H έβδομη μέρα της Berlinale τα είχε όλα: την ταινία που ίσως αποτελεί το μεγαλύτερο στοίχημα για τη Χρυσή Αρκτο (το «Berlin Alexanderplatz»), το μελόδραμα με το χολιγουντιανό καστ που χάρισαν λάμψη στο βροχερό κόκκινο χαλί («Τhe Roads Not Taken») και την πειραματική ταινία/σκάνδαλο (το «DAU Natasha») με τις γραφικές σκηνές σεξ και βίας στην πρώην Σοβιετική Ενωση των 60ς.
Το 70ο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου διεξάγεται από τις 20 Φεβρουαρίου ως την 1η Μαρτίου 2020. Το Flix βρίσκεται ήδη εκεί. Διαβάστε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε στο ειδικό τμήμα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
Berlin Alexanderplatz του Μπουρχάν Κουρμπανί | Επίσημο Διαγωνιστικό
Στην τρίτη του μεταφορά, μετά την ταινία του Πίελ Γιούτζι το 1931 και την 15ωρη τηλεοπτική και μετέπειτα ταινία του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ το 1980, το θρυλικό «Berlin Alexanderplatz» του Μπρούνο Ντόμπλιν φτάνει νομοτελειακά στον 21ο αιώνα, 90 και κάτι χρόνια μετά από την εποχή που κυκλοφόρησε, για να γίνει ακόμη μια φορά ο καίριος σχολιαστής μιας εποχής που ίσως και να μην απέχει τόσο πολύ από τότε που ο Γερμανός δολοφόνος Φραντζ βγήκε από τη φυλακή στο προπολεμικό Βερολίνο, σίγουρος πως άξιζε μια δεύτερη ευκαιρία…
Εν έτει 2020, ο Φραντζ είναι Φράνσις και έρχεται μετανάστης από την Αφρική για να προσγειωθεί σε ένα Βερολίνο που δεν είναι πια διαιρεμένο και παρά τις «ιαχές» δεν βρίσκεται στα προεόρτια ενός Παγκόσμιου Πολέμου, αλλά μοιάζει το ίδιο σκοτεινό, επικίνδυνο, συναρπαστικό, όσο ένα μέρος όπου οι ευκαιρίες ανοίγονται μπροστά σου, αλλά φεύ δεν χαρίζονται ποτέ χωρίς αντάλλαγμα. Η γνωριμία του με τον παρανοϊκό έμπορο ναρκωτικών Ράινχολντ, την ιδιοκτήτρια ενός μπαρ Εύα και μια διαφορετική πόρνη την Μίτσε, θα γίνουν τα κομμάτια της εφήμερης ευτυχίας του, καθώς κάθε βήμα του προς την επιβίωση τον βυθίζει ακόμη πιο βαθιά στον κόσμο του εγκλήματος.
Ο Γερμανός αφγανικής καταγωγής Μπουρχάν Κουρμπανί δίνει τη δική του διάσταση στο έπος που σημάδεψε την παγκόσμια λογοτεχνία, παίρνοντας όλες τις ελευθερίες του κόσμου, αλλά και με διπλό σημείο αναφοράς. Η ουσία του κοινωνικού και ψυχολογικού αδειάσματος που σου αφήνει η ανάγνωση του βιβλίου του Ντόμπλιν βρίσκεται εδώ αυτούσια και μαζί ένας φόρος τιμής στον ίδιο τον Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, την ομοερωτική ατμόσφαιρα που μοιάζει πανταχού παρούσα και τους περιθωριακούς ήρωες που τόσο αγάπησε.
Στο κέντρο του «Berlin Alexanderplatz» βρίσκεται το σχόλιο για την Ευρώπη ως Γη της Επαγγελίας και το «γερμανικό όνειρο» ως το ιερό δισκοπότηρο κάθε μετανάστη που φτάνει αναζητώντας μια καλύτερη ζωή - όχι τυχαία ο Φράνσις, στη στιγμή της μεγάλης ανόδου του, θα αναφωνήσει σε άπταιστα γερμανικά «Είμαι η Γερμανία». Υπογραμμίζοντας με αυτόν τον τρόπο και το σημαντικότερο πρόβλημα της ταινίας που δεν είναι άλλο από το πόσο προφανές και «βιβλικό» θέλει να κάνει το μήνυμα της, χάνοντας πόντους από τη διαρκώς - ακόμη και όταν πλατειάζει - δυναμική κινηματογράφηση της.
