Εχει σπουδάσει σινεμά στην Ιταλία, αλλά δουλεύει αποκλειστικά στην πατρίδα του. «Ποτέ δεν κατάλαβα πως σε μια χώρα που γέννησε τον νεορεαλισμό, όλοι έδειχναν τόσο πρόθυμοι να μιμηθούν το αμερικάνικο σινεμά» λέει. Σκηνοθέτης βραβευμένων ντοκιμαντέρ όπως τα «Tehran Has No More Pomegranates!» και το «Our Persian Rug» κάνει με το «Μια Αξιοπρεπής Οικογένεια» την πρώτη του ταινία μυθοπλασίας. Ακόμη κι αν ο ίδιος αρνείται να δει διαφορές ανάμεσα στα δύο είδη. Μέσα από την ιστορία ενός άντρα που επιστρέφει στην Τεχεράνη μετά από 22 χρόνια απουσίας, ο Μπακσί καταγράφει την εικόνα της πατρίδας του σήμερα, ακόμη κι αν «προτιμά να μην κάνει γενικεύσεις», όπως ο ίδιος λέει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο flix.
Η ταινία σας μοιάζει βαθιά απαισιόδοξη. Είναι αντιπροσωπευτική του τρόπου που βλέπετε την κατάσταση στη χώρα σας;
Δεν θα έλεγα ότι είναι ένα φιλμ μόνο απαισιόδοξο. Υπάρχει πολύ ελπίδα στο φιλμ ειδικά στο τέλος. Και σε όλους τους χαρακτήρες γυναικών που για μένα αντιπροσωπεύουν το καλό στο φιλμ. Δεν ήθελα να κάνω ένα σκοτεινό φιλμ αν και μπορείς πεις ότι θυμίζει ως ένα σημείο την φόρμα ενός φιλμ νουάρ. Για μένα προσωπικά είναι ένα οικογενειακό δράμα εμπνευσμένο από τον ιταλικό νεορεαλισμό. Αυτό που ήθελα να κάνω δεν ήταν γενικεύσεις για την κατάσταση ολόκληρης της χώρας, μα, να μιλήσω για την ιστορία μιας οικογένειας.
Ομως δεν γίνεται να αρνηθείτε, ότι μέσα από την ιστορία αυτής της οικογένειας, ο δυτικός θεατής αντιλαμβάνεται κάτι μεγαλύτερο. Και κάτι που αφήνει μια πικρή γεύση.
Ναι είναι ένα πικρό φιλμ κι ασφαλώς είναι επικριτικό. Απέναντι στα άτομα. Απέναντι στην κοινωνία. Αλλά το βασικό θέμα της ταινίας περισσότερο κι από τη διαφθορά είναι η απληστία. Σε ατομικό και συνολικό επίπεδο. Ξεκινώντας αυτή την ταινία είχα στο μυαλό μου ένα αριστούργημα του βωβού σινεμά την «Απληστία» του Στροχάιμ. Γιατί αυτό που περιγράφει το φιλμ, είναι κάτι παγκόσμιο κάτι που κάτι που μπορείς να κατανοήσεις σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου κι αν ζεις. Είναι μια ασθένεια της εποχής μας. Η έλλειψη ηθικών αξιών.
Βλέποντας το φιλμ ο πόλεμος είναι κάτι που επανέρχεται σαν θεματική. Μοιάζει σαν το Ιραν να βρισκόταν σχεδόν πάντα σε πόλεμο. Μόνο που τώρα κοιτάζοντας τους ήρωες του φιλμ σας, τον τρόπο που λειτουργούν, ο πόλεμος μοιάζει να είναι εσωτερικός. Ανάμεσα σε αυτούς που καταπατούν και σε αυτούς που υπερασπίζονται μια ηθική.
Εχετε δίκιο. Κοιτάζοντας την Ιρανική κοινωνία σήμερα, είναι σαν να βλέπεις έναν πόλεμο να συμβαίνει μπροστά στα μάτια σου. Χρησιμοποίησα όλα αυτά τα αρχειακά υλικά από τους πολέμους της χώρας για να δείξω όντως κάτι. Κάτι που συμβαίνει από τα αρχαία χρόνια. Τους τελευταίους δύο αιώνες το Ιραν δεχόταν συνεχώς επιθέσεις απ εξωτερικούς εχθρούς. Ομως ναι, στο Ιραν υπάρχει ένας πόλεμος αξιών, ηθικής. Δεν θέλω να μιλήσω για τις θρησκευτικές αξίες , γιατί κι αυτές μπαίνουν στην ίδια κατηγορία. Και δεν είναι κάτι μόνο τοπικό. Συμβαίνει παντού. Στις σύγχρονες κοινωνίες πολλές από αυτές τις αρχές εγκαταλείφθηκαν παλιότερα, για να χτιστεί ένας καινούριος κόσμος, αλλά στην δική μου κοινωνία συμβαίνει τώρα. Είναι κάτι που μπορείς να το παρατηρήσεις ενώ γίνεται. Και ήταν κάτι που ήθελα να καταγράψω, να δώσω την ευκαιρία στους ανθρώπους να το συνειδητοποιήσουν.
