγκ είναι η αποκλειστικής συνεργάτης του Ζακ Οντιάρ - από την αρχή της καριέρας του, έχουν δουλέψει όλες τις ταινίες του μαζί. Αν εξαιρέσεις το «Σκάφανδρο και την Πεταλούδα» του Τζούλιαν Σνάμπελ (που την έστειλε στα Οσκαρ) όλες οι υπόλοιπες 9 υποψηφιότητες για Σεζάρ και τα 4 βραβεία που έχει κερδίσει μέσα στα χρόνια είναι με ταινίες του Οντιάρ («Ο Χτύπος που Εχασε η Καρδιά μου», «Ο Προφήτης», «Σώμα με Σώμα», «Dheepan: Ο Ανθρωπος Χωρίς Πατρίδα»).
Στο 9o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λουξεμβούργου ήρθε με μία ιδιότητα που στα 40 χρόνια καριέρας δεν της είχαν προτείνει ποτέ ξανά: ως μέλος της κριτικής επιτροπής του επίσημου διαγωνιστικού τμήματος (για το οποίο να θυμίσουμε διαγωνίζεται και ο Στιβ Κρικρής με το «The Waiter»). Και κάπως έτσι ξεκινήσαμε την κουβέντα μας: γιατί πιστεύει ότι δεν της είχαν προτείνει ξανά μία θέση σε κριτική επιτροπή φεστιβάλ;
«Α, δεν ξέρω. Ισως γιατί η φήμη μου είναι ότι δουλεύω πολύ και δεν έχω χρόνο για τέτοια. Η αλήθεια είναι ότι εμείς οι μοντέρ είμαστε πολύ εσωστρεφείς....»
Γι αυτό και το Flix είναι πολύ τυχερό λοιπόν για την ευκαιρία μίας τέτοιας συνέντευξης. Διαβάστε αναλυτικά...
Εχετε κάνει το μοντάζ σε όλες τις ταινίες του Ζακ Οντιάρ: ποιο είναι το χαρακτηριστικό του που σας κάνει πιστή του μοντέζ και ποιο είναι το δικό σας που σας καθιστά απαραίτητη σε όλες τις ταινίες του;
Μπορώ να απαντήσω μόνο στο δικό μου κομμάτι – στο τι με κάνει εμένα να τον επιλέγω. Κι αυτό είναι το ταλέντο του. Το ταλέντο του Οντιάρ είναι αδιαπραγμάτευτο και ξεχωριστό. Επιπλέον, είναι ένας σκηνοθέτης ο οποίος πραγματικά και ουσιαστικά δουλεύει ομαδικά. Εμπιστεύεται το συνεργείο του, βασίζεται στους ανθρώπους του, τον ενδιαφέρουν οι νέες ιδέες που μπορεί εκείνοι να του φέρουν. Σχεδόν το απαιτεί. Είναι σπάνιο να συνεργάζεσαι με κάποιον που πραγματικά ακούει. Αυτό κάνει και στο μοντάζ. Με ακούει. Θα ακούσει την αντίρρησή μου, για παράδειγμα. Θα το σκεφτεί, θα την επεξεργαστεί, θα τη δκιμάσει. Και μετά δε θα πάρει το κρέντιτ. Είναι υπέροχος συνεργάτης κι ακομπλεξάριστος άνθρωπος. Να με συγχωρούν οι υπόλοιποι, αλλά για όλα αυτά για μένα ο Οντιάρ είναι ο καλύτερος Γάλλος σκηνοθέτης.
Ο Σκορσέζε έχει την Θέλμα Σκούνμεϊκερ στο πλευρό του κι έχει δηλώσει ότι «μία γυναίκα μοντέζ έχει έναν φυσικό ρυθμό και μάτι για λεπτομέρεια που συμπληρώνει έναν άντρα σκηνοθέτη». Συμφωνείτε;
Α, δεν ήξερα ότι έχει πει ο Σκορσέζε κάτι τέτοιο. Ναι, δεν το είχε σκεφτεί έτσι, αλλά θα συμφωνήσω. Μία γυναίκα μοντέζ ίσως έχει μία άλλη ενσυναίσθηση. Εξαρτάται βέβαια. Πάντως αυτό που μπρώ να πω για μένα, μετά από 40+ χρόνια που κάνω αυτή τη δουλειά, είναι ότι αυτό που καταθέτω στο μοντάζ είναι μία ευαισθησία. Μοντάρω με την καρδιά, όχι με το μυαλό. Ιδέες που έχεις στο μοντάζ φωτίζουν με άλλο τρόπο την ιστορία, τους χαρακτήρες. Εμένα αυτό με ενδιαφέρει. Αν κάποιος θέλει μία bang-bang action περιπέτεια, δε θα έρθει σε μένα.
