«Αφήνω την κάμερα να τρέχει μέχρι να τελειώσει το φιλμ, γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορώ να “συλλάβω” τους ανθρώπους την ώρα που είναι ο εαυτός τους. Είναι προτιμότερο να συμπεριφέρεσαι φυσικά, από το να στήνεις μια σκηνή και να υποδύεσαι κάποιον άλλον. Καταλαβαίνεις καλύτερα τους ανθρώπους όταν είναι ο εαυτός τους παρά όταν προσπαθούν να υποδυθούν τον εαυτό τους.» - Άντι Γουόρχολ (1928 – 1987)
Ξεκινώντας από το απόγευμα του Σαββάτου 4 Φεβρουαρίου και τελειώνοντας το πρωί της Κυριακής 5 Φεβρουαρίου, ο πέμπτος όροφος της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση συναντά το ζωντανό σκηνικό του Factory, με προβολή ταινιών από μηχανές 16mm, αυτοσχέδια screen tests που θα εξασφαλίσουν στον καθένα τα δικά του 15 λεπτά δημοσιότητας, διαδραστικές συζητήσεις για το σινεμά του Άντι Γουόρχολ, μουσική από βινύλια και ολονύχτιο πάρτι με μουσική της εποχής από τον Νίκο Πετρουλάκη.
Σε κόπιες 16mm, κατευθείαν από το The Circulating Film Library του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) της Νέας Υόρκης, οι σούπερ σταρ μιας ολόκληρης εποχής –από την “it girl” του Factory, Έντι Σέτζγουικ, μέχρι τους Velvet Underground, και από τον ποιητή Τζέραρντ Μαλάνγκα μέχρι τη θρυλική Viva– θα αφηγηθούν με το δικό τους τρόπο την ιστορία μιας ατόφιας επαναστατικής ιδέας που ήθελε το Factory να γίνεται το Χόλλυγουντ του underground και τον Άντι Γουόρχολ να ενσωματώνει στην υπερπαραγωγική του ιδιοφυία το σινεμά έτσι όπως δεν το είχε δει κανείς πριν (και μετά) από αυτόν.
Το εξάωρο Sleep (η πρώτη ταινία που γύρισε ο Γουόρχολ σε 16mm), το Poor Little Rich Girl (η γνωστότερη ταινία με την Έντι Σέτζγουικ, το κορίτσι που αγάπησε πιο πολύ ο Άντι Γουόρχολ), το Vinyl (το Κουρδιστό Πορτοκάλι του Άντονι Μπέρτζες σε πρώιμη μεταφορά του στο σινεμά), το Kitchen (γυρισμένο εξολοκλήρου στα λίγα τετραγωνικά μιας νεοϋορκέζικης κουζίνας), το The Nude Restaurant (η απάντηση του Γουόρχολ στη μόδα της βιομηχανίας πορνό), το σπάνιο The Life of Juanita Castro (μια πολιτική δήλωση πάνω στο φασισμό) και το The Velvet Underground and Nico (το σημαντικότερο ντοκουμέντο που γύρισε ο Άντι Γουόρχολ για το συγκρότημα), όλες οι ταινίες που θα προβληθούν σε ενιαίο πρόγραμμα στο αφιέρωμα του «Flix it στη Στέγη» αναδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο την ουσία του σινεμά όπως το όρισε ο Άντι Γουόρχολ.
Όταν οι άνθρωποι περιγράφουν ποιος είμαι, αν δεν πουν “Άντι Γουόρχολ, ο ποπ καλλιτέχνης”, λένε “Άντι Γουόρχολ, ο underground κινηματογραφιστής”.»
Εξίσου συναρπαστικό σήμερα, όπως και τη στιγμή που γεννιόταν, το σινεμά του Άντι Γουόρχολ είναι πρωτίστως ένα σινεμά βαθιά ανθρωποκεντρικό, βασισμένο στην παρατήρηση, την ηδονοβλεψία, τον αυτοσχεδιασμό –τόσο στη δράση όσο και στην κινηματογράφησή της– και, φυσικά, την επανάληψη. Σε απόλυτη συνέπεια με το ποπ της τέχνης του, ο Άντι Γουόρχολ επιμηκύνει το χρόνο, παίζει με την έννοια της «ανίας», αρνείται ότι ο σκηνοθέτης πρέπει να βρίσκεται συνεχώς πίσω από την κάμερα και σπρώχνει τα όρια του mainstream, απλώς και μόνο για να επαληθεύσει τη φιλοσοφία του, που ήθελε τις ταινίες του να προβάλλονται διαρκώς μέσα στο Factory, ή και έξω από αυτό, χωρίς απαραίτητα κάποιος να τις βλέπει: «Φοβάμαι πως αν κοιτάξεις ένα πράγμα για πολλή ώρα, χάνει όλο το του νόημα».