Το φιλμ έχει προβληθεί στη χώρα σας; Ποιες ήταν οι αντιδράσεις;
Δεν είναι δύσκολο να γυρίσεις μια ταινία στο Ιράν, αυτό που είναι δύσκολο είναι να τη δείξεις, να πάρεις άδεια προβολής. Κι εκτός από τις άδειες που χρειάζεσαι από το υπουργείο, έχει να κάνει με μερικά πρακτικά ζητήματα. Με το ότι το Ιραν είναι μια από τις χώρες με την μεγαλύτερη παραγωγής ταινιών στον κόσμο. Κάθε χρόνο γυρίζονται περισσότερες από εκατό ταινίες, αλλά ο αριθμός των αιθουσών είναι μικρός. Κι αυτό είναι αληθινά κακό για τις καλλιτεχνικές ταινίες. Οχι, η ταινία δεν έχει πάρει άδεια να προβληθεί, αλλά ακόμη κι αν πάρει την άδεια, δεν νομίζω ότι θα βρει αίθουσες. Και είναι κρίμα γιατί πιστεύω ότι θα μπορούσε να προσεγγίσει ένα μεγαλύτερο κοινό. Είναι μια ταινία που το κοινό στη χώρα μου μπορεί να την καταλάβει. Και είναι φτιαγμένη με το κοινό στο μυαλό της.
Το να προσεγγίσετε ένα μεγαλύτερο κοινό ήταν ο λόγος που στραφήκατε με αυτό το φιλμ από το ντοκιμαντέρ στην μυθοπλασία;
Με ενδιαφέρει να λέω ιστορίες όπως όλοι οι Ιρανοί. Κάποιος στο τελευταίο μου ντοκιμαντέρ έλεγε ότι το 94% των κατοίκων της χώρας μου είναι ποιητές. Εγω δεν έχω τόσο ταλέντο για να γίνω ποιητής οπότε κάνω ταινίες. Και δεν βλέπω διαφορές ανάμεσά τους. Για μένα κάθε ντοκιμαντέρ είναι μια ταινία μυθοπλασίας και κάθε ταινία μυθοπλασίας είναι ντοκιμαντέρ. Κι αυτό λέω πάντα στο συνεργείο και τους ηθοποιούς μου. Γιατί το βασικότερο πρόβλημα που βρίσκω στο mainstream ιρανικό σινεμά αλλά και στο δυτικό βεβαίως είναι μια έλλειψη αλήθειας. Και αυτή η αίσθηση της αλήθειας είναι αυτό που αναζητώ. Γιατί ζούμε σε μια εποχή όπου βιώνουμε την μπαναλιτέ των εικόνων. Μας βομβαρδίζουν εικόνες από παντού. Οπότε για να πεις μια ιστορία μέσα από εικόνες ο μόνος τρόπος κατά τη γνώμη μου είναι η απλότητα και η αλήθεια. Κι αυτός είναι ο τρόπος που κατανοεί το κοινό.
Νιώθετε απογοήτευση που δεν θα συναντήσει λοιπόν το κοινό την ταινία σας; Τουλάχιστον μέσα από την αίθουσα; Γιατί είμαι σίγουρος ότι και στην χώρα σας υπάρχουν τρόποι να δει κανείς τις ταινίες που δεν έχουν πάρει άδεια προβολής.
Ασφαλώς υπάρχει αυτό που ονομάζουμε «πειρατεία». Που για μένα είναι ο πιο δημοκρατικός τρόπος διανομής ενός φιλμ. Ναι δεν ικανοποιεί τους διανομείς που δουλεύουν εναντίων σκληρών συνθηκών και τους αιθουσάρχες και κατανοώ τον αγώνα τους να την εμποδίσουν. Αλλά σε πολλές περιοχές του κόσμου βρισκόμαστε σε έναν ασύμμετρο πόλεμο απέναντι στο Χόλιγουντ. Οπότε κάποιες ταινίες εκ των πραγμάτων δεν έχουν καμία τύχη. Καιτα πειρατικά dvd ή το να κατεβάζει κάποιος την ταινία, είναι συχνά ο μόνος τρόπος για να την δει. Και στο Ιραν δεν είναι μόνο αμερικάνικα φιλμ που βλέπεις να κυκλοφορούν σε πειρατικά dvd, υπάρχει τεράστια δίψα. Και είναι κάτι που συνέβαινε ανέκαθεν από την εποχή του betamax και του vhs. Θυμάμαι ακόμη την πρώτη φορά που είδα το «Mouchette» του Μπρεσόν. Ήταν σε μια άθλια κατεστραμμένη vhs. Ηταν χάλια αλλά αυτό δεν με εμπόδισε από το να δω τρεις φορές. Αν κάποιος μπορεί να βρει σήμερα τέτοιες ταινίες εύκολα και σε καλή ποιότητα, ακόμη και «παράνομα» αυτό είναι κάτι που θεωρώ μεγάλη τύχη. Οπότε όχι δεν νιώθω εχθρικά απέναντι στους ανθρώπους που θα δουν την ταινία μου σε μια πειρατική κόπια. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι εγώ δεν θα κερδίσω τίποτα. Τουλάχιστον θα ξέρω ότι την είδαν.
Διαβάστε εδώ τη γνώμη του flix για την ταινία και δείτε στο βίντεο το τρέιλερ του φιλμ.
