Μία ταινία για την απώλεια, τον θρήνο. Και πώς αυτός γίνεται καύσιμο για μία κούρσα αποφάσεων ζωής. Κάπως έτσι εξήγησε στους συγκεντρωμένους δημοσιογράφους στην αίθουσα Τύπου του Εξέλσιορ, ο Μάικλ Μαν την την αναγκαιότητα που ένιωσα να γυρίσει το «Ferrari» και την προσέγγισή του στον κεντρικό του ήρωα - τον Ενζο Φεράρι την πολύπαθη ζωή, τις τραγωδίες και την επιτυχία του.
Το «Ferrari» εκτυλίσσεται το 1957 κι ακολουθεί τον Ενζο Φεράρι, πρώην ραλίστα τής Formula 1, καθώς βυθίζεται σε οικονομική και προσωπική κρίση. Η εταιρία, που ο ίδιος κι η γυναίκα του, Λάουρα, έχτισαν από το μηδέν μια δεκαετία νωρίτερα, απειλείται με πτώχευση κι ο εύθραυστος γάμος τους πλήττεται ακόμα περισσότερο λόγω του χαμού του μονάκριβου γιου τους. Το πάθος του για τη νίκη τον εξωθεί στα άκρα κι η μοίρα τον οδηγεί στον εμβληματικό αγώνα Mille Miglia.
To 80o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας διεξάγεται φέτος από τις 30 Αυγούστου μέχρι και τις 9 Σεπτεμβρίου. Το Flix βρίσκεται στο Λίντο για να σας μεταφέρει όλα όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από τις αίθουσες. Συντονιστείτε στην ειδική ενότητα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
Γιατί μία ιστορία για τον Ενζο Φεράρι - σήμερα, τώρα;
Μάικλ Μαν: Η ιστορία του Ενζο Φεράρι είναι πανανθρώπινη και διαχρονική. To πένθος, η αγάπη, η απώλεια, το πάθος είναι χαρακτηριστικά όλων μας. Δεν έχει σημασία ποιος ήταν. Ηταν ένας άνθρωπος που πάλευε με μεγάλες αντιξοότητες και αντιθέσεις στη ζωή του - και με αυτό μπορώ να ταυτιστώ κι εγώ και όλοι μας πιστεύω. Είχα στα χέρια μου έναν δυναμικό χαρακτήρα, σχεδόν οπερετικών διαστάσεων, και το μόνο που είχα να κάνω ήταν να σκάψω ακόμα βαθύτερα, να βρω τι τον ενεργοποιούσε και τι τον ενώνει με όλους εμάς.
Τι το ιδιαίτερο είχε το 1957, το έτος που εστιάζει η ταινία;
Μάικλ Μαν: Είναι η χρονιά που όλα καταστρέφονται στη ζωή του Φεράρι. Ολα τα κομμάτια της ζωής του, πολυπαραγοντικά και σύνθετα, συγκρούονται. Ομως και για την ίδια την Ιταλία είναι μία περίεργη χρονιά. Βρίσκεται ακόμα σε κρίση, η οικονομική ανάκαμψη θα έρθει το 1962. Οπότε βρισκόμαστε στην πιο βαθιά νύχτα.
Ηθελα κάθε λεπτομέρεια να είναι αυθεντική. Και πιστέψτε με: ξέρω πολύ καλά που ήρθα. Το κοινό της Βενετίας θα είναι το πιο αυστηρό. Αν τα έχουμε σκατώσει, θα μας γιουχάρουν!» | Μάικλ Μαν
Γιατί επέλεξε αυτό το είδος κινηματογράφησης που βάζει το κοινό μέσα στο θάλαμο των αγωνιστικών αυτοκινήτων; Πώς χειρίστηκε τον ήχο;
Μάικλ Μαν: Γιατί ήθελα να επιτύχω ένα αυθεντικό αποτέλεσμα. Κι όσο πλησιέστερο στην ίδια την εμπειρία της οδήγησης τέτοιων αγωνιστικών αυτοκινήτων. Εχω τρέξει ερασιτεχνικά σε αγώνες και η εμπειρία είναι μοναδική. Το επίπεδο της αυτοσυγκέντρωσης που πρέπει να έχεις κάθε στιγμή είναι μοναδικό. Είναι ένα συναίσθημα που δεν περιγράφεται με λόγια. Επρεπε να το κάνω με εικόνα και ήχο λοιπόν. Χτίσαμε πραγματικές στη λεπτομέρειά τους ρέπλικες των αυθεντικών αυτοκινήτων. Ο ήχος που ακούτε είναι επίσης αυθεντικός. Τοποθετήσαμε 8 μικρόφωνα στα αυτοκίνητα και ηχογραφήσαμε τους ήχους για κάθε λήψη. Τίποτα δεν έχει γίνει με εφέ. Ο,τι ακούτε είναι ο ήχος αυτών των αυτοκινήτων - όμορφος, άγριος, συγκινητικός.