Η ιδέα του Άντι Γουόρχολ να φέρει τη βιομηχανία του Χόλλυγουντ στα μέτρα των ποτέ ηθοποιών ή ηρώων, ούτε καν σταρ, αλλά κατευθείαν σούπερ σταρ του Factory και να δοκιμάσει με ρίσκο πάνω στις έννοιες του real time και του «μπανάλ», επιβεβαιώνει σε κάθε θέαση των ταινιών του τη διαχρονική επίδραση ενός πρωτοποριακού σινεμά, ελεύθερου από συμβάσεις, γνήσια rock ‘n’ roll, ανεπιτήδευτα ποιητικού, πιο πολιτικού από το επονομαζόμενο πολιτικό σινεμά των δεκαετιών του ‘60 και του ‘70, ρηξικέλευθα queer για τις διεκδικήσεις και την ανάδειξη της LGBT κοινότητας. Ενός σινεμά, εν τέλει, προφητικού για το low budget ανεξάρτητο σινεμά του σήμερα και του αύριο και για τα ρίσκα που συνεχίζει να παίρνει το Χόλλυγουντ, προπομπού των reality shows, της κυριαρχίας του YouTube, του «κάνω σινεμά οτιδήποτε με οτιδήποτε», της πλήρους αναθεώρησης του παραδοσιακού τρόπου παραγωγής, εκμετάλλευσης, θέασης των ταινιών, όλων δηλαδή όσα αναγνωρίζουμε σήμερα ως σύγχρονη οπτικοακουστική κουλτούρα.
[Όλες οι ταινίες του Άντι Γουόρχολ θα προβληθούν από αυθεντικές κόπιες 16mm, που προέρχονται από το The Circulating Film Library του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, στην αγγλική γλώσσα.]
ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ
Poor Little Rich Girl, 1965, Ασπρόμαυρο, 66 λεπτά
To «Poor Little Rich Girl» - με τίτλο αναφορά στην ομώνυμη ταινία από το 1936 με τη Σίρλεϊ Τεμπλ που λάτρευε ως παιδί ο Άντι Γουόρχολ - ήταν αρχικά μέρος μιας σειράς ταινιών με πρωταγωνίστρια τo θρυλικό «it girl» του Factory, Έντι Σέτζγουικ, που με τον γενικό τίτλο «The Poor Little Rich Girl Saga» θα περιλάμβανε ακόμη τα «Restaurant», «Face» και «Afternoon». Πιο διάσημο από τα τέσσερα, το «Poor Little Rich Girl» γυρίστηκε στο διαμέρισμα της νεαρής μούσας του Άντι Γουόρχολ στη Νέα Υόρκη με τον ποιητή και σούπερσταρ του Factory Τζέραρντ Μαλάνγκα και τον Άντι Γουόρχολ να γυρίζουν ο καθένας από μια μπομπίνα 16mm με την Εντι να ξυπνάει, να παραγγέλνει καφέ και πορτοκαλάδα, να καπνίζει κάνοντας τις ασκήσεις της, να παίρνει χάπια και να μακιγιάρεται στην απόλυτη σιωπή, με μοναδικό soundtrack ένα δίσκο των Everly Brothers, να μιλάει στο τηλέφωνο, να περπατάει στο δωμάτιό της, να δείχνει τα ρούχα της, να περιγράφει πως ξόδεψε όλη της την περιουσία μέσα σε έξι μήνες, να μιλάει με έναν άντρα που δεν τον βλέπουμε ποτέ on camera. Οταν τα φιλμ τυπώθηκαν, όλο το γύρισμα ήταν φλου εξαιτίας ενός προβλήματος με τους φακούς. Ετσι ο Άντι Γουόρχολ ξαναγύρισε δύο μονοπλάνα και τα πρόσθεσε στην πρώτη μπομπίνα, την οποία και θεώρησε απόλυτα φυσικό να αφήσει τελείως φλου. Αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο τη φιλοσοφία του για ένα σινεμά που αρνείται με άποψη να ακολουθήσει τους κανόνες, που αναδύει ομορφιά ακόμη και όταν δεν δείχνει τίποτα, που αποθεώνει την απόλυτη “Youthquaker” (όπως ονόμασε τη Σέτζγουικ η Vogue) μιας ολόκληρης γενιάς και που αποτυπώνει με τον πιο νεταρισμένο τρόπο την απαρχή μιας νέας μοντέρνας ποπ εποχής.
