Ο Νοτιο-Κορεάτης Μπονγκ Τζουν-χο, που ταινία με την ταινία καταλαμβάνει μια θέση στη λίστα με τους σημαντικότερους δημιουργούς του παγκόσμιου σινεμά της εποχής μας, είναι, εκτός από σαρωτικός σκηνοθέτης κι ένας εξαιρετικά χαριτωμένος κι εύστροφος συνομιλητής.
Μετά το «Snowpiercer» που σημάδεψε το Φεστιβάλ Βερολίνου πριν μια πενταετία, μετά το «Okja» που αναστάτωσε το Φεστιβάλ Καννών πριν δυο χρόνια, ως η πρώτη παραγωγή του Netflix στο Διαγωνιστικό Τμήμα της διοργάνωσης, ο Μπονγκ Τζουν-χο έφερε στην Κρουαζέτ το «Parasite», χάρισε στους θεατές του ένα δίωρο κυνικού χιούμορ, εκπλήξεων βίας και μιας πνευματώδους κριτικής της κοινωνικής ανισότητας κι έφυγε με τον Χρυσό Φοίνικα, κατά γενική ομολογία δικαίως.
Ο Μπονγκ Τζουν-χο μίλησε στο Flix για σινεμά, για πολιτική, για τον συγκρατημένο πεσιμισμό του και για τις δραματικές ιστορίες που θα ήθελε ν' αφηγηθεί, αν τις είχε κι αν μπορούσε, για τον Σαμπρόλ, τον Κάρπεντερ και τη σκοτεινή πλευρά της Σεούλ. Και, μέσα απ' όλα αυτά, δεν μας άφησε την παραμικρή αμφιβολία, ανεξαρτήτως βραβείων, box office και καινοτομιών, ότι γνωρίσαμε μια γοητευτική ιδιοφυΐα.
Διαβάστε εδώ τη γνώμη του Flix: Το «Parasite» του Μπονγκ Τζουν-χο είναι ένα κινηματογραφικό roller coaster ride στην πάλη των τάξεων
Η αρχική ιδέα Μ' αρέσει πάντα να λέω μια δραματική αφήγηση, ένα origin story, για το πώς σκέφτηκα μια ταινία, αλλά δυστυχώς δεν έχω ποτέ μια τέτοια ιστορία. Ως άνθρωπος που γράφει διαρκώς σενάρια, συνειδητοποιώ ότι αυτές οι ιδέες βρίσκονται πάντα μαζί μου, χαραγμένες πάνω στο σώμα μου, σαν αυτή τη γρατζουνιά που έχω εδώ στο χέρι μου, κάτω από αυτό το χαντσαπλάστ. Οταν πηγαίνω σπίτι και βλέπω ότι έχω μια γρατζουνιά στο σώμα μου, δεν ξέρω πότε ή πώς έγινε, αλλά βρίσκεται ήδη εκεί. Ετσι ξεκινούν όλα. Πάντως θυμάμαι να πρωτομιλάω γι’ αυτή την ιστορία, του «Parasite», το 2013, όταν βρισκόμουν στο post production του «Snowpiercer».