Εχετε όμως κάνει και χολιγουντιανά blockbusters - «Hunger Games», «Οcean's 8». Υπήρξε διαφορετική αντιμετώπιση της δουλειάς σας από τα μεγάλα στούντιο; Είχατε την ίδια ελευθερία;
Ημουν τυχερή γιατί η συνεργασία μου ήταν με τον ίδιο σκηνοθέτη, τον Γκάρι Ρος. Κι αυτός φρόντισε να είναι ο κυματοθραύστης μου. Εμπαινε μπροστά κι ανάμεσα σε μένα και το στούντιο, οπότε δεν ήρθε σε μένα ποτέ η πίεση για κάτι διαφορετικό. Ο Γκάρι εξασφάλιζε ότι μπορώ να κάνω τη δουλειά μου, με τον τρόπο που την ήξερα.
Στους «Αδελφούς Σίστερς» ενώνονται κάπως οι δύο κόσμοι: ο Ζακ Οντιάρ καταθέτει ένα αμερικανικό γουέστερν, αλλά μέσα από τη δική του ματιά. Ηταν για σας μία διαφορετική εμπειρία, να μοντάρετε ένα γουέστερν; Οταν αλλάζετε genre, νιώθετε την ανάγκη να κάνετε άλλου είδους έρευνα πριν; Να μελετήσετε τα κλασικά;
Από τη θέση της μοντέζ, όχι στ' αλήθεια. Δεν ένιωσα ότι υπήρξε η οποιαδήποτε διαφορά από κάποια άλλη ταινία του Ζακ. Είμαι σίγουρη ότι ο ίδιος έκανε ενδελεχή έρευνα, μαζί και με τον διευθυντή φωτογραφίας, αλλά όταν έφερε το υλικό στη μονταζιέρα το πλησιάσαμε με ακριβώς τον ίδιο τρόπο: με έμφαση στους χαρακτήρες και την ιστορία. Δεν είναι το τυπικό γουέστερν – ναι, έχει μονομαχίες και πυροβολισμούς και σινεμασκόπ πλάνα της Αγριας Δύσης, αλλά δεν είναι action movie. Είναι μία βαθιά κριτική της Αμερικής, είναι κάτι που κουβαλά τη διανόηση του Ζακ. Αυτό το κομμάτι φρόντισα να διευκολύνω και να βγάλω μπροστά, όχι τη φόρμα του γουέστερν. Θα του ήμουν εντελώς άχρηστη, αν αυτό που ήθελε να κάνει είναι το τυπικό γουέστερν.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση για εσάς εδώ; Οταν, για παράδειγμα, μοντάρετε μία αγγλόφωνη ταινία είναι για εσάς πρόκληση;
Με τα αγγλικά όχι τόσο πολύ γιατί μιλάω τη γλώσσα. Σίγουρα, το μοντάζ είναι πολύ πιο αυθόρμητο και φυσικό, όταν το υλικό που έχεις στα χέρια σου είναι στη μητρική σου γλώσσα. Αλλά όταν δεν έχεις να κάνεις με μία ασιατική για παράδειγμα ταινία, ή μία ελληνική, μία γλώσσα που δεν καταλαβαίνεις καθόλου, τότε είσαι εντάξει. Το μεγάλο πρόβλημα ξεκινά όταν, και μαθησιακά και πολιτισμικά, η γλώσσα σού είναι εντελώς ξένη. Οχι, το μεγαλύτερο πρόβλημά μου εδώ ήταν το πώς ήταν γραμμένοι οι χαρακτήρες – το πιστεύετε; Το ότι ενώ έχουμε τέσσερις πρωταγωνιστές, οι δυο θα εμφανιστούν στη μέση της ταινίας. Ο θεατής βλέπει τέσσερις ήρωες στο πόστερ, αλλά για πολύ ώρα δεν τους βλέπει στην ταινία.
Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον, δεν το είχε σκεφτεί. Πώς το αντιμετωπίσατε;
Με πολλές διαφωνίες με τον Ζακ (γελάει). Ο Ζακ έχει ακόμα ένα πολύ μεγάλο καλό: δεν μοντάρει πάνω στο σενάριο. Σε αφήνει ελεύθερη να μοντάρεις πιο δημιουργικά. Μπορείς να φέρεις κάτι μπροστά, μπορείς να το καθυστερήσεις. Αν ήταν στο χέρι μου, θα καθυστερούσα ακόμα περισσότερο την εμφάνιση των δυο τελευταίων ηρώων. Θα έχτιζα περισσότερο τους Αδελφούς Σίστερς. Εκείνος όμως βαριέται εύκολα, θέλει πιο γρήγορο ρυθμό, θέλει να έρθει η ανατροπή, δεν ήθελε να πάμε πιο αργά.