Πολλοί αμερικανοί σκηνοθέτες γυρίζουν ταινίες στην Ιταλία - αλλά είναι πάντα «αμερικάνικες». Εκείνος πώς κατάφερε τόσο αυθεντικότητα;
Μάικλ Μαν: Πιστεύω ότι το σινεμά είναι άρρηκτα δεμένο με την κοινωνική ανθρωπολογία. Δεν μπορείς να γυρίσεις μία ταινία αν δεν μελετήσεις, αν δεν γίνεις κομμάτι του κόσμου της. Για αυτό απαίτησα να γυρίσουμε στην Μόντενα. Βοήθησε και το γεγονός ότι πρόκειται για μια πόλη που δεν αλλάζει, που οι άνθρωποί της και να φύγουν, επιστρέφουν. Ξυπνούσα το πρωί, έβγαινα από το ξενοδοχείο μου και μπορούσα να πιω τον καφέ μου στο ίδιο καφέ που έπινε κι ο Ενζο τον δικό του. Να κουρευτώ στο μπαρμπέρικό του. Εκεί ήταν.
Πέραν όμως από τη φυσική μελέτη του χώρου, μεγαλύτερη σημασία έχουν οι άνθρωποι - η γλώσσα, η συμπεριφορά, η κουλτούρα, οι παραδόσεις τους. Επρεπε να κοιτάξουμε πιο βαθιά για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τον ίδιο τον ήρωα. Το πώς χειρίστηκε το θάνατο, την αποτυχία, τη δουλειά του, την οικογένειά του. Ολα είχαν μία κοινωνιολογική ρίζα. Η ίδια η ιταλική γλώσσα. Ηταν μία απόφαση που πήρα από πολύ νωρίς να μην προσλάβω Βρετανούς ηθοποιούς, αλλά Αμερικανούς. Επρεπε όμως να μάθουν να μιλούν όχι απλώς με ιταλική προφορά, αλλά με την προφορά που έχει κάθε διαφορετικό μέρος στην Ιταλία. Ηθελα κάθε λεπτομέρεια να είναι αυθεντική. Και πιστέψτε με: ξέρω πολύ καλά που ήρθα. Το κοινό της Βενετίας θα είναι το πιο αυστηρό. Αν τα έχουμε σκατώσει, θα μας γιουχάρουν!
Είμαι εδώ ακριβώς επειδή στηρίζω το σωματείο μου. Για να θέσω το ερώτημα: γιατί μικρές, ανεξάρτητες εταιρίες παραγωγής όπως οι Neon και STX International μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ηθοποιών, σε όσα η Ενωση Ηθοποιών ζητά στις διαπραγματεύσεις της, στο ιδανικό σενάριο των δικαιωμάτων της SAG και τα μεγάλα στούντιο, οι μεγάλες εταιρίες όπως τα Netflix κι Amazon αδυνατούν;» | Ανταμ Ντράιβερ
Η πρώτη επίσημη συνέντευξη Τύπου του «Ferrari» έγινε με το καστ μισό - πολλοί δεσμευμένοι από τα συμβόλαιά τους δεν μπορούν να σπάσουν την απεργία του σωματείου και αρνήθηκαν να ταξιδέψουν στο Λίντο. Οχι όμως ο Ανταμ Ντράιβερ κι εξήγησε γιατί:
Ανταμ Νράιβερ: Είμαι πολύ περήφανος που βρίσκομαι εδώ για να παρουσιάσω και να στηρίξω αυτή την ταινία, να τιμήσω τον τρόπο που γυρίστηκε, τους συνεργάτες μου ηθοποιούς και συνεργείο. Κι είμαι περήφανος γιατί είμαστε απτό παράδειγμα -κι έρχομαι εδώ για να δώσω ορατότητα σε αυτό- του πώς μία ταινία πραγματοποιήθηκε με τους όρους της Ενωσης Ηθοποιών και για αυτό η Ενωση δίνει την άδεια σε εμάς να την προμοτάρουμε εν μέσω απεργίας.
