O 45χρονος Ιμάν επιτέλους κερδίζει τη θέση που ονειρευόταν στη δουλειά του: προάγεται σε κύριος ερευνητής της εισαγγελίας, ο άνθρωπος δηλαδή που θα εξετάζει κάθε υπόθεση για το αν έχει αρκετά στοιχεία για να στηρίξει τις ποινές του Καθεστώτος. Ο εργατικός, τίμιος Ιμάν δοξάζει τον Αλλάχ: τώρα η γυναίκα του Ναϊμέ μπορεί να αποκτήσει το σπίτι που πάντα ονειρευόταν, και οι δύο έφηβες κόρες του, Ραζβάν και Σάνα, να μην στριμώχνονται σε μία κρεβατοκάμαρα, αλλά να έχει η κάθε μία το δωμάτιό της. Αυτό δεν ονειρεύονται όλοι οι άνθρωποι; Κάτι καλύτερο, μία προαγωγή, μία αύξηση;
Διαβάστε ακόμα: Κάννες 2024: Ο Μοχάμαντ Ρασούλοφ αφηγείται στο Flix πώς δραπέτευσε από το Ιράν
Μόνο που στο απολυταρχικό Ιράν, αυτή η θέση έρχεται με βαρύ τίμημα. Ο Ιμάν πρέπει να υπογράφει για στοιχεία που δεν έχει ακόμα ελέγξει, που σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχουν, ώστε το σύστημα να στέλνει σε θάνατο όλους όσους το απειλούν. Για αυτό και εκτός από έναν μεγαλύτερο μισθό, ένα νέο σπίτι, ο προϊστάμενός του τού δίνει κι ένα όπλο. Είναι πλέον στόχος - των συγγενών των αδικημένων, των ανταρτών στους δρόμους, των φοιτητών που εξεγείρονται. Κι όπως η πιστή Ναϊμέ προειδοποιεί τα κορίτσια της, τέρμα οι φωτογραφίες στα social media, τέρμα οι παρέες και τα πολλά λόγια, ποτέ δεν θα αποκαλύψουν ποιος είναι ο πατέρας του, ή τι δουλειά κάνει, και οι ίδιες ποτέ δε θα τον φέρουν σε δύσκολη θέση με κάποια συμπεριφορά τους.
Η φροντιστική, αλλά αυστηρή Ναϊμέ κρατά την οικογένειά της σφιχτά και τους κανόνες της ακόμα πιο άκαμπτους. Είναι γυναίκα του συστήματος - πλήρως υποταγμένη, εντελώς πειθήνια. Εχει πιστέψει ότι η θεοκρατία είναι κάτι που δεν αμφισβητούμε, ενώ για πατριαρχία ουδείς λόγος: τι είναι αυτό; Εκείνη λατρεύει τον άντρα της. Περιποιείται το μούσι του, το τριμάρει, το ενυδατώνει, το ξυρίζει. Κόβει με ευλάβεια και τρυφερότητα τα μαλλιά του.
Ευχαριστούμε την Aegean Airlines για τη βοήθεια πραγματοποίησης του ταξιδιού στο 77ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.
Εξω στους δρόμους όμως συμβαίνει κάτι άλλο. Κάτι μεγαλύτερο. Κάτι που, ειρωνικά, αφορά στα γυναικεία μαλλιά. Οι διαδηλώσεις για τη δολοφονία της Μαχσά Αμινί, που αρνήθηκε να διορθώσει το χιτζάμπ της και να σκεπάσει εντελώς τα μαλλιά της, ήταν η τελευταία σταγόνα στο ποτήρι για την ιρανική νεολαία. Γυναίκες και άντρες, κυρίως φοιτητές, είχαν καταλάβει τους δρόμους της Τεχεράνης ζητώντας δικαιοσύνη, ανατροπή του συστήματος. Και το σύστημα απαντούσε με βάρβαρους ξυλοδαρμούς, συλλήψεις, εκτελέσεις εν ψυχρώ - εκεί στο δρόμο, ή εισβάλλοντας στις φοιτητικές εστίες.
Τι συμβαίνει στη χώρα, δεν αργεί να μπει και στο καλά αμπαρωμένο σπίτι του Ιμάν. Τα κορίτσια είναι έφηβα, στο messenger έρχονται ακατάπαυστα τα βίντεο με τη βία του καθεστώτος απέναντι στον κόσμο, βίντεο που γίνονται viral από κινητό σε κινητό, κι από τα κλειστά σύνορα, σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα, η Ραζβάν είναι φοιτήτρια, η κολλητή της δέχεται πυροβολισμό στο πρόσωπο από αστυνομικούς που ρίχνουν στο ψαχνό και τη φέρνει σπίτι για να την περιποιηθεί η Ναϊμέ. Η Ναϊμέ που θα το κάνει, αλλά και πάλι θα σκεφτεί την ασφάλεια του άντρα της. Και πάλι θα πιστέψει ότι «αυτοί στους δρόμους είναι αλήτες και τσουλάκια που κυκλοφορούν γυμνές, χωρίς χιτζάμπ...»