Η Σεούλ που δεν γνωρίζουμε Το 1995, όταν πρωτοείδα το «Μίσος» του Ματιέ Κασοβίτς, μου έκανε έκπληξη ότι υπήρχαν τέτοιες περιοχές στο Παρίσι, δεν ήξερα ότι υπήρχαν τα υποβαθμισμένα προάστια στην πόλη του φωτός. Οταν σκεφτόμουν το Παρίσι, σκεφτόμουν τα Ηλύσια Πεδία κι όλο τον κόσμο να πίνει κρασί και ν’ ακούει ακορντεόν. Στο «The Florida Project» ένιωσα την ίδια έκπληξη, για μένα η Φλόριντα ήταν πάντα λιακάδα και πλούσιοι άνθρωποι που απολαμβάνουν ό,τι έχει να προσφέρει η ζωή κι είδα ένα σύμπαν που δεν γνώριζα. Το ίδιο ισχύει για τη Σεούλ. Το θέμα της ταινίας είναι, ακριβώς, η ταξική πόλωση. Η Κορέα είναι, τώρα, μια πολύ πλούσια χώρα, πολύ αναπτυγμένη, αλλά όταν μια χώρα γίνεται τόσο πλούσια, αναλογικά το κενό μεταξύ των τάξεων διευρύνεται, μεγαλώνει. Οχι ότι οι μισοί άνθρωποι της χώρας είναι άποροι, αλλά υφίστανται στην κοινωνία μας και λίγοι τους αναφέρουν. Οταν επισκεφτείς τη Σεούλ και φύγεις από τους μεγάλους δρόμους και περιπλανηθείς στα πίσω δρομάκια, θα δεις πολλά από αυτά τα ημιυπόγεια σπίτια που είδατε στην ταινία κι από τα παράθυρα θα δεις τις οικογένειες μέσα στα σπίτια αυτά.
Διαβάστε ακόμη: Περιμένοντας το «Parasite», ανακαλύψτε online, μερικά διαμάντια του κορεάτικου σινεμά
Οι κινηματογραφικές αναφορές ενός film buff Κάποιες από τις ταινίες που ξαναεπισκέφθηκα στην προετοιμασία του «Parasite» ήταν τα αστυνομικά του ’70 του Κλοντ Σαμπρόλ, αυτά τα χαρακτηριστικά policiers, γιατί συχνά παρουσιάζουν μπουρζουά ήρωες κι επίσης τον «Υπηρέτη» του Τζόζεφ Λόουζι που επίσης έχει μια σκάλα κυριολεκτικά, αλλά και ως ταξικό σύμβολο. Αλλά αυτές τις ταινίες δεν μπορείς να τις χαρακτηρίσεις b-movies, ενώ τη δική μου μπορείς. Είμαι μεγάλος φαν των b-movies, είδα ότι είναι εδώ στις Κάννες ο Τζον Κάρπεντερ στο Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών, θαυμάζω τρομερά τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας του κι αναρωτιέμαι αν θα καταφέρω να τον γνωρίσω! Χαίρομαι που οι ταινίες είδους ανθούν ξανά. Είμαι μεγάλος φαν τους κι ενώ μ’ αρέσει να καταστρέφω ή να ανατρέπω τις συμβάσεις τους, γενικά λειτουργώ μέσα στα όρια του είδους. Υπάρχει ένας ιδιαίτερος κινηματογραφικός ενθουσιασμός που φέρνουν στο κοινό αυτές οι ταινίες.
Οι «Κλέφτες Καταστημάτων» από την ανάποδη; Γνωρίζω τον Χιροκάζου Κόρε-εντα προσωπικά, ήρθε και στην επίσημη πρεμιέρα του «Okja» στο Τόκιο, γνωρίζω καλά κάποιους Ιάπωνες σκηνοθέτες και τον Κόρε-εντα τον θαυμάζω πολύ. Αλλά ως προς το κινηματογραφικό στιλ είμαστε πολύ διαφορετικοί. Θεωρώ τον εαυτό μου σκηνοθέτη ταινιών είδους κι εκείνος προφανώς απέχει πολύ απ’ αυτό. Φυσικά πιστεύω είναι πολύ πιθανό μια ταινία είδους να γίνει πολιτική κι υπάρχει αυτή η παράδοση μέσα στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας και καθώς το «Snowpiercer» και το «Okja» είχαν έντονα χρώματα sci-fi θα μπορούσες να πεις ότι είναι πολιτικές. Με το «Parasite», η βάση της ιστορίας είναι οι φτωχοί και οι πλούσιοι, οπότε εξ αρχής είναι πολιτική, αλλά δεν ήθελα η ταινία να τελειώνει ως πολιτικό σχόλιο, ήθελα να δημιουργήσω μια λεπτή και λεπτομερή ταινία, όπου να νιώθεις ότι μπορείς ακόμα και να μυρίσεις τον κάθε ήρωα.
