Απομονωμένοι σε μια πολυτελή κατοικία, χωρίς καμία δυνατότητα επαφής με τον έξω κόσμο, εννέα μεταφραστές μεταφράζουν το τελευταίο μέρος ενός από τα μεγαλύτερα best sellers της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Στο διαδίκτυο διαρρέουν οι δέκα πρώτες σελίδες του βιβλίου και ένας εκβιαστής απειλεί να αποκαλύψει τη συνέχεια αν δεν του δοθεί ένα εξωφρενικό ποσό.Το ερώτημα που παραμένει είναι ένα: από πού ήρθε η διαρροή; Ολοι τους πλέον είναι ύποπτοι.
Αυτή είναι η υπόθεση των «Μεταφραστών», του θρίλερ που σκηνοθετεί ο Ρεζί Ρουανσάρ, αλλάζοντας είδος και ύφος, μετά το απολαυστικό «Populaire».
Μέσα στο πολυ-πολιτισμικό καστ, ο Μανώλης Μαυροματάκης κέρδισε το ρόλο του Ελληνα μεταφραστή, δίπλα στους Λαμπέρ Γουιλσόν (στο ρόλο του εκδότη), την Ολγκα Κιριλένκο, τον Ιταλό Ρικάρντο Σκαμάρτσιο, τον Ισπανό Εντουάρντο Νοριέγκα, τον Βιετναμέζο Φρεντερίκ Τσάου, τον Βρετανό Αλεξ Λόθερ, τη Γερμανίδα Ανα Μαρία Στουρμ, τη Δανέζα Σίντσε Μπαμπέτ Κνούντσεν, τη Βραζιλιάνα Μαρία Λάιτε, τη Γαλλίδα Σαρά Γκιροντό.
Οι «Μεταφραστές» του Ρεζί Ρουανσάρ βγαίνουν στις ελληνικές αίθουσες στις 12 Μαρτίου, από τη Feelgood Entertainment. Ζητήσαμε από τον Μανώλη Μαυροματάκη να μοιραστεί μαζί μας την εμπειρία μιας μεγάλης, εμπορικής, διεθνούς παραγωγής. Διαβάστε παρακάτω όσα μας είπε.
Πώς έγινε το casting, πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν ηθοποιό να δουλεύει σε ξένες παραγωγές, πόσο προσβάσιμη είναι η διαδικασία;
Κάτι κινείται τελευταία. Αρκετοί νέοι Ελληνες κινηματογραφιστές κάνουν μια προσπάθεια να σπάσει η εσωστρέφεια και αυταρέσκεια του σινεμά στη χώρα μας. Θέλεις γιατί δεν τους αρκεί μόνο ο παρεΐστικος χαρακτήρας του, που όχι μόνο δεν αρκεί αλλά και βλάπτει, όταν όλα λειτουργούν βάσει αυτού, θέλεις γιατί είναι πιο εξοικειωμένοι με την επικοινωνία μέσω του διαδικτύου, θέλεις γιατί απλώς και μόνο ασφυκτιούν, το αποτέλεσμα είναι ότι όλο και περισσότερες ελληνικές ταινίες διακρίνονται σε διεθνή φεστιβάλ και όλο και περισσότεροι κινηματογραφιστές βρίσκουν τη θέση τους στη διεθνή κινηματογραφική αγορά.
Ομως για τους ηθοποιούς τα πράγματα είναι ακόμα πολύ πίσω, αλλά, κι εδώ πάλι, όχι όπως παλιά. Αρκετοί casting directors αλλά και πρακτορεία έχουν αρχίσει να δραστηριοποιούνται και να αποκτούν διασυνδέσεις με αντίστοιχα γραφεία των χωρών του εξωτερικού, ενώ χάρηκα πολύ όταν, με πρωτοβουλία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, συναντηθήκαμε προ ημερών τα μέλη της οι ηθοποιοί με τους casting directors και είδαμε μεν ότι πράγματι είμαστε ακόμη πολύ πίσω, αλλά αρχίζει να αναπτύσσεται μία δυναμική που θέλουμε να μην αφήσουμε στην τύχη της.
