Χρειάζεται να είναι κανείς ή πολύ παλιός ή πολύ ενήμερος για να εκτιμήσει τη θέση του «Golda» στην ταινιοθήκη των σύγχρονων επιλεκτικών πολιτικών βιογραφιών τύπου «Η Πιο Σκοτεινή Ώρα», που επιχειρούν να φωτίσουν το υποκείμενο τους υπό συγκεκριμένη ιστορική συνθήκη και καθεστώς αφόρητης πίεσης. Εδώ, στο φιλμ του Γκι Νατίβ, η «επιλογή» είναι το 20ήμερο που διήρκησε ο πόλεμος του Γιόμ Κιπούρ και η πάλη της Γκόλντα Μείρ, της πρώτης και μοναδικής γυναίκας πρωθυπουργού του Ισραήλ (1969-74), να τον διαχειριστεί.
Χρειάζεται, αλλιώς μένεις στις εντυπώσεις.
Το 73ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου διεξάγεται φέτος από τις 16 μέχρι και τις 25 Φεβρουαρίου. Το Flix βρίσκεται εδώ για να σας μεταφέρει, ζωντανά, όλα όσα συμβαίνουν μέσα και έξω από τις αίθουσες στο ειδικό τμήμα του site που ανανεώνεται συνεχώς.
Εξαιρετική δουλειά στο μακιγιάζ, αλλά και στην μελέτη της Μίρεν στον σωματότυπο της Γκόλντα Μείρ. Είναι όμως αυτό αρκετό;
Στην εντύπωση που σού αφήνουν τα κατεβασμένα μάγουλα, το φουσκωμένο σαγόνι, η διογκωμένη μύτη, οι πρησμένες γάμπες, τα ορθοπεδικά παπούτσια της Έλεν Μίρεν. Η μεταμόρφωση είναι οσκαρικών προδιαγραφών εδώ, κι όμως κανένα μακιγιάζ δεν μπορεί να κρύψει το εκφραστικό βλέμμα της Βρετανίδας ηθοποιού μέσα από τα συρρικνωμένα μάτια, που σταθμίζει κάθε συναισθηματική διακύμανση της ιστορικά πρώτης -προ Θάτσερ- «σιδηράς κυρίας», καμία ποσότητα λάτεξ δεν μπορεί να περιορίσει τη γλώσσα του σώματος, την προσαρμοσμένη στις μεταπτώσεις της Μείρ ανάλογα με τα νέα από τις εξελίξεις στο μέτωπο της σύρραξης, με τις κρυφές της διαδρομές στα ιατρεία και τους τομογράφους, με την παρέα στην οποία βρίσκεται.
Στην εντύπωση, επίσης, που σού αφήνει το μονίμως καπνισμένο σκηνικό, με τα τσιγάρα και τα τασάκια να κρατούν ρόλο ισάξια πρωταγωνιστικό με τους χρήστες τους, σφυγμομετρητές της έντασης, ρυθμιστές νομίζεις της αντίστροφης μέτρησης, τόσο σύμμαχοι της Μείρ στον αγώνα της με το άγχος όσο και προάγγελοι της βιολογικής της πτώσης. Αυστηρά πλανοθετημένο το ντουμάνι, θολώνει ακόμη και κλίνες νοσοκομείων, διεκδικεί τη γκριζόλευκη θέση του μέσα στα κιτρινωπά φίλτρα του διευθυντή φωτογραφίας Γιάσπερ Γουλφ.
Ακόμα, στην εντύπωση που σού αφήνει ο λογισμός όλων των εσωτερικών χώρων ως αιθουσών πολέμου, μηδέ της κουζίνας στο σπίτι της πρωθυπουργού εξαιρουμένης. Η αραβοϊσραηλινή σύρραξη ξεδιπλώνεται εδώ πάνω σε τραπέζια και χάρτες, μέσα από τηλεοράσεις, μόνιτορ και ηχεία, με διεθνείς διαπραγματεύσεις πάνω από ένα πιάτο γκούλας, με αποφάσεις που παίρνονται ακόμα και στα διαλείμματα των αποδράσεων στην ταράτσα του μεγάρου. Ανεξάρτητα αν πρόκειται για έναν περιορισμό που επιβλήθηκε από το μπάτζετ, είναι μια σκηνοθετική άποψη που υπηρετεί αποτελεσματικά την αφηγηματική κλεψύδρα και τη ματιά στο υποκείμενο.