Είπατε πριν ότι σας ακούει. Ομως πόσο εύκολο είναι για τον εγωισμό ενός σκηνοθέτη, κι ενός άντρα σκηνοθέτη, να ακούσει τη γνώμη μίας γυναίκας μοντέζ;
Καταλαβαίνω ακριβώς τι ρωτάτε. Και, πιστέψτε με, δεν έχει να κάνει μόνο με τον ανδρικό εγωισμό, έτσι κι αλλιώς, έχει να κάνει και με τον εγωισμό του σκηνοθέτη γενικώς – γυναίκας ή άντρα. Στο μοντάζ οι σκηνοθέτες έρχονται πάρα πολύ ευάλωττοι. Γιατί το γύρισμα τέλειωσε. Πάει. Δεν μπορούν να διορθώσουν κάτι. Οπότε κάθονται απέναντί μου και δοκιμάζουμε πράγματα και το νιώθουν όταν κάτι δεν πάει καλά. Πρέπει να είμαι πολύ προσεχτική με τις αντιρρήσεις μου, ή τις ιδέες μου. Γιατί, αν τους πω για παράδειγμα “δεν έχω υλικό να δουλέψω”, τους διέλυσα. Σταδιακά χτίζονται αυτές οι σχέσεις. Ο Ζακ με ακούει. Αυτό δεν σημαίνει ότι πάντα κάνουμε αυτό που προτείνω, δε θα ήταν και το επιθυμητό είναι η δική του ταινία, αλλά όχι δεν κουβαλά έναν ναρκισσισμό που δεν του επιτρέπει να τον διορθώσει η γυναίκα συνεργάτης του.
Αυτό δείχνει πραγματική ακειραιότητα κι αυτοπεποίθηση! Πάντως, τα τελευταία χρόνια είναι όλο και πιο έντονη η συζήτηση για τη θέση της γυναίκας στο σινεμά – μπροστά και πίσω από τις κάμερες. Κι ενώ έχουμε αρκετές φορές την ευκαιρία να ακούμε τη γνώμη των ηθοποιών, σπάνια μιλάμε με γυναίκες που δουλεύουν πίσω από τους προβολείς. Εσείς, τι πιστεύετε; Αλλάζει το τοπίο; Βλέπετε όλο και περισσότερες γυναίκες στο μοντάζ, στη διεύθυνση φωτογραφίας;
Μπορώ να μιλήσω για τη Γαλλία, που εκεί παρακολουθώ πιο στενά τις εξελίξεις. Τα πράγματα αλλάζουν, αλλά όχι γρήγορα. Θέλει υπομονή κι επιμονή. Είναι ένα πολύ περίεργο θέμα – από τη μία δε θέλεις μία θεσμική, αποστειρωμένη λύση: αυτούς τους νόμους που επιβάλλουν ποσοστιαία συμμετοχή γυναικών σε μία ταινία. Γιατί σκέφτεσαι: τώρα με πήραν γιατί έχω ταλέντο ή γιατί τους αναγκάζει η νομοθεσία; Από την άλλη κάπως έπρεπε να επιβληθεί όλο αυτό, καθώς επί χρόνια δεν εμπιστευόντουσαν τις γυναίκες για οπερατέρ – για παράδειγμα. Ολες αυτές οι ανοησίες ότι μια γυναίκα δεν μπορεί να χειριστεί την κάμερα λόγω όγκου, ή, ναι το έχω ακούσει κι αυτό, να καταλάβει τις νέες τεχνολογίες.
Δέκα υποψηφιότητες για Βραβείο Σεζάρ, πέντε βραβεία; Πόσο βοηθούν τα βραβεία στη δική σας δουλειά; Σας κάνουν πιο γνωστή, ανοίγουν πόρτες για συνεργασίες;
Ισως στην αρχή βοηθούσαν, ναι. Τώρα πια δεν νομίζω. Δεν το έχω σκεφτεί έτσι. Δουλεύω πλέον τόσα χρόνια που θέλω να πιστεύω ότι η φιλμογραφία μου μιλάει από μόνη της κι όχι τα βραβεία. Από την άλλη πάντα χαίρομαι ένα βραβείο. Είναι μεγάλη αναγνώριση και χαίρομαι σαν παιδί – δεν τα σνομπάρω καθόλου. Δώστε μου κι άλλα, ευχαριστώ! (γελάει).
Υπάρχουν σκηνοθέτες που δεν έχετε συνεργαστεί ακόμα και θέλετε πολύ;
Α, πάρα πολλοί. Ο Πολ Τόμας Αντερσον, για παράδειγμα. Μεγάλο κεφάλαιο του σινεμά αυτός ο σκηνοθέτης. Θα ήθελα πάρα πολύ να δουλέψω μαζί του.
To 9o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λουξεμβούργου πραγματοποιείται από τις 7 έως τις 17 Μαρτίου. Για περισσότερες πληροφορίες στο σάιτ του LuxFilmFest 2019
Περισσότερο LuxFilmFest 2019:
- LuxFilmFest 2019: Το Flix συναντά και μαγεύεται από το σκοτάδι του Ντάριους Κόντζι
- Το Flix στα γυρίσματα της νέας ταινίας του Κριστόφ Ονορέ