Στην ψυχή της βρίσκεται ο ήρωας του Φράνσις (τον υποδύεται ο με καταγωγή από τη Γουινέα Πορτογάλος ηθοποιός και σκηνοθέτης Γουεκέτ Μπουνκουέ), σύμβολο από μόνος του για κάθε «ξένο» που είναι σίγουρος ότι αξίζει μια δεύτερη ευκαιρία. Στην καρδιά της θα βρείτε όμως τη μεγαλειώδη ερμηνεία του Γερμανού Αλμπρεχτ Σους που στο ρόλο του Ράινχολντ κουβαλάει λες στο σώμα του τις προαιώνιες αμαρτίες ενός ολόκληρου έθνους και μαζί την πιο απάνθρωπη, μηδενιστική, βαθιά τραυματισμένη, χαμένη ψυχή του ανθρώπινου γένους. Μανώλης Κρανάκης
Τhe Roads Not Taken της Σάλι Πότερ | Επίσημο Διαγωνιστικό
Ο Λίο είναι ένας 55χρονος συγγραφέας χτυπημένος από πρόωρη άνοια. Η εκφύλιση του εγκεφάλου εχει οδηγήσει στη διάλυση της ζωής – και του ίδιου και της Μόλι, της 25χρονης κόρης του που τον φροντίζει. Ο Λίο δεν μπορεί να σκεφτεί συγκροτημένα, να αναγνωρίσει πρόσωπα και πράγματα, να αρθρώσει σωστό λόγο, να επικοινωνήσει τη διάθεση ή την ανάγκη του. Περνώντας μία μέρα μαζί τους (η Μόλι προσπαθεί απεγνωσμένα να τον πάει στα ραντεβού του με γιατρούς) μπαίνουμε στο μυαλό του και ζούμε, σε αποσπασματικά flash backs το παρελθόν του – τους ανθρώπους που αγάπησε και έχασε, τις επιλογές που έκανε ή δεν τόλμησε, τους δρόμους που πήρε κι αυτούς που άφησε πίσω, τις σημαντικές στιγμές του και τα μεγάλα του τίποτα. Ταυτόχρονα, και η Μόλι πρέπει να αποφασίσει πώς θα συνεχίσει τη ζωή της: θα παραμείνει δίπλα σ' έναν άνθρωπο που έχει εξαφανιστεί μέσα του ή θα τραβήξει το δικό της δρόμο.
Η Σάλι Πότερ («The Party», «Orlando») έχασε τον αδελφό της το 2013 από πρόωρη άνοια και από το 2010 τον φρόντιζε η ίδια. Η ταινία είναι εμπνευσμένη από αυτή την εμπειρία της και θέλει να είναι η κλειδαρότρυπα στο μυαλό ενός ασθενούς που χάνει το μυαλό του. Πώς συμπεριφέρεται κάποιος που έχει χάσει τη λογική, αλλά όχι απαραίτητα τη συναισθηματική λογική του; Πώς του συμπεριφέρονται και όλοι οι υπόλοιποι; Κι αν ένας σε μία οικογένεια νοσεί, πόσο νοσούν ταυτόχρονα και τα υπόλοιπα μέλη;
Ο Χαβιέ Μπαρδέμ (επιστρέφοντας σε έναν ρόλο που θυμίζει τη «Θάλασσα Μέσα μου» και το «Biutiful») είναι πάντα στιβαρός – ξέρει πώς να δανείσει την ένταση του εκφραστικού του προσώπου (όσο μεγαλώνει, τα σμιλευμένα του κόκκαλα, η περίοπτη μύτη, το ειλικρινές βλέμμα γίνονται ακόμα πιο έντονα και γοητευτικά) ακόμα και σε χαρακτήρες που δεν είναι καλογραμμένοι. Οπως σε αυτή την περίπτωση. Η Πότερ πνίγεται στις σκόρπιες στιγμές των flash backs και σε όλες τις τραγωδίες της παρελθοντικής ζωής που έφεραν τον ήρωά της σε αυτό το παρόν. Χάνεται και μάς χάνει με πισωγυρίσματα με το χώρο και το χρόνο (λέγοντας πάρα πολλά χωρίς τελικά να λέει τίποτα), αυξάνει συνεχώς τη θερμοκρασία στο μελόδραμα. Κι αυτό το τελευταίο είναι το πιο ασυγχώρητο. Γιατί όσο η Ελ Φάνινγκ (στο ρόλο της Μόλι) προσπαθεί να απαγορεύσει στους άλλους να λυπούνται τον πατέρα της, τόσο τον οικτίρει η σκηνοθέτης του. Η αρρώστια δεν χρειάζεται κοντινά για να προκαλέσει ενσυναίσθηση. Πόλυ Λυκούργου
«Viva México, cabrones!»: το Flix στη συνέντευξη Τύπου του «The Roads Not Taken»