Οσο για το δικό μου casting στους «Μεταφραστές», ήταν περισσότερο θέμα τύχης. Με βρήκαν απευθείας από το Studio Iris, το γραφείο casting στο Παρίσι. Δεκέμβριος του 2016. Δεν συνεργαζόμουν μέχρι τότε με κάποιο πρακτορείο και ούτε με είχε προτείνει κάποιος από τους Ελληνες casting directors που έψαχναν για το ρόλο του Ελληνα μεταφραστή. Η ταινία «Ο Εχθρός μου», του Γιώργου Τσεμπερόπουλου, είχε ήδη διακριθεί το 2014 σ’ ένα κινηματογραφικό Φεστιβάλ στο Παρίσι, το L’Europe autour de l’Europe, οπότε υποθέτω ότι θα με είχαν δει εκεί, διότι ζήτησαν το mail μου από την παραγωγό της ταινίας, την Ελένη Κοσσυφίδου, για να μου στείλουν μια σκηνή να τους την ετοιμάσω. Την ετοίμασα, τους την έστειλα και μου απάντησαν ότι άρεσα πολύ στο σκηνοθέτη. Μου ζήτησαν και τα στοιχεία του ατζέντη μου, αλλά εγώ δεν είχα. Ομως ρώτησα τριγύρω, έμαθα κι απέκτησα. Τον Απρίλιο του 2017 μου στέλνουν άλλη μια σκηνή, να τη μελετήσω και να πάω στο Παρίσι να τους τη δείξω, για την τελική επιλογή.
Η Ματίλντ Σνόντγκρας («Inglourious Basterds», «Jackie»), η casting director, ήταν εκείνη που κατηύθυνε το γύρισμα για το call back, ήταν πολύ συγκεντρωμένη, αυστηρή μου φάνηκε, κατάλαβα όμως από πολύ νωρίς ότι μιλούσαμε την ίδια γλώσσα, γιατί οι οδηγίες της ήταν πολύ συγκεκριμένες και σαφείς. Μιλούσε με ακρίβεια τη γλώσσα των ηθοποιών, της υποκριτικής. Μαζί μας ήταν φυσικά και ο Ρεζί Ρουανσάρ, ο σκηνοθέτης. Ηθελε πολύ να τα καταφέρω. Βλέπετε ήμουν η επιλογή του. Χρειάστηκε να παίξω τη σκηνή πολλές φορές μέχρι να μου πετύχει. Ημουν πολύ στρεσαρισμένος, αλλά έλεγα συνέχεια στον εαυτό μου: «δεν πειράζει, είναι δικαίωμά σου να έχεις άγχος, αν δεν έχεις τώρα, πότε θα έχεις;». Σιγά-σιγά ηρέμησα και συγκεντρώθηκα. Κράτησε μία ώρα όλο αυτό, και μου είπαν να ξανάρθω σε άλλη μία. Κάθισα μόνος μου σ’ ένα παγκάκι στην Place des Vosges και κάπνισα απανωτά πέντε τσιγάρα. Επέστρεψα και πήγαμε όλοι μαζί για φαγητό.
Δεν ξέρω να σας απαντήσω αν είναι εύκολο ή δύσκολο όλο αυτό, όμως η όλη διαδικασία σίγουρα δεν είναι τόσο απλή και αυτονόητη όπως όταν την περιγράφουμε σε μία μόνο πρόταση του στυλ «έκανα casting τότε και με πήρανε». Ο,τι σας είπα πάντως ήταν μόνο η αρχή μίας πολύ ωραίας περιπέτειας. Η πρώτη μου φορά και η μοναδική ως τώρα. Γυρίσματα αρχίσαμε Γενάρη του 2017 κι έμεινα στο Παρίσι μέχρι και όλο το Φλεβάρη.