Και, μολαταύτα, στην εντύπωση που σού αφήνει η αυστηρά ισραηλινή οπτική. Ο πόλεμος του Γιόμ Κιπούρ, που πυροδοτήθηκε από τις δυνάμεις της αραβικής συμμαχίας Αίγυπτος-Συρία-Ιορδανία τον Οκτώβρη του 1973, δεν ξεκίνησε στα καλά του καθουμένου. Δε θα υπήρχε χωρίς τον «Πόλεμο των Έξι Ημερών» του 1967, όπου εδάφη της Χερσονήσου του Σινά και των Υψιπέδων του Γκολάν κυριεύτηκαν από τις ισραηλινές δυνάμεις, όπως και αυτός δε θα υπήρχε χωρίς δεκάδες συρράξεις πριν, ξεκινώντας από το 1948 και την ίδρυση του ισραηλινού κράτους. Και φυσικά, καμία από αυτές δε θα ήταν οργανωμένη, αν δεν ήταν ευθυγραμμισμένη με την πορεία του Ψυχρού Πολέμου και τη στήριξη των Αμερικάνων και των Σοβιετικών.
H Μίρεν με τον σκηνοθέτη Γκι Νατίβ στο photocall της Berlinale
Ούτε και η Γκόλντα Μείρ εφύτρωσε, φυσικά. Τούτη η μεγαλωμένη στο Μιλγουόκι Ουκρανοεβραία, πρώην δασκάλα στην τότε Παλαιστίνη και μία από τους συνιδρυτές του ισραηλινού κράτους, δεν έπαψε ποτέ, επί 30 χρόνια, να υπηρετεί πολιτικές θέσεις στο Ισραήλ, μεταξύ άλλων κι εκείνη της Υπουργού Εξωτερικών. Ήταν επίσης μητέρα και γιαγιά, έστω κι αν δεν υπάρχει ούτε καν αναφορά στους δικούς της στο μονοδιάστατο φιλμ του Νατίβ, που θεωρεί δεδομένο πως όλα αυτά τα ξέρουμε ήδη. Μα πώς να κατανοήσεις ένα ιστορικό πρόσωπο χωρίς το παραμικρό data για τον άνθρωπο και τις συνθήκες που τον «άνδρωσαν»; (σχεδόν κυριολεκτικά: ο Μπεν Γκουριόν, ο πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ, την αποκαλούσε τον «μόνο άντρα» στο υπουργείο του!).
Κι έτσι, με αυτά τα εντυπωσιακά και τα άλλα τα επιδερμικά, η ταινία καταλήγει ένα ελλιπέστατο πορτρέτο όχι άξιο του τίτλου του. Στις καλές επιλεκτικές βιογραφίες, η πρόκληση που ξεπερνιέται είναι η πυκνότερη δυνατή σκιαγράφηση στον πυκνότερο δυνατό χρόνο. Το «Golda», όσο δεινά παιγμένο από την Μίρεν και επιδέξια στημένο σαν war room drama κι αν είναι, δεν ανήκει σε αυτές.
Ευχαριστούμε την Aegean Airlines για τη βοήθεια πραγματοποίησης του ταξιδιού στο 73ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου.
Το 73ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου διεξάγεται φέτος από τις 16 μέχρι και τις 25 Φεβρουαρίου. Το Flix βρίσκεται εδώ για να σας μεταφέρει, ζωντανά, όλα όσα συμβαίνουν μέσα και έξω από τις αίθουσες στο ειδικό τμήμα του site που ανανεώνεται συνεχώς.
Για περισσότερα: Δείτε τη συνέντευξη Τύπου της Ελεν Μίρεν στην Berlinale
