[Το κείμενο που ακολουθεί συνοδεύει το βίντεο που μπορείτε να δείτε στο τέλος του κειμένου και που επιμελήθηκε ο Νίκος Πάστρας. Προτείνεται να διαβαστεί αμέσως μετά από τα 6 και κάτι αποκαλυπτικά λεπτά του]
«Πιστεύεις ότι υπάρχει αγάπη που να καίγεται γρήγορα, αλλά να διαρκεί για πάντα;»
Αυτό είναι το ερώτημα που προσπαθεί εδώ και τριάντα χρόνια να απαντήσει ο Λεός Καράξ, ακριβώς όπως το διατύπωσε ο ήρωας του, Αλεξ, στο «Mauvais Sang» του 1986.
Ισως μια κάποιου είδους απάντηση να βρίσκεται στη λεπτή γραμμή που χωρίζει ένα πυροτέχνημα που διαρκεί μερικά δευτερόλεπτα και την αιώνια λάμψη που μπορεί να αφήσει στον ουρανό.
Ισως πάλι να μην υπάρχει απάντηση.
Κι, όμως, οι ήρωες του Λεός Καράξ την ξέρουν. Οχι μόνο γιατί υπήρξαν ανέκαθεν πιο σοφοί απ’ όσο τους επέτρεψε να είναι ο κόσμος στον οποίον έζησαν, αλλά κυρίως γιατί τη βίωσαν με κάθε χτύπο της καρδιάς τους, με κάθε κύτταρο του σώματος τους, με κάθε σπίθα αυτοκαταστροφής με την οποία ερωτεύτηκαν σαν να μην υπάρχει αύριο.
Δεν πρόκειται όμως να την αποκαλύψουν σε κανέναν.
Ούτε καν στον ίδιο τον σκηνοθέτη τους. Αυτόν τον μακρινό απόγονο του Ρεμπό, το γέννημα – θρέμμα της Cinemateque Francaise, τον auteur που επειδή δεν έζησε για να διαπρέψει την εποχή της Nouvelle Vague αποφάσισε ήδη από την πρώτη του ταινία να στήσει μια δική του κινηματογραφική επανάσταση. Στρέφοντας την οργή, τα πυρά και τις σηκωμένες γροθιές πριν απ’ όλους στον εαυτό του.
H προσωπική nouvelle vague του Καράξ δεν ήρθε, όμως, για να ακυρώσει το «παλιό σινεμά». Ούτε για να εφεύρει μια νέα φιλμική γλώσσα. Ηρθε για να δικαιώσει με αυθάδεια, γνήσια αίσθηση αναρχίας και την ποίηση των καταραμένων ρομαντικών κάθε πιθανή έννοια του ρεμίξ. Αν οι ταινίες του μπορούσαν να είναι ένας δίσκος από βινύλιο, στους κύκλους του θα βρίσκονταν χαραγμένα από μια σουίτα του Μπραμς μέχρι ένα τραγούδι του Ντέιβιντ Μπόουι χωρίς διαχωριστική γραμμή, παιγμένα μαζί από την αρχή μέχρι το φινάλε.
Φτιαγμένες από προϋπάρχοντα υλικά (το βωβό σινεμά, τον Ζαν – Λικ Γκοντάρ, το μελόδραμα, το αμερικάνικο νουάρ, τον Τσάπλιν, τον Μαξ Οφίλς...), οι ταινίες του Καράξ είναι ακριβώς γι’ αυτό αταξινόμητες, πρωτότυπες, ταυτόχρονα ρετρό και μεταμοντέρνες, πιο weird ακόμη και από τον ίδιο τον δημιουργό τους. Κομμάτια μιας φιλμικής πραγματικότητας που αντίθετα με τη σύμβαση του σινεμά που αντιγράφει το σινεμά, γεννήθηκαν αντιγράφοντας πρωτίστως το ίδιο το σινεμά.
Mπορείς να καταλάβεις πολλά για τον τρόπο που αντιμετωπίζει ο Λεός Καράξ το σινεμά, αν αναλογιστείς πως γύρισε την πρώτη μικρού μήκους ταινία του (που δεν ολοκλήρωσε ποτέ) επειδή απλά ήθελε να φλερτάρει ένα κορίτσι που του άρεσε εκείνη την εποχή. Και πως εγκατέλειψε την προσπάθεια, γυρίζοντας μόλις τέσσερις ταινίες σε τρεις δεκαετίες, επειδή μάλλον είχε τελειώσει με όλα όσα ένιωθε ότι είχε να πει.
Το «Boy Meets Girl», η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία το 1984, γεννήθηκε λες με ένα πόνο μέσα από τις εκατοντάδες ώρες που πέρασε ο Καράξ μέσα στην Ταινιοθήκη του Παρισιού, βλέποντας φανατικά ασπρόμαυρο βωβό σινεμά των αγαπημένων του Κινγκ Βίντορ, Ντ. Γ. Γκρίφθι και Ζαν Επστάιν. Ενα πειραγμένο love story σε black and white που θα μπορούσε να γυρίσει ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ μόνο αν είχε δει τις ταινίες του Ζαν-Λικ Γκοντάρ!