Κι είμαι εδώ για να θέσω ένα ερώτημα λοιπόν: Γιατί μικρές, ανεξάρτητες εταιρίες παραγωγής όπως οι Neon και STX International μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ηθοποιών, σε όσα η Ενωση Ηθοποιών ζητά στις διαπραγματεύσεις της, στο ιδανικό σενάριο των δικαιωμάτων της SAG και τα μεγάλα στούντιο, οι μεγάλες εταιρίες όπως τα Netflix κι Amazon αδυνατούν;
Στηρίζω απόλυτα το σωματείο μου και τον αγώνα μας. Κι αν είμαι εδώ είναι ακριβώς για αυτό. Κάθε φορά που ένας ηθοποιός εμφανίζεται και στηρίζει μία ταινία είναι γιατί η παραγωγή έχει στηρίξει πρώτα εκείνον.
Μάικλ Μαν: Θέλω να μιλήσω προσωπικά αλλά κι εκ μέρους όλων. Ολοι μας στηρίζουμε την SAG-AFTRA απεργία και τα σωματεία μας. Είμαστε εδώ, καταφέραμε να κάνουμε μία ταινία, γιατί δεν συνεργαστήκαμε με μεγάλα στούντιο. Κι αυτό λέει πολλά.
Γιατί ο Ανταμ Ντράιβερ θέλησε να ερμηνεύσει τον Ενζο Φεράρι;
Ανταμ Νράιβερ: Ηθελα πάντα να συνεργαστώ με τον Μάικλ Μαν. Οταν επικοινώνησε μαζί μου και μού έδωσε να διαβάσω το σενάριο, η απόφαση δεν ήθελε και πολύ σκέψη. Δεν γνώριζα λεπτομέρειες για τον Ενζο Φεράρι. Αλλά ήταν αυτό ακριβώς που περιέγραψε κι ο Μάικλ: ένας άνθρωπος γεμάτος αντιθέσεις. Ενας άνθρωπος που το καύσιμό του ήταν η θλίψη, το πένθος. Κι αυτό με ιντρίγκαρε πολύ. Με ενθουσίασε, με τρόμαξε. Οπότε είπα ναι.
Είναι η δεύτερη φορά που ερμηνεύει ένα υπαρκτό πρόσωπο της Ιταλίας. Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση και πώς ανταποκρίθηκε;
Ανταμ Νράιβερ: Είναι μεγάλη πρόκληση η αυθεντικότητα, η ειλικρίνεια. Αλλά ο μόνος δρόμος είναι να ακολουθήσει τη διαδικασία του Μάικλ. Να εντρυφήσεις στον τόπο, στην κουλτούρα, στη γλώσσα. Δε θα μπορούσαμε να γυρίσουμε αυτή την ταινία στο Βέλγιο γιατί η φορολογία είναι πιο φθηνή. Θα ήταν αδύνατον. Επρεπε να είμαστε στη Μόντενα. Να μαθαίνουμε καθημερινά λεπτομέρειες της ζωής εκεί - να πιάνουμε τη γλώσσα, στήνοντας αυτί ακόμα και στο συνεργείο.
Τώρα γιατί ήθελα να ερμηνεύσω ένα υπαρκτό πρόσωπο - δεν ξέρω. Δεν είναι για μένα κάτι διαφορετικό από ένα φιξιόν πρόσωπο. Και τα δύο απαιτούν μία πιεστική εξοικείωση από μέρους μου. Δεν ξέρω πώς να το πω αλλιώς. Είναι τόσο περίεργη η δουλειά του ηθοποιού. Με πιέζει να συναισθανθώ, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με μένα. Οταν τα πρόσωπα είναι αληθινά κι όταν γυρίζεις τη ζωή τους εκεί που και οι ίδιοι έζησαν, ναι αισθάνεσαι μία έξτρα πίεση να μην το γαμήσεις. Να είσαι άξιος.
