Αμέσως μετά το «Μερίδιο των Αγγέλων», ο Κεν Λόουτς έστρεψε τη δημιουργικότητά του (ή έστω την πολιτική του συνείδηση) στη βρετανική και παγκόσμια οικονομική πραγματικότητα και ξεπέταξε ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τις μεταρρυθμίσεις που επέβαλλε το Εργατικό Κόμμα μετά το 1945 και το πώς η μετέπειτα ανατροπή τους κατέστρεψε το βρετανικό κράτος κοινωνικής πρόνοιας.
Με τον τίτλο «The Spirit of ‘45», η ταινία έχει τον επεξηγηματικό υπότιτλο «Αναμνήσεις και σκέψεις από τη νίκη του Εργατικού Κόμματος το 1945». Η αφήγηση ξεκινά στο τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου, όταν η Μεγάλη Βρετανία, αποδεκατισμένη, πάμφτωχη, βομβαρδισμένη και διαλυμένη είχε ένα μόνο μέλημα: να μην επιστρέψει, μεταπολεμικά, στα οικονομικά δεινά που εκδηλώθηκαν στο μεσοπόλεμο.
Ο βρετανικός λαός, τονωμένος με αυτοπεποίθηση μετά τη νίκη του πολέμου, ένιωσε ότι, όπως συνασπίστηκε ενάντια στο φασισμό, έτσι θα μπορούσε ξανά να δουλέψει ενωμένα για να χτίσει σπίτια, να διαμορφώσει το εθνικό σύστημα υγείας και να οργανώσει το δίκτυο μεταφορών, ώστε η ζωή των ανθρώπων τον καιρό της ειρήνης ν’ αποζημιώσει τους πολίτες για τον αγώνα τους.
Αυτό το όραμα, η αίσθηση ότι ο λαός ενωμένος μπορεί να καταφέρει τα πάντα, χαρακτηρίστηκε «το πνεύμα του ‘45» κι έφερε στην κυβέρνηση, για πρώτη φορά, το Κόμμα των Εργατικών. Εκείνη ήταν η περίοδος που το βρετανικό κράτος ανέλαβε τη διαχείριση όλων των μέσων μεταφοράς, ώστε να είναι πιο προσβάσιμα και εξυπηρετικά προς τους πολίτες, κατασκεύασε άνετα σπίτια για τους άπορους και ίδρυσε το Εθνικό Σύστημα Υγείας ώστε όλες οι οικονομικές κατηγορίες πολιτών να έχουν ίση παροχή ιατρικής περίθαλψης.
Την περίοδο αυτή, ο Κεν Λόους περιγράφει με εκπληκτικά ντοκουμέντα, φιλμάκια που έχει ανακαλύψει στα κρατικά αρχεία και αφηγήσεις απλών ανθρώπων που ενεπλάκησαν στην αλλαγή της κατάστασης, ή είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν τις αλλαγές που έφερε η Κυβέρνηση των Εργατικών.
Από το 1947, περίπου, όταν όλα αυτά τα νεωτεριστικά σοσιαλιστικά σχέδια έγιναν πράξη, ο Λόουτς κόβει απότομα στη Μάργκαρετ Θάτσερ και το τέλος του ονείρου στη δεκαετία του ’80. Ούτε λόγος, φυσικά, για το πώς το βρετανικό κράτος φαλίρισε στην προσπάθεια, απλώς ένα cut κι από τον παράδεισο του ’47 η λογική μεταφέρεται στην κόλαση του ’80.
Στην προτροπή του οι λαοί της Βρετανίας και ολόκληρης της Ευρώπης «να θυμηθούν το πνεύμα του ’45 σήμερα», ο Κεν Λόουτς πηδά ορισμένα κεφάλαια ιστορίας μάλλον βασικά στην οικονομική εξέλιξη του θέματος. Κι ίσως κάνει καλά, μια και ο ίδιος έχει πια όχι μόνο εκπληρώσει και με το παραπάνω τις κινηματογραφικές του προσδοκίες, αλλά και καλύψει την πολιτική του ευθύνη, υποστηρίζοντας με πάθος και πίστη, σε κάθε ευκαιρία, την αριστερή του θεώρηση των πραγμάτων και την επιθυμία του για κοινοκτημοσύνη και κοινωνική ισότητα. Απλώς, ένα τόσο σχηματικό πολιτικό ντοκιμαντέρ στον Ελληνα του σήμερα που υποφέρει από αυτά ακριβώς τα ζητήματα, χτυπά μια ευαίσθητη χορδή και εκνευρίζει με την αφέλειά του. Αλλά και πάλι, κανείς δεν μπορεί να μιλήσει σήμερα ιδεαλιστικά, τόσο θερμά και αποφασιστικά, όσο ο επίσημος σκηνοθέτης του λαϊκού οράματος: κι αν θυμώνουμε λίγο, έχουμε τουλάχιστον κερδίσει μια θαυμάσια ματιά σ’ ένα πιο αθώο παρελθόν.
