Εμβληματικοί ατμοηλεκτρικοί σταθμοί της ΔΕΗ «ζωντανεύουν» μέσω της μουσικής και της εικόνας, στο πλαίσιο του διαδικτυακού φεστιβάλ «Κύματα Φωτός», που πραγματοποιείται από την Εθνική Λυρική Σκηνή σε συνεργασία με τη ΔΕΗ, σε καλλιτεχνική επιμέλεια Γιώργου Κουμεντάκη. Πέντε καλλιτεχνικές ομάδες δημιουργούν site specific βιντεοπαραστάσεις όπου η μουσική και το σενάριο εμπνέονται από τους χώρους, την ιστορία και τους ανθρώπους που εργάστηκαν εκεί.
Το πρώτο βίντεο με τίτλο «L'Eclairage Revient» («Το Φως Επιστρέφει») γυρίστηκε στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Αλιβερίου.
Οι δημιουργοί του, Παντελής και Μιχάλης Καλογεράκης, σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Παναγιώτη Ανδριανό, εμπνεύστηκαν από τα τετράδια με σημειώσεις που βρήκαν στο εργοστάσιο και δημιούργησαν έναν ηχητικό κόσμο όπου η ποίηση του Αρθούρου Ρεμπό συνομιλεί με τις σκέψεις των ανθρώπων που εργάστηκαν στο Αλιβέρι. Η μουσική του Μιχάλη Καλογεράκη παίρνει έμπνευση από τους ήχους του εργοστασίου, τη λύρα, τον ηλεκτρισμό, τη σιωπή και αποτελεί τον συνδετικό κρίκο των εικόνων, των σκέψεων και των λέξεων.
Το «L'Eclairage Revient» θα προβληθεί στο 27ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης την Πέμπτη 13 Μαρτίου στις 21.00 στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης, με είσοδο ελεύθερη (με την έκδοση μηδενικού εισιτηρίου από τα ταμεία του Φεστιβάλ). Μετά την προβολή, η οποία θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με τη ΔΕΗ, θα ακολουθήσει live από τους Μιχάλη και Παντελή Καλογεράκη με επιλογές από τη δισκογραφία τους (Προσωπικό, Ρεμπώτικα, Varvara Project, Τα Παραμύθια της Μελπομένης κ.ά.).
Οι δημιουργοί του «L'Eclairage Revient» δίνουν το δικό τους στίγμα για το βίντεο που εμπνεύστηκαν μέσα στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Αλιβερίου:
«Φωταύγεια ορίζεται η εκπομπή φωτός χωρίς θέρμανση, η λαμπρότητα αλλά και η λάμψη. Σχετίζεται με την έκλαμψη, που μεταφορικά είναι η διαυγής σκέψη και η οξυδέρκεια. Εκλάμψεις ονόμασε ο Αρθούρος Ρεμπό την πρώτη του ποιητική συλλογή.
Στην πρώτη μας επίσκεψη στον χώρο του εργοστασίου βρήκαμε τετράδια με σημειώσεις, υποδείξεις και παρατηρήσεις των εργατών που δούλευαν εκεί. Στα ταπεινά εκείνα ντοκουμέντα αντικατοπτρίζεται η συλλογική προσπάθεια των ανθρώπων να λειτουργήσουν μια μηχανή προκειμένου να παραγάγει ηλεκτρισμό.
Θελήσαμε έτσι να δώσουμε χώρο στα γραπτά που βρέθηκαν παρατημένα και σκονισμένα μέσα στο εργοστάσιο, κάνοντας μια ξεχωριστή αφιέρωση στους ανθρώπους του Αλιβερίου.
Ετσι οι εργάτες, που από το 1953 δούλεψαν αφιερώνοντας τη ζωή τους, γίνονται ο Χορός και ο Arthur Rimbaud ο προφήτης που έγραψε το 1873: "Τα εκατομμύρια των ανθρώπων δεν νιώθουν την ανάγκη να γνωριστούν, βιώνουν τόσο πανομοιότυπα την εκπαίδευση, το επάγγελμα και τα γηρατειά, ώστε η ροή του βίου τους είναι άπειρες φορές πιο σύντομη από όσο μια τρελή στατιστική λέει για τους λαούς της Ευρώπης".
