Με 35 χρόνια στην ιστορία του – τα 18 ως Διεθνές – το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας παραμένει ένα απολαυστικό αλλά και γεμάτο αντιφάσεις, άλυτο μυστήριο της ελληνικής κινηματογραφίας. Το Flix, μετά την πρώτη του επίσκεψη στο Φεστιβάλ, προσπάθησε να διατυπώσει τα καλά και τα στραβά και να προτείνει στοιχεία που ενδεχομένως θα το βελτίωναν. Πριν απ’ όλα, προσπάθησε να καταλάβει εάν η διοργάνωση αυτή, θέλει και μπορεί να είναι ένα πραγματικό διεθνές, ανταγωνιστικό παγκόσμια, κινηματογραφικό φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους, ή μια κλειστή γιορτή για τους δημιουργούς των ταινιών και, κυρίως, την τοπική αυτοδιοίκηση.
Εθνικό Διαγωνιστικό Τμήμα: Ουκ εν πολλώ το ευ!
Η φετινή απόφαση του Φεστιβάλ Δράμας να σταματήσει το διαχωρισμό των ψηφιακών ταινιών και ταινιών σε φιλμ και να τις εντάξει όλες σε ενιαίο διαγωνιστικό τμήμα υπήρξε ορθή και επιβεβεβλημένη. Ωστόσο, αυτό μεταφράστηκε σε μια επιλογή 83 ταινιών (ανάμεσα τους και σπουδαστικές και ντοκιμαντέρ και ταινιών των «Ελλήνων του κόσμου») που είχε σαν αποτέλεσμα ένα γιγαντιαίο και προβληματικό Εθνικό Διαγωνιστικό Τμήμα. Αυτό από τη μία προδίδει έλλειψη σαφών κριτηρίων για το ποιες τελικά ταινίες είναι ικανές να ανήκουν σε ένα Διαγωνιστικό Τμήμα, αφού ανάμεσα στις 83 ταινίες υπήρξαν εξώφθαλμα παραδείγματα ταινιών που κανονικά δεν θα έπρεπε να βρίσκονται ούτε καν σε ένα πανόραμα ελληνικών ταινιών. Και από την άλλη δημιουργήθηκε ένα απίστευτο χάος στο πρόγραμμα με ατέλειωτες ώρες προβολών, προβληματικές συνθήκες θέασης στη μοναδική – μικρή για όλο αυτόν τον όγκο ταινιών – αίθουσα της Δράμας, αλλά και ένα αίσθημα «τσουβαλιάσματος» των ταινιών που υπήρξε άδικο τόσο για τους συμμετέχοντες που άξιζε να βρίσκονται στο Διαγωνιστικό τμήμα, όσο και ταινιών που τελικά κόπηκαν τελείως από την προκριματική επιτροπή για να χωρέσουν αδικαιολόγητες «υποχρεώσεις» σε κρατικούς φορείς, πολιτιστικούς συλλόγους και άλλους «γνωστούς αγνώστους» του Φεστιβάλ.
Διεθνές Φεστιβάλ ή Ελληνικό πανόραμα;
Το Φεστιβάλ της Δράμας δεν έχει αποφασίσει αν θέλει να είναι ένα πραγματικά Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους ή ένα Φεστιβάλ Ελληνικών Ταινιών Μικρού Μήκους. Ο Διεθνής χαρακτήρας του είναι σαφώς υποβαθμισμένος σε σχέση με τον ενισχυμένο ελληνικό και αυτό είναι έκδηλο στον «χώρο» που το ίδιο το Φεστιβάλ δίνει στο Διεθνές Διαγωνιστικό του Τμήμα: ελάχιστοι δημιουργοί φτάνουν στη Δράμα για να συνοδεύσουν τις ταινίες τους, ελάχιστη δημοσιότητα δίνεται στις ταινίες που αποτελούν το Διαγωνιστικό του Τμήμα, ακόμη πιο λίγοι γνωρίζουν πως στη Δράμα υπάρχει Διεθνές Τμήμα με ξένη αξιόλογη επιτροπή και ταινίες που πρωταγωνιστούν στα Διεθνή Φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Κι όλα αυτά ενώ είναι εντελώς ανύπαρκτη η παρουσία ξένων δημοσιογράφων και οι ελάχιστοι εκπρόσωποι ξένων Διεθνών Φεστιβάλ και φορέων (βλ. TV5 Monde) που βρίσκονται στο Φεστιβάλ ενεργούν μάλλον από δική τους πρωτοβουλία.