Παράσιτα
Δεν νομίζω πως είμαι πεσιμιστής για όλα. Αλλά ήθελα να είμαι ειλικρινής απέναντι στην αλήθεια που στέκεται μπροστά μας. Η ανθρωπότητα κατάφερε τόση εξέλιξη, χρησιμοποιούμε κινητές συσκευές σαν αυτές εδώ, αλλά αν αναλογιστούμε τα περασμένα είκοσι-τριάντα χρόνια, λιγόστεψε το κενό μεταξύ πλούσιων και φτωχών; Οχι στ’ αλήθεια.»
Κατασκευάζοντας ένα σκηνικό Ο χώρος είναι τόσο σημαντικός για μένα, όσο οι ήρωες ή οι ηθοποιοί. Οταν βρίσκω ένα σπουδαίο location, νιώθω τόση χαρά σαν να έχω βρει έναν σπουδαίο ηθοποιό. Ειδικά σ’ αυτή την ταινία, ήταν πολύ σημαντική η αίσθηση του κάθετου, ακριβώς όπως ολόκληρο το «Snowpiercer» στηρίχτηκε στο οριζόντιο. Στην πρώτη σκηνή της ταινίας, η κάμερα πανάρει από το παράθυρο στον ήρωά μας κι η ταινία τελειώνει με την ίδια κίνηση, το ίδιο πλάνο. Οταν έγραφα το σενάριο, ακόμα και πριν μιλήσω με τον σκηνογράφο, είχα σχεδιάσει τη δομή των σπιτιών κι ειδικά του πλούσιου σπιτιού. Οπότε όταν έδωσα στον σκηνογράφο το σενάριο, του έδωσα και τα σχέδια αυτά. Κι όταν τα πήγε σ’ έναν αρχιτέκτονα για να ζητήσει τη συμβουλή του, ο αρχιτέκτονας είπε ότι αυτό είναι γελοίο, κανείς δεν χτίζει σπίτια έτσι. Αλλά όταν μου το είπε ο σκηνογράφος του είπα ότι έτσι πρέπει να γίνει, αλλιώς δεν μπορεί να εξελιχθεί η ιστορία. Οπότε έτσι κι έγινε, όπως το είχα σχεδιάσει γράφοντας το σενάριο, δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς.
Ενας χαμογελαστός πεσιμιστής Δεν νομίζω πως είμαι πεσιμιστής για όλα. Αλλά ήθελα να είμαι ειλικρινής απέναντι στην αλήθεια που στέκεται μπροστά μας. Η ανθρωπότητα κατάφερε τόση εξέλιξη, χρησιμοποιούμε κινητές συσκευές σαν αυτές εδώ, αλλά αν αναλογιστούμε τα περασμένα είκοσι-τριάντα χρόνια, λιγόστεψε το κενό μεταξύ πλούσιων και φτωχών; Οχι στ’ αλήθεια. Κι έχω ένα γιο, αν αναλογιστώ αν στη γενιά του θα βελτιωθεί η κατάσταση, διαπιστώνω πως μάλλον όχι κι αυτή είναι πηγή μεγάλου φόβου. Ηθελα να είμαι ειλικρινής μ’ αυτό το φόβο κι αυτή τη θλίψη και να την αποδώσω στην ταινία. Ενα μικρό παράδειγμα: σε μια σκηνή της ταινίας, για να μην αποκαλύπτουμε και τα μυστικά της, ο νεαρός γιος της οικογένειας βάζει στόχο ν' αγοράσει ένα σπίτι. Ως θεατές θλιβόμαστε, γιατί με έναν απλό υπολογισμό ξέρουμε πως, για ν' αγοράσει αυτός ένα τέτοιο σπίτι, με τον μέσο μισθό, θα χρειαστεί 547 χρόνια...