Είναι όμως αργά. Κορίτσια και γονείς, δύο διαφορετικές γενιές, βρίσκονται αντιμέτωποι σε μία δυναμιτισμένη ατμόσφαιρα. Κι ο Ρασούλοφ, που ξέρει τον Τσέχοφ του, ανάβει το φυτίλι: το όπλο του Ιμάν εξαφανίζεται. Αν πάει στο γραφείο και το δηλώσει, φυλακίζεται ο ίδιος, χάνει την προαγωγή, χάνει τη δουλειά του, χάνει την υπόληψή του. Ποια το πήρε; Και με τι σκοπό; Να βοηθήσει τους αλήτες εκεί έξω;
Από αυτό το σημείο αρχίζει η παράνοια, ο διχασμός, η βία, το χάος. Οχι μόνο στους δρόμους, αλλά και μέσα στην οικογένεια. Ο Ιμάν αρχίζει και ξερνάει όλο τον βαθιά ριζωμένο μισογυνισμό του, θέλει να πατάξει την όποια γυναικεία φωνή ακούγεται (τι κι αν είναι από τα παιδιά του), δεν σταματά πουθενά. Μαεστρικά, ο Ρασούλοφ έχει φέρει το «μεγάλο» μέσα στο «μικρό» - το ανελέητο, απάνθρωπο, συστημικά κατασταλτικό πορτρέτο της χώρας του, μέσα στους τέσσερις τοίχους και τα τέσσερα μέλη μιας οικογένειας. Εχει κάνει το πολιτικό, προσωπικό.
Οι διάλογοι μεταξύ πατέρα και κοριτσιών είναι κοφτεροί και ουσιαστικοί. Αλλά τίποτα δε συγκρίνεται με το καλύτερο κομμάτι της ταινίας: τη σχέση της μητέρας με τις κόρες της. Εκεί όλος ο εσωτερικευμένος μισογυνισμός δεκαετιών αναβλύζει ακόμα πιο απειλητικός απέναντι στα κορίτσια. Σε μία νέα γενιά που αμφισβητεί, που κάνει τις σωστές ερωτήσεις, που σηκώνει ανάστημα και φωνή.
Ο Ρασούλοφ παίζει πολύ ωραία με τις αντιθέσεις. Το διαμέρισμα της οικογένειας με τις κλειστές κουρτίνες για να μην τους δει κανείς, με τα σφραγισμένα παράθυρα για να μην ακούγονται τα συνθήματα των διαδηλωτών, τα ερμητικά κλειστά μυαλά είναι ένας στοιχειωμένος μικρόκοσμος.
Στο δεύτερο μέρος της ταινίας όμως παίρνει μία απόφαση: να αλλάξει τον τόνο, να αλλάξει το ύφος, να ανεβάσει την ένταση. Η ταινία, όπως και το αμάξι του Ιμάν, βγαίνουν εκτός δρόμου. Σε μία -ξεκάθαρα- συμβολική πορεία εκτός Τεχεράνης, στα χωριά, στα ιερά χώματα. Στο πατρικό σπίτι του Ιβάν, το εξοχικό της οικογένειας, όπου υπάρχουν ξεχασμένα βίντεο ανεμελιάς κι αγάπης. Που ανακαλύπτει κανείς κασσέτες των παπούδων με απαγορευμένα τραγούδια (σ' ένα από αυτά μία γυναικεία φωνή τραγουδά για την ομορφιά των μαλλιών της). Εκεί θα παιχτεί η τελευταία πράξη της ταινίας. Ως θρίλερ πλέον. Ως μία παραβολή τρόμου, όπου ο άντρας δυνάστης θα αντιμετωπιστεί, μια και καλή, από τη Γυναίκα, τη Ζωή, την Ελευθερία.
Μπορεί αυτή η στροφή του Ρασούλοφ στην υπερβολή να μην λειτουργεί τόσο πειστικά, όσο ο χειρισμός του πιο ψύχραιμου πρώτου μέρους. Η μεταστροφή του Ιμάν θυμίζει Τζακ Νίκολσον στη «Λάμψη» και το σενάριο εγκαταλείπει την αληθοφάνεια για να παραδοθεί άνευ όρων στους συμβολισμούς του.
Η αναγκαιότητα της ιστορίας και της Ιστορίας όμως είναι εκεί - πάλλεται, εξεγείρεται, φωνάζει. Στην πιο οξεία μέχρι στιγμής επίθεσή του στη δικτατορία της χώρας του, ο Ρασούλοφ δεν πατάει φρένο. Οι ηθοποιοί του (που κινδυνεύουν και οι ίδιοι, όπως και όλο το συνεργείο) επίσης τα δίνουν όλα. Ειδικά, η Σοχίλα Γκολεστανί. Ερμηνεύει την πειθήνια μητέρα, ενώ είναι μία από τις μεγαλύτερες ακτιβίστριες στο σύγχρονο Ιράν.
Ακόμα κι αν το αποτέλεσμα είναι άνισο στην οθόνη, όσα συμβαίνουν εκτός αίθουσας, στην κόλαση αυτής της χώρας, το επιβάλουν.
Yπάρχει ένα είδος συκιάς που φυτρώνει από σπόρους που έχουν κουτσουλήσει πουλιά
Μόνο που αυτή η συκιά είναι καταδικασμένη.
Κάποια στιγμή οι ρίζες της, βγαίνουν από το έδαφος και τη στραγγαλίζουν.
Ο καρπός αυτής της συκιάς, είναι ιερός.
Ευχαριστούμε την Aegean Airlines για τη βοήθεια πραγματοποίησης του ταξιδιού στο 77ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.