Εσείς πόσων χρόνων είστε;
Σ’ ένα Φεστιβάλ όπου, εξορισμού, ο μέσος όρος ηλικίας φτάνει – δε φτάνει τα 30 (όχι επειδή υπάρχει κάτι λάθος στο μεγαλύτερης ηλικίας σκηνοθέτες να κάνουν μικρού μήκους ταινίες, απλώς συνήθως ένας κινηματογραφιστής δοκιμάζεται στη μικρού μήκους προτού συνεχίσει με τη μεγάλη του ταινία), οι χώροι και οι θέσεις του κατοικούνται κυρίως από «σοφούς γέροντες», οι οποίοι απολαμβάνουν και τιμές μεγαλύτερες από τους ίδιους τους δημιουργούς. Αυτό ισχύει και στους διοργανωτές και τους εμπλεκόμενους, όσο και στις κριτικές επιτροπές αλλά και τη «γαλαρία» των, κατά τη γνώμη του Φεστιβάλ, επιφανών ανθρώπων του σινεμά, οι οποίοι καταλήγουν, αντί να μεταφέρουν γνώση και πείρα, να στραγγίζουν τη ζωντάνια και τη νεανικότητα ενός θεσμού που θα έπρεπε να εκδηλώνει ορμή, πάθος και καινούργιες ιδέες, σε αρμονία με το νέο σινεμά στον κόσμο.
Κλείνετε λίγο την πόρτα;
Προκειμένου – αν το θέλει – το Φεστιβάλ Δράμας να μπορέσει ν’ ανταποκριθεί σε όρους επαγγελματικής διοργάνωσης, είναι απαραίτητο να βελτιώσει τις συνθήκες προβολής και θέασης των ταινιών τις οποίες, στην ουσία, λανσάρει και θα έπρεπε να τιμά περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο. Θα χρειαστεί να προμηθευτεί έναν καλύτερο player για να μη βλέπουμε ταινίες, στην πρεμιέρα τους, με μια παραμορφωτική γραμμή στη μέση της εικόνας, αλλά και να κάνει, όπως όλα τα Φεστιβάλ, έναν έλεγχο των κοπιών πριν την ημέρα προβολής τους. Οπως είναι αυτονόητο, η πόρτα της αίθουσας θα πρέπει να είναι κλειστή, να μην μπαινοβγαίνει κόσμος μιλώντας όσο προβάλλεται ταινία, ο φωτογράφος του Φεστιβάλ να μη βγάζει φωτογραφίες με φλας (!). Επιπλέον, ο προγραμματισμός των προβολών θα πρέπει ν’ απλωθεί μέσα στην ημέρα (ακόμα καλύτερα οι ταινίες να είναι λιγότερες), ώστε να μην αναγκαζόμαστε να βλέπουμε, για πρώτη φορά, μια ταινία στη 1 το βράδυ με το ένα μάτι κλειστό από τη νύστα. Οι «πρόλογοι», όπου αναγιγνώσκονται όλοι οι συντελεστές της κάθε ταινίας, είναι περιττοί: γι’ αυτό υπάρχουν οι τίτλοι τέλους.
Παράλληλες Εκδηλώσεις: το Χάος!
Και να σας απαριθμούσε κάποιος τις παράλληλες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Δράμας θα ήταν αδύνατον να κατανοήσετε τι σχέση έχουν πολλές εκθέσεις φωτογραφίας και ακόμη περισσότερες παρουσιάσεις βιβλίων (όχι κινηματογραφικών) η οινογευσίες (!) σε μια κινηματογραφική διοργάνωση. Είναι κατανοητό πως κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ, η πόλη της Δράμας μπαίνει σε μια τροχιά «πολιτισμού» και πρέπει με κάποιον τρόπο να βγάλει τις υποχρεώσεις της σε τοπικούς η μη φορείς, αλλά η πληθώρα των άσχετων με το αντικείμενο του Φεστιβάλ εκδηλώσεων μάλλον αποδυναμώνουν το στόχο του, παρά προβάλλουν περισσότερο τις δράσεις του.