Που πήγαίνει το μυαλό όταν χάνεται; «Πηγή έμπνευσης για την ταινία ήταν ο αδελφός μου, Νικ Πότερ, ο οποίος έφυγε από πρόωρη άνοια. Ηθελα να καταλάβω και με απασχολούσε: που πάει το μυαλό του ανθρώπου στις στιγμές που χάνεται; Που εξαφανίζεται ένας αγαπημένος άνθρωπος όταν μοιάζει τόσο απόμακρος από εμάς;» | Σάλι Πότερ
Ακουγα όσα είχε να μου πει η Σάλι «Ναι, συναντήθηκα με την Ενωση Ασθενών Πρόωρης Ανοιας, είχαν την καλοσύνη να με καθοδογήσουν και να με φέρουν σε επαφή με οικογένειας αρρώστων. Πήγε, πέρασα χρόνο μαζί τους. Μετά όμως τα ξέχασα όλα αυτά, τα άφησα πίσω μου και άκουγα μόνο τη σκηνοθέτη μου. Οσα είχε να μου πει η Σάλι. Αυτήν εμπιστευόμουν. Κι ελπίζω να μην την απογοήτευσα...» | Χαβιέ Μπαρδέμ
Ω θεοί θα δουλέψω με τον Χαβιέ Μπαρδέμ! «Οταν η Σάλι μου πρόσφερε τον ρόλο και μου είπε ότι ο Χαβιέ Μπαρδέμ θα παίξει τον πατέρα, δεν το ξανασκέφτηκα δεύτερη φορά. Γιατί δεν είχα ξανασυνεργαστεί ποτέ μαζί του στο παρελθόν και, ω θεοί, είναι ο Χαβιέ Μπαρδέμ! Ημουν πολύ τρακαρισμένη. Δουλέψαμε υπέροχα μαζί και παρόλο που ο Χαβιέ δεν είναι ηθοποιός Μεθόδου, κρατούσε και μετά τις σκηνές μας μία πολύ στοργική πατρική συμπεριφορά απέναντί μου. Είχα αρρωστήσει και μου έφερνε σούπα, με πρόσεχε...» | Ελ Φάνινγκ
Επαιξα έναν ρόλο στα Ισπανικά και δίπλα στον αγαπημένο μου Ισπανό ηθοποιό «Είμαι ευγνώμων που η Σάλι μου έδωσε έναν ρόλο που θα μπορούσα να ερμηνεύσω στα Ισπανικά. Δεν μου συμβαίνει συχνά. Και εδώ παίζω στα Ισπανικά, δίπλα στον αγαπημένο μου ηθοποιό στον κόσμο (που τυχαίνει να είναι Ισπανός)! Τον αγαπώ πολύ τον Χαβιέ. Εκτός του ότι είναι σούπερ ταλαντούχος, είναι παντρεμένος και με την καλύτερή μου φίλη. Είναι και τρελός - έμπαινε στο σετ κάθε μέρα φωνάζοντας "Viva México, cabrones!", γιατί κάναμε γυρίσματα της ιστορίας μας μέσα σε 4 μόνο μέρες, οπότε έπρεπε να έχουμε φουλ ενέργεια!»
DAU Natasha των Iλια Κιρζανόφσκι και Γιεκατερίνα Eρτελ | Διαγωνιστικό
Τούτη η ρωσοουκρανική συμμετοχή στο φετινό διαγωνιστικό της Μπερλινάλε αποτελεί κομμάτι –σωστότερα μια από τις προεκτάσεις- ενός φιλόδοξου πρότζεκτ που ο Ρώσος κινηματογραφιστής Iλια Κιρζανόφσκι ανέπτυσσε για πάνω από μια δεκαετία με την επιχορήγηση του Ρώσικου Υπουργείου Πολιτισμού. DAU ο τίτλος, από το επώνυμο του νομπελίστα Σοβιετικού φυσικού Λεβ Λαντάου, του οποίου τη ζωή και το έργο αφορούσε το αρχικό φιλμικό σχέδιο. Η βιογραφία έμεινε ημιτελής, όμως η ιδέα απλώθηκε με τον καιρό στην απόπειρα μιας γενικότερης ματιάς στη σύνθετη σοβιετική καθημερινότητα του μεταπολέμου.
Αποτέλεσμα, ένα πολύπλευρο πείραμα που συνδυάζει κινηματογράφο, θέατρο, λογοτεχνία, performance art, επιστήμη, αρχιτεκτονική και φιλοσοφία. Μια γιγαντιαία έκθεση που εγκαινιάστηκε καθυστερημένα στο Παρίσι τον Ιανουάριο του 2019. Ανάμεσα στις εγκαταστάσεις υπήρχαν και δωμάτια ανακρίσεων στα πρότυπα εκείνων που χρησιμοποιούσε η KGB και που αντανακλούσαν ακριβώς τον φόβο του πολίτη της ΕΣΣΔ απέναντι στους θεσμούς και τις απαγορεύσεις. Μία από τις απαγορεύσεις αυτές ήταν και η στενή επαφή με ξένους στη χώρα επισκέπτες, και δη δυτικούς. Και είναι αυτή ακριβώς που χρησιμοποιεί ο Κιρζανόφσκι, μαζί με την συνδημιουργό του Γιεκατερίνα Eρτελ, για να ανιχνεύσει πτυχές του γυναικείου ψυχισμού, έτσι όπως αυτός καλλιεργείται σε καθεστώτα αυταρχικά.