Τα προφητικά ποιήματα του Αρθούρου Ρεμπό συνομιλούν με τα λόγια των εργατών και την ποίηση του Παντελή Καλογεράκη, ενώ η μουσική είναι ο κοινός παρονομαστής της αφήγησης: από τη μανία της μηχανής, τον κίνδυνο του εργοστασίου, την ασταμάτητη εργασία του ανθρώπου. Άλλοτε με τους ήχους του εργοστασίου, τη λύρα, τον ηλεκτρισμό, ακόμα και τη σιωπή, η μουσική συνδέει την εικόνα με τις λέξεις.
Η ταινία αφιερώνεται στα θύματα στο Λιγνιτωρυχείο Αλιβερίου στις 9 Δεκέμβρη του ’68.»
Γνωρίζουμε το πρώτο εργοστάσιο της ΔΕΗ: Ατμοηλεκτρικός Σταθμός Αλιβερίου
Στις 7 Αυγούστου 1950 ιδρύεται η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού με τον νόμο 1468. Το πρώτο έργο της ΔΕΗ στο Αλιβέρι ξεκινάει τον Φεβρουάριο του 1951 και στοχεύει στην ανάπτυξη δύο λιγνιτωρυχείων συνολικής παραγωγής 3.000 τόνων λιγνίτη ημερησίως. Η δημιουργία των Λιγνιτωρυχείων Αλιβερίου άνοιξε τον δρόμο για την αξιοποίηση και άλλων λιγνιτικών αποθεμάτων της χώρας με σύγχρονες μεθόδους εκμετάλλευσης.
Το Α΄ Ενεργειακό Πρόγραμμα, που σηματοδοτεί την πρώτη φάση του εξηλεκτρισμού, καταρτίζεται τον Μάρτιο του 1951 και υλοποιείται υπό την εποπτεία της Ebasco, με κεφάλαια από τον δημόσιο προϋπολογισμό, το Σχέδιο Μάρσαλ και τις ιταλικές πολεμικές αποζημιώσεις. Σχεδιάζονται τέσσερα υδροηλεκτρικά εργοστάσια (Άγρας, Λάδωνας, Λούρος, Αχελώος) και ένα θερμικό (Αλιβέρι). Ταυτόχρονα, κατασκευάζονται οι πρώτες γραμμές μεταφοράς, καθώς και δίκτυα διανομής.
Ο πρώτος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ, ο Ατμοηλεκτρικός Σταθμός Αλιβερίου, κατασκευάζεται με γοργούς ρυθμούς στον Κάραβο, το επίνειο του Αλιβερίου, και τίθεται σε λειτουργία στις 2 Ιουλίου 1953 (ισχύς: 80.000 KW). Ως καύσιμο χρησιμοποιεί τον λιγνίτη των Λιγνιτωρυχείων Αλιβερίου, που βρίσκονται στη θέση Μπρινιάς. Ο λιγνίτης φτάνει στον Κάραβο με βαγονέτα και οδηγείται στο συγκρότημα του Καθαριστηρίου πριν φτάσει στον ΑΗΣ για να τροφοδοτήσει τους λέβητες. Οι δύο σύγχρονες στροβιλογεννήτριες εξασφαλίζουν ικανότητα παραγωγής ενέργειας 600.000.000 KWH ετησίως. Κατά το διάστημα 1953-1954, ο Σταθμός καταναλώνει περισσότερους από 350.000 τόνους λιγνίτη. Παράλληλα, δημιουργούνται οι πρώτοι οικισμοί για το προσωπικό της ΔΕΗ – μια πολιτική της Επιχείρησης που θα εφαρμοστεί συστηματικά και σε άλλα έργα της περιφέρειας.
Ο ΑΗΣ Αλιβερίου έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην ενεργειακή υποστήριξη του συγκροτήματος της πρωτεύουσας και των πρώτων δικτύων που κατασκευάστηκαν μέχρι να ολοκληρωθούν και τα υπόλοιπα –υδροηλεκτρικά– εργοστάσια του Α΄ Ενεργειακού Προγράμματος.
(Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ)
Το νέο διαδικτυακό φεστιβάλ Κύματα Φωτός, σε συνεργασία με τη ΔΕΗ και σε καλλιτεχνική επιμέλεια Γιώργου Κουμεντάκη έρχεται να αναδείξει τη σύνδεση της ΔΕΗ με την καλλιτεχνική δημιουργία. Οπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι διοργανωτές του φεστιβάλ: «Η ΔΕΗ, πρωτοπόρος του εξηλεκτρισμού της Ελλάδας με τα εμβληματικά εργοστάσιά της, γίνεται σήμερα φορέας πολιτισμού, προσφέροντας τους ιστορικούς της χώρους ως καμβά για καλλιτεχνική δημιουργία. Με το διαδικτυακό φεστιβάλ Κύματα φωτός συμβάλλει στη μετατροπή των βιομηχανικών τοπόσημων σε ζωντανά σύμβολα σύνδεσης του παρελθόντος με το μέλλον, όπου η ενέργεια συναντά την τέχνη.»
Πέντε ατμοηλεκτρικοί σταθμοί της ΔΕΗ, στο Αλιβέρι, την Πτολεμαΐδα, τη Μεγαλόπολη, τον Λάδωνα και το Λαύριο «ζωντανεύουν» μέσω της μουσικής και της εικόνας. Στο πλαίσιο του διαδικτυακού φεστιβάλ Κύματα φωτός, πέντε καλλιτεχνικές ομάδες μπαίνουν στα παλιά εργοστάσια της ΔΕΗ και δημιουργούν για την ψηφιακή πλατφόρμα της ΕΛΣ, την GNO TV, πέντε site-specific βιντεοπαραστάσεις όπου η μουσική και το σενάριο εμπνέονται από τους χώρους, την ιστορία και τους ανθρώπους που εργάστηκαν εκεί.
Διαδικτυακό φεστιβάλ ΕΛΣ
Κύματα Φωτός
Πέντε νέες βιντεοπαραστάσεις σε πέντε εμβληματικά τοπόσημα της ΔΕΗ
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Γιώργος Κουμεντάκης
1ο βίντεο: L’éclairage revient (Το φως επιστρέφει)
Μουσική: Μιχάλης Καλογεράκης
Σύλληψη: Παντελής & Μιχάλης Καλογεράκης
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Ανδριανός
Δραματουργική επεξεργασία: Παντελής Καλογεράκης
Διεύθυνση φωτογραφίας: Μιχάλης & Παναγιώτης Ανδριανός
Έπαιξαν οι μουσικοί:
Τζέισον Ουάστορ τύμπανα
Γιάννης Πατάκας ηλεκτρική κιθάρα
Ανδρέας Αρβανίτης λύρες
Νίκος Παπαϊωάννου τσέλο
Αλέξης Στενάκης κλαρινέτο
Κωνσταντίνος Ράμμος πλήκτρα
Αλέξανδρος Τζιόβας μπάσο
Μιχάλης Καλογεράκης κιθάρα
Ποιήματα του Αρθούρου Ρεμπώ και του Παντελή Καλογεράκη, καθώς και σημειώσεις και καταγραφές των εργαζομένων του εργοστασίου, διαβάζουν οι: Σάιμον Ρήντλερ, Μάνος Πετράκης, Χρήστος Κραγιόπουλος, Τώνια Τζιρίτα Ζαχαράτου και Παντελής Καλογεράκης.
Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο του 2023 στο πρώτο ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ στον Κάραβο Αλιβερίου στην Εύβοια.
Η GNO TV, η οποία αποτελεί έναν νέο άξονα προγραμματισμού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, δημιουργήθηκε και λειτουργεί με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) (www.SNF.org) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Χορηγός Διαδικτυακού Φεστιβάλ ΕΛΣ Κύματα φωτός: ΔΕΗΜέγας Δωρητής ΕΛΣ & Ιδρυτικός Δωρητής GNO TV: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)
To 27o Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διεξάγεται φέτος από τις 6 μέχρι και τις 16 Μαρτίου. Περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site του Φειστιβάλ Θεσσαλονίκης και στις σελίδες του στο Facebook και το Instagram. Μάθετε τα πάντα για το TiDF27 στην ειδική ενότητα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