Πόσο ενθουσιασμένος είναι που είχε την ευκαιρία να οδηγήσει αυτά τα αυτοκίνητα;
Ανταμ Νράιβερ: Δεν οδήγησα αυτά τα αυτοκίνητα. Δεν με εμπιστεύονται να πλησιάζω τέτοιους εξοπλισμούς στις ταινίες. Μέχρι το τραπέζι με τα σάντουιτς μου επιτρέπουν (γελάει). Η αλήθεια είναι ότι πριν τα γυρίσματα οδηγήσαμε καινούργια μοντέλα, όχι τις αντίκες αυτές. Αυτές ήταν ασφαλισμένες και απλησίαστες. Εμένα προσωπικά δεν με ενδιαφέρουν τα αυτοκίνητα, αλλά η ψυχολογία του οδηγού. Σκεφτείτε ότι εκείνη την εποχή έτρεχαν σε αγώνες χωρίς καν ζώνη ασφαλείας. Οχι γιατί αμελούσαν, αλλά γιατί η ζώνη δεν ήταν ακόμα μέρος της κουλτούρας της οδήγησης. Αντιθέτως, η προτροπή ήταν να πεταχτεί ο οδηγός από το αμάξι, κατά τη σύγκρουση. Φοβόντουσαν τις εκρήξεις, τις φωτιές. Είχαν άλλη αντίληψη. Οπότε ένας άνθρωπος έπρεπε να οδηγεί για ώρες, με μεγάλες ταχύτητες, απολύτως προσηλωμένος. Τι σκεφτόταν; Ποια ήταν η ψυχολογία του; Πώς λειτουργούσε - με ένστικτο, αντανακλαστικά, χωρίς φίλτρα. Αυτό με ενδιέφερε περισσότερο στο ρόλο.
Πάτρικ Ντέμπσεϊ: Εγώ είμαι ερασιτέχνης οδηγός αγώνων και έχω μεγάλο δέσιμο με τα αυτοκίνητα. Ηταν για μένα ανατριχιαστικό να κάτσω στο τιμόνι και ταυτόχρονα τρομακτικό. Αλλά αυτό είναι και το πραγματικό συναίσθημα στις μεγάλες ταχύτητες. Οτι ζεις την στιγμή, εντελώς προσηλωμένος. Ούτε το πριν, ούτε το μετά. Οπως σου λένε οι μεγάλοι φιλόσοφοι ότι πρέπει να ζεις και τη ζωή σου. Οταν έμαθα ότι ο Μάικλ έκανε αυτή την ταινία κυνήγησα σαν τρελός μία συνάντηση μαζί του. Του εξήγησα την αγάπη μου για το άθλημα, για την ιστορία εκείνης ειδικά της πιο ρομαντικής εποχής. Ημουν πανευτυχής που μου πρότεινε το ρόλο.
Μάικλ Μαν: Θέλω να τονίσω ότι αυτή ακριβώς η αίσθηση του «ζω τη στιγμή» προκαλεί και το αίσθημα ευφορίας, τον εθισμό που παθαίνουν οι οδηγοί. Γιατί είναι εθισμός. Είναι το αντίθετο της «φυγής» που προσφέρουν άλλα αθλήματα ή χόμπι ή και το ίδιο το σινεμά. Πίσω από το τιμόνι ζεις με όλες τις αισθήσεις σου το παρόν. Κι αυτό με ενδιέφερε πολύ να το εξερευνήσω.
To 80o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας διεξάγεται φέτος από τις 30 Αυγούστου μέχρι και τις 9 Σεπτεμβρίου. Το Flix βρίσκεται στο Λίντο για να σας μεταφέρει όλα όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από τις αίθουσες. Συντονιστείτε στην ειδική ενότητα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
Ευχαριστούμε την Aegean Airlines για τη βοήθεια πραγματοποίησης του ταξιδιού στο 80ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.