Σωματεία και άλλοι Παράγοντες
Δεν μπορείς να μην το προσέξεις: την τιμητική τους στη Δράμα έχουν οι εκπρόσωποι σωματείων, συνδικαλιστικών οργάνων, πολιτικά πρόσωπα, δήμαρχοι, αντιδήμαρχοι, περιφερειάρχες, σε μια τεράστια λίστα που δε συμμαζεύεται. Πέρα από την αναμφίβολη βοήθεια που, τουλάχιστον ο Δήμος, προσφέρει στο Φεστιβάλ, η τόσο μεγάλη έμφαση στον παραγοντισμό, από τη μία στεγνώνει τη δημιουργική φρεσκάδα του κινηματογραφικού περιβάλλοντος κι από την άλλη γεννά αυθόρμητα μια ανεπιθύμητη καχυποψία.
The gay issue
Δεν είναι ούτε για κακό, ούτε για καλό, απλώς μας παραξένεψε: καμία από τις ελληνικές ταινίες δεν είχε για ήρωα έναν ομοφυλόφιλο άντρα ή γυναίκα, έστω ως δείγμα κοινωνικών ή προσωπικών τάσεων ή στάσεων. Μοναδική εξαίρεση το τρυφερά queer «Ο Μιγκελ Αλβαρες Φοράει Περούκα» της Αρασέλης Λαιμού.
Φεστιβάλ Δράμας: το μέλλον;
Τα πράγματα είναι πιο απλά απ’ ότι φαίνονται. Οι βάσεις που έχει ήδη το Φεστιβάλ (η μεγάλη προσέλευση των Ελλήνων δημιουργών, το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον που φέτος υπήρξε αυξημένο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια και η εμπλοκή των Δραμινών αλλά και της ίδιας της πόλης της Δράμας στο Φεστιβάλ) θα μπορούσαν με απλές κινήσεις να το οδηγήσουν σε μια νέα εξωστρεφή εποχή, μακριά από τον «τοπικό» του χαρακτήρα. Και αυτές είναι ένα δυνατό Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα που να ανταποκρίνεται στο ελληνικό, ένα σφιχτό Ελληνικό Διαγωνιστικό Τμήμα με αυστηρά επιλεγμένες ταινίες και, ενδεχομένως, ένα Πανόραμα Ελληνικών ταινιών μικρού μήκους με την υπόλοιπη παραγωγή της χρονιάς. Τα παραπάνω θα μπορούσαν να συνοδεύονται από την παρουσία ξένων δημοσιογράφων και καλεσμένων (πρωτίστως τους συντελεστές των ξένων ταινιών αλλά και δημοσιογράφους, προγραμματιστές Διεθνών Φεστιβάλ και παραγωγών) και γιατί όχι μια μικρή «Αγορά» ταινιών μικρού μήκους η οποία με τον καιρό θα αναπτυχθεί, ώστε να προωθεί την ελληνική παραγωγή αλλά και να αποτελέσει ένα κέντρο διεθνούς αναζήτησης ταινιών μικρού μήκους απ’ όλον τον κόσμο. Θέληση να υπάρχει...
Επίλογος
Κι έτσι συμβαίνει, με όλα τα παραπάνω να λειτουργούν εναντίον του, το Φεστιβάλ Δράμας να σε κερδίζει από την πρώτη στιγμή. Οι λόγοι είναι δύο: από τη μία πλευρά, το φυσικό περιβάλλον της Λίμνης της Αγίας Βαρβάρας και η παλιά πόλη όπου βρίσκεται το σινεμά Ολύμπια αποτελούν έναν παραμυθένιο τόπο συγκέντρωσης και ξεκούρασης για να δουλεύεις καθημερινά. Κι από την άλλη, το γεγονός ότι για τις πέντε μέρες προβολών συγκεντρώνεσαι απόλυτα στον κόσμο της μικρού μήκους ταινίας, περικυκλωμένος από τους νέους, φιλόδοξους, δυναμικούς και γεμάτους ενέργεια δημιουργούς και τα έργα τους δεν μπορεί παρά να σε μπολιάσει με αισιοδοξία, μια μικρή δόση ευτυχίας και μια ελπίδα ότι τα πράγματα μπορεί να πάνε καλά τελικά.
Μανώλης Κρανάκης, Λήδα Γαλανού
