Το 1973, έξι γυναίκες και πέντε άντρες διέσχισαν τον Ατλαντικό με μια σχεδία, συμμετέχοντας στο κοινωνικό πείραμα του Μεξικανού ανθρωπολόγου Σαντιάγο Χενοβές που ήθελε να μελετήσει τα όρια της βίας και της σεξουαλικότητας σε μια κλειστή ομάδα. Οταν το πείραμα ξέφυγε από τον έλεγχό του, η «σχεδία του σεξ», όπως την ονόμασε ο Τύπος, έπλεε για τρεις μήνες σε αχαρτογράφητα ανθρώπινα νερά.
Αυτό είναι και το θέμα του «The Raft» του Σουηδού Μάρκους Λιντίεν, που απέσπασε το DOX:AWARD, το μεγάλο βραβείο του φεστιβάλ CPH:DOX 2018.
Ιδανικό φινάλε για το φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Κοπεγχάγης το οποίο διερεύνησε την έννοια του κοινωνικού πειράματος μέσα από το θεματικό αφιέρωμα «Μια μέθοδος για την Τρέλα». Από το διάσημο ψυχολογικό πείραμα του Στάνφορντ, όπως ανακατασκευάζεται στο «Repetition» του Πολωνού Αρτούρ Ζμιζέφσκι και καταγράφει την ανθρώπινη συμπεριφορά σε κατάσταση εγκλεισμού, μέχρι την εγκατάσταση «Το Οβάλ Δωμάτιο» που μετέτρεψε το δημόσιο λουτρό Sjaellandsgade σε μια αισθησιακή εμπειρία στη συνοικία Νόρεμπρο, προσκαλώντας το κοινό μυηθεί στους κώδικες του φευγαλέου σεξ – σε διανοητικό επίπεδο- τα κοινωνικά πειράματα απογυμνώθηκαν από το επιστημονικό τους περίβλημα αφήνοντας εκτεθειμένο τον ευάλωτο ανθρώπινο παράγοντα. Είτε πρόκειται για παιχνίδι ρόλων, είτε για reality shows, τα πειράματα τέθηκαν υπό κρίση, όπως άλλωστε συμβαίνει κάθε φορά που βγαίνουν εκτός ελέγχου σε δημόσια θέα.
The Raft
Repetition
The Oval Room
Διαστρεβλώνοντας την έννοια με ποιητική αδεία, θα μπορούσε κανείς να πει ότι κι ένα φεστιβάλ αποτελεί εν δυνάμει ένα κοινωνικό πείραμα σε εξέλιξη, με τη συμμετοχή του κοινού να επαναπροσδιορίζει τους όρους του πειράματος. Προσκαλείς τον θεατή να εισέλθει σε έναν οργανωμένο καλλιτεχνικά κόσμο, όμως όταν βγει από αυτόν, ο κόσμος αυτός δεν διαθέτει πλέον τα ίδια χαρακτηριστικά. Το φίλτρο του θεατή τα έχει μεταλλάξει σε μια νέα μορφή καλλιτεχνικής ζωής.
Στην Κοπεγχάγη, η μενταλιτέ της πόλης, αλλά και η φιλοσοφία του hygge, μιας κατάστασης χαλαρής ζεστασιάς (αμετάφραστης με ακρίβεια), διαπνέει και το CPH:DOX. Μέχρι και ο μεγάλος χορηγός, η σκανδιναβική εταιρεία Normann, έστησε ένα σκηνικό hygge, χαλαρό, με υψηλού design καναπέδες, από τους κοινόχρηστους χώρους του φεστιβάλ, έως την τελετή λήξης της διοργάνωσης.
Στη ζεστασιά τους βέβαια, οι συζητήσεις, έβγαζαν το κοινό από την ασφάλειά του. Είτε στους βασικούς χώρους του φεστιβάλ, είτε σε pop-up νέα venues, όπως μια τέντα που στήθηκε μέσα στους κήπους Kongens Have σε μηδέν βαθμούς κελσίου και φιλοξένησε πολιτικές συζητήσεις περί δημοκρατίας, το CPH:DOX βρέθηκε μέσα στον κυκλώνα των θεμάτων που μεταμορφώνουν αυτή τη στιγμή την βιομηχανία του θεάματος. Όπως τα κινήματα MeToo και TimesUp στα οποία ήταν αφιερωμένο το καθιερωμένο εναρκτήριο γκαλά.
Westwood
Studio 54
Eating Animals
Από εκείνη τη στιγμή και για τις επόμενες δέκα ημέρες, όλο το φάσμα της ανθρώπινης ζωής πέρασε από τις αίθουσες: η σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων στις Φιλιππίνες στο «A Year of Hope» της Μίκαλα Κρογκ, η τζιχάντ, στο «Πατέρες και Γιοι» του Σύρου - με ελληνικούς δεσμούς- Ταλάλ Ντερκί, οι 33 ξέφρενοι μήνες του «Studio 54» που έμειναν στην ιστορία του Ματ Τιρνάουερ, η πάντοτε πανκ Βίβιεν Γουέστγουντ στο «Westwood: Punk, Icon, Activist», τα ανατριχιαστικά μυστικά της βιομηχανίας παραγωγής κρέατος στο «Eating Animals» του Κρίστοφερ Ντίλον Κουίν σε αφήγηση της Νάταλι Πόρτμαν.
Αλλά και το πρόγραμμα ντοκιμαντέρ που επιμελήθηκε η μπάντα The xx, ντοκιμαντέρ εικονικής πραγματικότητας, ζητήματα δικαιοσύνης, πολιτικής και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι σχεδόν αδύνατον να στραφείς στο ντοκιμαντέρ χωρίς να περάσεις από τα δομικά υλικά του.
Laila at the Bridge
Wild Relatives
Τα βραβεία, εκτός του «The Raft», κέρδισαν τα ντοκιμαντέρ: «America» των Έρικ Στολ και Τσέιζ Γουάιτσάιντ (ειδική μνεία επιτροπής), «Laila at the Bridge» των Ελίζαμπεθ και Γκουλιστάν Μιρζαέι (F:ACT βραβείο), «Wild Relatives» σε σκηνοθεσία Χουμάνα Μάνα (βραβείο New Vision), «Translations» σε σκηνοθεσία Τίνε Ζένερ (ειδική μνεία New:Vision»), «Lykkelaender» σε σκηνοθεσία Λασσε Λάου (βραβείο Nordic Dox), «The Night» του Στέφαν Ντράντμπεργκ (ειδική μνεία Nordic Dox), «Beautiful Things» των Τζιόρτζιο Φερέρο και Φεντερίκο Μπιαζίν (βραβείο Next Wave), «Minding the Gap» σε σκηνοθεσία Μπινγκ Λιού και «Conventional Sins» των Ανάτ Γιούτα Ζούρια και Σίρα Κλάρα Γουίντερ (ειδικές μνείες Next Wave) και «False Confessions» σε σκηνοθεσία Κατρίνε Φιλπ (βραβείο κοινού εφημερίδας Politiken).
Hygge προσέγγιση σε δύσκολα θέματα; Κι όμως, στην Κοπεγχάγη λειτουργεί.