The Life of Juanita Castro, 1965, Ασπρόμαυρο, 66 λεπτά
Οταν ο Άντι Γουόρχολ γνώρισε τον Γουάλντο Ντιάζ-Μπάλαρτ, η αδερφή του οποίου είχε παντρευτεί τον Φιντέλ Κάστρο πριν αυτός γίνει ηγέτης της Επανάστασης, η συζήτηση γύρω από ένα τραπέζι στο δυτικό Village έφτασε αναπόφευκτα στο μίσος του καθεστώτος για τους ομοφυλόφιλους, τα βασανιστήρια, τους εξόριστους καλλιτέχνες και τις θυελλώδεις σχέσεις του Κάστρο με τα αδέρφια του, ειδικότερα τη Χουανίτα Κάστρο. Η τελευταία είχε αντιταχθεί φανερά στις πρακτικές του αδερφού της, λέγεται - όπως αποκαλύφθηκε στη συνέχεια - ότι συνεργάστηκε με τη CIA για να φυγαδεύει όσους ήθελαν να ξεφύγουν από την Κούβα, μέχρι που και η ίδια έφτασε στην Αμερική. Ο Άντι Γουόρχολ γοητεύτηκε τόσο από την ιστορία της που αποφάσισε να κάνει τη ζωή της ταινία. Και το έκανε, φυσικά, με τον δικό του τρόπο. Βάζοντας γυναίκες να παίξουν όλους τους αντρικούς ρόλους (τον Φιντέλ και τον Ραούλ Κάστρο, αλλά και τον Τσε Γκεβάρα) και δίνοντας οδηγίες στους σούπερσταρ του να κοιτάζουν την κάμερα, αλλά αυτός τους τραβούσε με άλλη κάμερα απ’ όπου και προέκυψαν οι τελικές λήψεις της ταινίας. Ο αναπόφευκτός αυτοσχεδιασμός, που εξαντλείται στο ότι ο θεατρικός συγγραφέας και μόνιμος συνεργάτης του Γουόρχολ στα σενάρια, Ρόναλντ Τάβελ, διαβάζει τα λόγια στους σταρ που τα επαναλαμβάνουν και η camp σάτιρα, ανυψώνονται εδώ σε ένα σχεδόν ισοπεδωτικό μανιφέστο κατά του φασισμού και της κάθε μορφής λογοκρισίας. Ταυτόχρονα και κατά όλων των συμβάσεων που θα ήθελαν μια βιογραφία φτιαγμένη με προσήλωση στην λεπτομέρεια της αναπαράστασης εποχής και των πραγματικών γεγονότων και όχι παραδομένη στην απόλυτη αναρχία.
The Nude Restaurant, 1967, Έγχρωμο, 100 λεπτά
Η απάντηση του Άντι Γουόρχολ στην επέλαση του πορνό στα τέλη των 60s διαδραματίζεται σε ένα εστιατόριο, όπου θαμώνες και εργαζόμενοι – όλοι άντρες εκτός από μια γυναίκα – φοράνε στρινγκ ή είναι τελείως γυμνοί. Και αυτό είναι όλο το «σεξ» που μπορεί να βρει κανείς στα 100 περίπου λεπτά που διαρκεί το «The Nude Restaurant». Βρισκόμαστε στο 1967 και είναι στη μόδα να μιλάς κατά του Ρίτσαρντ Νίξον και να καταδικάζεις τον πόλεμο στο Βιετνάμ (θα το κάνει ο θρυλικός Τέιλορ Μιντ με έναν υποτιθέμενο φαντάρο που τον υποδύεται ο Τζούλιαν Μπάροους), αλλά η Viva – η σούπερ σταρ των σούπερ σταρ του Factory – έχει πιο σοβαρά θέματα με τα οποία θέλει να ασχοληθεί και πολύ χρόνο στην κάμερα να τα αναλύσει: την καθολική της ανατροφή, την πραγματικά αξέχαστη εμπειρία της με έναν ακόλαστο ιερέα, το καυτό θέμα της παρθενιάς. Ενα απολαυστικό παραλήρημα - που διακόπτεται από τη χρήση στροβοσκοπικών φωτών που ενοχλούν τόσο τη Viva ώστε να γυρίσει στην κάμερα και να ζητήσει «διάλειμμα» - το οποίο ο Γουόρχολ απολαμβάνει με πρωτοφανή αθωότητα, παραδίδοντας ένα ακαριαίο χτύπημα μάθημα πάνω στην σοβαροφάνεια και την πραγματικά πολιτική διάσταση του σινεμά.