Δείτε εδώ, αποκλειστικά, μια σκηνή του Μανώλη Μαυροματάκη, ως μεταφραστή ελληνικών, στους «Μεταφραστές»:
Ποια ήταν η εμπειρία της συνεργασίας σας μ' ένα διεθνές καστ και συνεργείο κι έναν Γάλλο σκηνοθέτη; Σε μια ταινία που βασίζεται στη γλώσσα ακόμα και ως ιδέα, υπήρχαν γλωσσικοί φραγμοί, ή η διαφοροποίηση λειτούργησε δημιουργικά;
Η γλώσσα είναι πράγματι μια δυσκολία. Ανακαλύπτεις όμως πράγματα που δεν θα τα παρατηρούσες διαφορετικά. Οι τονισμοί, ας πούμε, δεν είναι απαραίτητα οι ίδιοι για το κάθε νόημα. Αν θες να μεταφέρεις δηλαδή το ίδιο νόημα, πολύ συχνά, στα γαλλικά θα πρέπει να τονίσεις διαφορετικά απ’ ό,τι στα ελληνικά. Αλλά και τα νοήματα τα ίδια είναι που πολλές φορές δε μεταφράζονται. Γιατί η κάθε γλώσσα διαθέτει κι ένα μικρό οπλοστάσιο αποκλειστικά δικών της νοημάτων. Η γλώσσα δε μεταφέρει μόνο, αλλά και παράγει νοήματα. Από την άλλη πάλι η ξένη γλώσσα λειτουργεί και σαν μια μάσκα. Κρύβεσαι από πίσω της και απαλλαγμένος απ’ την εσωτερική σου «υποχρέωση» των ψυχολογισμών και των συναισθηματισμών, αναγκάζεσαι μόνο να μιμηθείς. Τους τρόπους της, τη μουσική της, κι ας μην τα καταλαβαίνεις. Αυτό μπορεί να είναι κι ευεργετικό, γιατί έτσι μπορεί να συνδεθείς με κάποιες πιο πρωτόγονες περιοχές της υποκριτικής, η μίμηση εξάλλου είναι η πεμπτουσία της.
Οι Γάλλοι πάντως ήταν πάρα πολύ γενναιόδωροι κι ευγενείς μαζί μου. Μου ανταπέδιδαν και το παραμικρό. Μετά το τελευταίο πλάνο μου, ο σκηνοθέτης μίλησε πολύ θερμά για μένα και το συνεργείο και οι άλλοι ηθοποιοί με χειροκρότησαν για ώρα. Δεν το πίστευα. Δε μπόρεσα να συγκρατήσω τα δάκρυά μου. Ηταν τόσο έντονο όλο αυτό που δεν μπορώ να μη σας το πω, να το κρατήσω μόνο για μένα. Αφού κάποια στιγμή μου ήρθε η σκέψη ότι πίσω από το σκηνικό υπάρχουνε κρυμμένες κάμερες κι ότι «Οι Μεταφραστές» είναι απλώς η πρόφαση για μια άλλη ταινία, σαν το «Truman Show» ας πούμε, που ασχολείται με τις αντιδράσεις κάποιου ανόητου στα κολακευτικά σχόλια των συνεργατών του…
Εκτός από τους συνεργάτες, τι σας τράβηξε στην ταινία; Το σενάριο; Το είδος του θρίλερ... δωματίου; Τι βρήκατε πιο ελκυστικό;
Την ίδια εποχή μου είχαν προτείνει να παίξω το βασικό ρόλο στο «Joker», αλλά εγώ προτίμησα τους «Μεταφραστές» γιατί ήθελα να βοηθήσω το γαλλικό σινεμά! Συγγνώμη για το αστείο, αλλά στην ταινία αυτή θα πήγαινα ακόμα και τον τηλεφωνικό κατάλογο να μου έλεγαν να διαβάσω. Ναι, και το σενάριο μου άρεσε πάρα πολύ, και η ταινία, που την είδα στο Παρίσι τον Γενάρη, στην avant premiere, μου άρεσε ακόμη περισσότερο. Ομως το βασικό μου κίνητρο ήταν η συμμετοχή μου σε μια παραγωγή αυτού του επιπέδου, σε μια χώρα με αυτή την κινηματογραφική παράδοση και τεχνογνωσία. Και θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό που μου συνέβη.
Δείτε παρακάτω την αφίσα της ταινίας και το character poster του Μανώλη Μαυροματάκη.