Okja
Χωρίς το χιούμορ δεν νομίζω ότι μπορώ να κάνω τίποτε. Ακόμα κι αν το μήνυμα που θέλω να μεταφέρω εμπεριέχει πολιτικό σχόλιο, θέλω να χρησιμοποιώ χιούμορ για να το διατυπώνω, λες και κρύβω ένα κοφτερό μαχαίρι πίσω από τις πλάτες των ηρώων κι αυτό έχει μια δύναμη. Και νομίζω ότι έχω μια διεστραμμένη επιθυμία, όταν το κοινό γελά, να τους κάνω να νιώθουν ότι δεν θα έπρεπε να γελούν, να λυπούνται τους ήρωες για τους οποίους γελούν, να νιώθουν ότι κάνουν κάτι που τους προκαλεί ενοχές.»
Μια εύκολη ταινία Το λέω με την έννοια ότι έχω συνηθίσει στα δύσκολα. Ξέρετε πόσα πλάνα του υπερ-γουρουνιού Οκτζα είχαμε στην ταινία «Okja»; Περίπου 320 πλάνα του υπερ-γουρουνιού. Αυτό απαιτεί τεράστιο μπάτζετ, τα ειδικά εφέ, τεράστια ενέργεια από μένα κι όλους τους συνεργάτες. Ολη αυτή την ενέργεια, στο «Parasite» τη διοχέτευσα στους ήρωες και στη φροντίδα της λεπτομέρειας.
Πρέπει να μιλήσουμε για το Netflix Ξέρω καλά πως η προβολή του «Okja» στις Κάννες λειτούργησε σαν λάδι στη φωτιά στη συζήτηση για τη διανομή ταινιών σε streaming πλατφόρμες. Δεν νομίζω ότι το streaming είναι κακό και θα μου άρεσε να ξαναδουλέψω με το Netflix στο μέλλον. Απλώς πιστεύω ότι η κινηματογραφική αίθουσα είναι το ιδανικό μέρος για να δεις μια ταινία, γιατί είναι το μοναδικό μέρος όπου ο θεατής δεν μπορεί να πατήσει το στοπ.
Με την Τίλντα Σουίντον συνεργάστηκαν και στο «Snowpiercer» και στο «Okja»
Η ενοχή του γέλιου Χωρίς το χιούμορ δεν νομίζω ότι μπορώ να κάνω τίποτε. Ακόμα κι αν το μήνυμα που θέλω να μεταφέρω εμπεριέχει πολιτικό σχόλιο, θέλω να χρησιμοποιώ χιούμορ για να το διατυπώνω, λες και κρύβω ένα κοφτερό μαχαίρι πίσω από τις πλάτες των ηρώων κι αυτό έχει μια δύναμη. Και νομίζω ότι έχω μια διεστραμμένη επιθυμία, όταν το κοινό γελά, να τους κάνω να νιώθουν ότι δεν θα έπρεπε να γελούν, να λυπούνται τους ήρωες για τους οποίους γελούν, να νιώθουν ότι κάνουν κάτι που τους προκαλεί ενοχές.
Για τον Χρυσό Φοίνικα Ημουν στην κριτική επιτροπή κάποιων φεστιβάλ, όπως στο Σαν Σεμπαστιάν, στο Σάντανς και στο Βερολίνο και τώρα που έχω περάσει απ’ αυτή τη διαδικασία καταλαβαίνω πόσο παράξενη είναι. Το να είσαι σε μια κριτική επιτροπή είναι πράγμα δύσκολο και πρέπει να του αφιερώνεις πολλή σκέψη, αλλά υπάρχουν στιγμές όπου μόλις 30 λεπτά πριν την ανακοίνωση αλλάζει εντελώς η απόφαση. Και βέβαια οι ίδιοι οι σκηνοθέτες δεν έχουν ιδέα ότι έτσι συνέβη στα παρασκήνια. Οπότε συνειδητοποιώ ότι η τύχη είναι καθοριστικός παράγοντας στο να κερδίσεις ένα βραβείο. Οπότε απ’ αυτές τις μικρές εμπειρίες, ξέρω πώς είναι η διαδικασία και τώρα φαντάζομαι να μεταχειρίζονται έτσι τη δική μου ταινία μεταξύ τους και νιώθω πολύ πιο άνετα.