Vinyl, 1965, Ασπρόμαυρο, 66 λεπτά
Ο Άντι Γουόρχολ αποπειράται την πρώτη μεταφορά στο σινεμά του βιβλίου του Άντονι Μπέρτζες «Το Κουρδιστό Πορτοκάλι», τα δικαιώματα του οποίου είχε αποκτήσει μόλις για 3000 δολάρια. Σε διασκευή του μόνιμου συνεργάτη του, Ρόναλντ Τάβελ, το «Vinyl» απλώνεται με όρους off-off-off broadway πάνω στους πάντα έτοιμους για αυτοσχεδιασμό σούπερσταρς του Factory (εδώ και η πρώτη μη ομιλούσα εμφάνιση της Έντι Σέτζγουικ) με τον ποιητή Τζέραρντ Μαλάνγκα στο ρόλο του αρχηγού της συμμορίας Βίκτορ (και όχι Αλεξ), λάτρη της μαύρης μουσικής (και όχι του Μπετόβεν) στο απόλυτο κοινωνικοπολιτικό σχόλιο του Αντι Γουόρχολ για την generation X, πολύ πριν ακόμη αυτή υπάρξει ως έννοια. Με την κάμερα ακίνητη – εκτός από το πρώτο διάσημο πλάνο close up στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή του, ο Άντι Γουόρχολ μετατρέπει το κείμενο του Μπέρτζες σε ένα pulp αφήγημα όπου το να είσαι νέος σημαίνει ότι είσαι εγκλωβισμένος μέσα στον περιορισμένο χώρο που ορίζει η κάμερα, ότι κοιτάς τη βία να διαδραματίζεται πάντα off screen και ότι το «Nowhere to Run» των Martha & The Vandellas είναι το ιδανικό soundtrack ενός S&M ντελιρίου. Πίσω από ένα jukebox στο οποίο μπερδεύονται ανάμεσα σε βασανιστήρια και κενούς χρόνους, οι Isley Brothers και οι Rolling Stones με τους Kinks, το «Vinyl» συστήνει μαζί και τους πρώτους πανκ – της ζωής και του σινεμά.
The Velvet Underground and Nico, 1966, Ασπρόμαυρο, 67 λεπτά
Το πιο διάσημο φιλμ που γύρισε ποτέ ο Αντι Γουόρχολ για τους Velvet Underground, το συγκρότημα που γεννήθηκε και «πέθανε» (μέσα) στο Factory, δεν είναι παρά μια πρόβα – αυτοσχεδιασμός από την κόλαση που συνέβη τον Ιανουάριο του 1966. O Λου Ριντ και ο Στέρλινγκ Μόρισον παίζουν τις ηλεκτρικές τους κιθάρες, η Μόριν Τάκερ παίζει ντραμς, ο Τζον Κέιλ παίζει ηλεκτρική βιόλα και η Νίκο χτυπάει ρυθμικά μια μαράκα πάνω σε ένα ντέφι, την ίδια στιγμή που στα πόδια της παίζει ο γιος της, Άρι. Η πρόβα θα διακοπεί από την Αστυνομία της Νέας Υόρκης, μετά από υποτιθέμενα παράπονα για υπερβολικό θόρυβο, με την εικόνα να ανοίγει για να αποκαλύψει ένα από τα λίγα καταγεγραμμένα γενικά του Factory, αλλά και τον ίδιο τον Άντι Γουόρχολ μπροστά από την κάμερα. Το «The Velvet Underground and Nico» προοριζόταν να παίζει κατά τη διάρκεια του sound check πριν τις συναυλίες του συγκροτήματος, αλλά τελικά θα έμενε στην ιστορία ως ένας ακόμη και σήμερα τολμηρός πειραματισμός πάνω στον ήχο, την εικόνα και το ίδιο το rock ‘n’ roll - ένα πρώιμο βιντεο κλιπ φτιαγμένο για να σε υπνωτίσει ή να σε κρατήσει ξύπνιο με την ίδια ακριβώς ένταση την ίδια ακριβώς στιγμή.