Το «Mauvais Sang» του 1986 ήταν η πρώτη του απόπειρα για την (επιστημονική ή όχι) φαντασία που από τότε και μετά θα έκανε το σινεμά του να μοιάζει όσο ποιητικό οσο και ένας κόσμος το τελευταίο δευτερόλεπτο πριν το οριστικό τέλος του. Με αφορμή έναν ιό που σκοτώνει όσους νέους κάνουν σεξ χωρίς συναίσθημα (!), ο Καράξ θα βύθιζε το νουάρ μέσα στα βαθιά νερά του ρομαντισμού, θα έδινε στα 80s τη δική τους Ανα Καρίνα στο πρόσωπο της Ζιλιέτ Μπινός και θα έχτιζε το μύθο του αυτοκαταστροφικού σκηνοθέτη που για να «χτίσει» μια ταινία θα χρειαζόταν το χρόνο μέσα στον οποίο άλλοι θα σκηνοθετούσαν τουλάχιστον τέσσερις και χρήματα που η Γαλλία ήταν έτοιμη να δώσει σε αφθονία για τον εν γενέσει τρομερό παιδί-θαύμα της κινηματογραφίας της.
H φιλοσοφία μου για το σινεμά βρίσκεται πιο κοντά στη μουσική. Αν έλεγα ότι είναι κοντά σε οτιδήποτε άλλο, δεν θα ήταν ούτε στη λογοτεχνία, ούτε στη ζωγραφική.»
Οι «Εραστές της Γέφυρας» του 1991 ήρθαν νομοτελειακά ακριβώς τη στιγμή που ο κόσμος ήθελε να δει το σινεμά του Καράξ ακριβώς όπως έπρεπε να είναι: μεγαλοπρεπές, φιλόδοξο, φτιαγμένο από τα απομεινάρια μιας αυτοκρατορίας σε πτώση. Αυτής του ίδιου του δυτικού πολιτισμού, του ίδιου του γαλλικού σινεμά, της ποπ κουλτούρας που στα χέρια του Καράξ έμοιαζε να αυτοακυρώνεται και να ξαναγιεννέται από την αρχή. 70 εκατομμύρια γαλλικά φράγκα θα ήταν το τελικό υπέρογκο (ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα) κόστος για μια ταινία που στην πραγματικότητα έχει μόνο δύο ήρωες που ερωτεύονται, αυτοκαστρέφονται και επανεφευρίσκουν τους κώδικες της αγάπης πάνω στην γέφυρα Pont-Neuf που για να μπορέσει ο Καράξ να κάνει γυρίσματα ξαναφτιάχτηκε με χρήματα της γαλλικής κυβέρνησης. Σε ένα πυροτέχνημα που όμοιο του δεν θα ξαναφώτιζε ποτέ το σινεμά του Καράξ. Ή όποιουδήποτε άλλου σύγχρονου δημιουργού.
Το «Pola X» του 1999, η τελευταία του μεγάλου μήκους ταινία, μέχρι και σήμερα που το «Ηoly Motors» συμμετέχει στο 65ο Φεστιβάλ Καννών, ήταν απλά ένας πρώτος μεγάλος επίλογος. Ενα μελόδραμα εμπνευσμένο από τον Χέρμαν Μέλβιλ, ένα ερωτικό έπος για τους «πρόσφυγες» της ζωής και του έρωτα, η ταινία που χρειάστηκε δέκα drafts σεναρίου πριν ξεκινήσει γυρίσματα και αυτή που στην πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Καννών έθεσε τα θεμέλια για την οριστική πτώση του Καράξ. Την πτώση για την οποία τελικά μιλούσε αυτή η τόσο γοητευτική, αλλά και τόσο «ανοιχτή» ταινία που στην πραγματικότητα ήταν το x4 ενός ακόμη boy meets girl. Αυτή τη φορά με ζωντανό σεξ, την Κατρίν Ντενέβ και την αδιάκριτη γοητεία της μπουρζουαζίας, όλα ρεμιξαρισμένα σε ένα φλεγόμενο έπος που κάποιοι θέλησαν να το εντάξουν στο κίνημα του «New French Extremity», ενώ αυτό ανήκε εξ αρχής στις απαντήσεις που ο Καράξ προσπάθησε να δώσει στο ερώτημα της αρχής αυτού του κειμένου.
Χωρίς να γνωρίζει πως, πριν ακόμη αποκτήσει την ταμπέλα του «πειραγμένου», του «μεγαλομανή», του «τρελού», του «απατεώνα» καιι του «τελειωμένου» είχε ήδη απαντήσει θετικά. Με ένα εκκωφαντικό «ναι».
Δείτε εδώ το βίντεο αφιέρωμα του Flix στο μεγαλείο του σινεμά του Λεός Καράξ - με την υπογραφή του Νίκου Πάστρα:
Διαβάστε περισσότερα για το «Holy Motors» του Λεός Καράξ που διαγωνίζεται για το Χρυσό Φοίνικα στο 65ο Φεστιβάλ Καννών