Ο χρόνος σπανιότατα τέμνεται σε αυτό το 2,5ωρο δράμα των έξι όλων κι όλων (αν μετρήσαμε σωστά) σεκάνς σε σχεδόν (υπάρχουν λιγοστά κατς) πραγματικό χρόνο. Και ήδη από την πρώτη σεκάνς μπαίνει το θέμα του γυναικείου ανταγωνισμού μέσα από το πρόσωπο της 45άρας Νατάσα, μετρ του κυλικείου ενός μυστικού σοβιετικού κέντρου ερευνών στα χρόνια του ’60, η οποία αρέσκεται στο να ταπεινώνει την κατά 20 χρόνια νεώτερη βοηθό της. Μετά τις συστάσεις στους χώρους, το προσωπικό και τους θαμώνες αυτού του κυλικείου, η σεκάνς θα κλιμακωθεί σε ένα απίστευτο –και κυριολεκτικό- μαλλιοτράβηγμα. Η νεαρή Oλια σχολάει και θέλει να φύγει, όμως η Νατάσα δεν την αφήνει με τίποτα πριν ο χώρος σφουγγαριστεί και καθαριστεί!
Η Νατάσα θα ξαναμανιπουλάρει και θα κακομεταχειριστεί την Oλια σε μια από τις μετέπειτα σεκάνς. Στο μεταξύ, έχει εύκολα υποκύψει στο φλερτ του νιόφερτου Γάλλου φυσικού Λικ και περάσει μαζί του μια νύχτα τρελού έρωτα (άλλη μια μεγάλη σεκάνς με μονοπλάνα και γραφική στην κάθε της λεπτομέρεια). Oμως το τίμημα για μια τέτοια πράξη είναι ακριβό. Ποτέ μη μιλάς σε ξένους, προειδοποιούν οι Αρχές. Πόσο δε μάλλον να περιπτύσσεσαι μαζί τους. Η KGB περιμένει στη γωνία, και είναι, λένε οι δημιουργοί της ταινίας, η σειρά της Νατάσα τώρα να ταπεινωθεί για όλα τα κακά που έκανε στην Oλια ελέω της ζήλειας της, της ματαιοδοξίας της, της ανικανότητάς της να συμβιβαστεί με το πέρασμα του χρόνου.
Oμως με όλα τα άλλα συμβιβάζεται η Νατάσα προκειμένου όχι μόνο να γλιτώσει και να επιβιώσει, αλλά και να αυτοεπιβεβαιωθεί σε τούτη τη σκληρή εντροπία της Μητέρας Γης (για τους Ρώσους, η πατρίδα ήταν πάντα γένους θηλυκού). Το «DAU Natasha» ξετυλίγει αυτόν τον αγώνα αυτοπειβεβαίωσης με έναν ρεαλισμό που σε απορροφά στα τεκταινόμενα την ίδια στιγμή που σε εξαντλεί με τους πλατειαστικούς του ρυθμούς, και με μια τόλμη που σε εντυπωσιάζει κι ας μην εμπίπτει σε οποιαδήποτε πρωτοπορία. Η αυθεντικότητα της τέλεσης των όποιων πράξεων σε λογική αυτοσχεδιαστική και χρόνο πραγματικό, ιδιαιτερότητα που άλλωστε αφορά το παρασκήνιο πρωτίστως, δε νομίζουμε πως αρκεί να στέψει το φιλμ δείγμα μιας τέχνης αληθινά πειραματικής. Ρόμπυ Εκσιέλ
Red Carpet
Οι λαμπεροί πρωταγωνιστές του «The Roads Not Taken» (Χαβιέ Μπαρδέμ, Σάλμα Χάγιεκ και Ελ Φάνινγκ) έκλεψαν δικαιολογημένα τους προβολείς στο κόκκινο χαλί χθες βράδυ. Ομως και το πολυπληθές καστ του «Berlin Alexanderplatz» προκάλεσε συνωστισμό στους γύρω δρόμους από το Berlinale Palast. Δείτε τις φωτογραφίες...
Το 70ο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου διεξάγεται από τις 20 Φεβρουαρίου ως την 1η Μαρτίου 2020. Το Flix βρίσκεται ήδη εκεί. Διαβάστε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε στο ειδικό τμήμα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