Sleep, 1963, Ασπρόμαυρο, Βωβό, 321 λεπτά
Το «Sleep» δεν είναι τίποτα περισσότερο αλλά και τίποτα λιγότερο από τον ποιητή και περφόρμερ Τζον Τζιόρνο, φίλο και εραστή εκείνη την εποχή του Άντι Γουόρχολ, να κοιμάται για 5 ώρες και 20 λεπτά. Αυτή ήταν η πρώτη ταινία που γύρισε ποτέ ο Γουόρχολ σε 16mm και η πρώτη του προσπάθεια να κάνει ένα «αντί-φιλμ», σινεμά παρατήρησης, δηλαδή, στο οποίο μια στατική κάμερα παρατηρεί ένα αντικείμενο για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα – θα ακολουθούσε το «Empire» με διάρκεια οκτώ ωρών. Το «Sleep», μια άσκηση ηδονοβλεψίας και μια από τις πιο διάσημες σπουδές πάνω στο «άγνωστο» μιας τόσο οικείας ανθρώπινης κατάστασης όσο αυτή του ύπνου, παρουσιάστηκε πρώτη φορά στις 17 Ιανουαρίου του 1964 από τον Γιόνας Μέκας στο Gramercy Arts Theater σε μια προβολή που προοριζόταν να συγκεντρώσει χρήματα για την ενίσχυση του The Film-Maker’s Cooperative, την ομάδα των avant-garde κινηματογραφιστών της εποχής. Από τα 9 άτομα που παραβρέθηκαν στη πρεμιέρα της ταινίας, τα δύο έφυγαν την πρώτη ώρα του. Το «Sleep» όμως δεν άργησε να γίνει ο πρώτος μεγάλος underground θρύλος της φιλμογραφίας του Άντι Γουόρχολ, ένα κυριολεκτικά... διαρκές debate πάνω στην ανία, την εσωτερική περιπέτεια, την εισβολή της κάμερας στην πραγματικότητα με τον ίδιο τρόπο που αυτή διακόπτεται από ένα όνειρο, μια ερωτική φαντασίωση, μια ανεπαίσθητη κίνηση του ανθρώπινου σώματος.
12+ Ωρες με τον Αντι Γουόρχολ - Πρόγραμμα προβολών
Σάββατο 4 Φεβρουαρίου
16:00 Poor Little Rich Girl (66 λεπτά)
17:30 Κάν’ το σαν τον Άντι Γουόρχολ – Ανοιχτή Συζήτηση* (60 λεπτά)
19:00 The Life of Juanita Castro (66 λεπτά)
20:30 Kitchen (70 λεπτά)
22:00 The Nude Restaurant (100 λεπτά)
Κυριακή 5 Φεβρουαρίου
00:00 Vinyl (70 λεπτά)
00:30 Πάρτι (στο φουαγιέ του 5ου ορόφου)
01:30 The Velvet Underground and Nico (67 λεπτά)
02:30 Sleep (321 λεπτά)
Προβολές: Μικρή Σκηνή
Παράλληλες δράσεις: φουαγιέ 5ου ορόφου
Εισιτήρια
Εισιτήριο ανά ταινία 2 €
Πάσο ημέρας με τιμή 7 € (περιορισμένος αριθμός)
Το πάρτι & οι δράσεις στο φουαγιέ του 5ου ορόφου με ελεύθερη είσοδο χωρίς δελτία
Η προβολή της ταινίας «Sleep» με δωρεάν δελτία εισόδου
Η συζήτηση στη Μικρή Σκηνή με δωρεάν δελτία εισόδου
Προπώληση εισιτηρίων από τις 26 Ιανουαρίου 2017
Flix it στη Στέγη / Διοργάνωση: Flix.gr, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση / Στέγη Ιδρύματος Ωνάση Συγγρού 107 Πληροφορίες: 210 900 5 800 / Δεκέμβριος 2016 – Μάιος 2017 / Κεντρική Σκηνή & Μικρή Σκηνή / Ολες οι προβολές και οι εκδηλώσεις θα είναι καθολικά προσβάσιμες για όλους. / Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.
Η Fischer, η πιο σινεφίλ μπίρα, είναι υποστηρικτής του «Flix it στη Στέγη», ενώ θα μας συντροφεύει απολαυστικά μετά από κάθε προβολή. Ανακαλύψτε περισσότερα στην επίσημη σελίδα της.
Tags: Αντι Γουόρχολ
