Συνέντευξη

Στάθης Αθανασίου: σκηνοθετώντας μια ιστορία αγάπης απ' την ανάποδη!

στα 10

Με αφορμή την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας, το «Dos: Μια Ιστορία Αγάπης Aπ' την Ανάποδη», ο Στάθης Αθανασίου μιλάει στο Flix για τη Βαρκελώνη, το μυαλό που αρνείται να σκεφτεί γραμμικά και τη ζωή που έχει πολύ μεγαλύτερη φαντασία από το σινεμά.

Στάθης Αθανασίου: σκηνοθετώντας μια ιστορία αγάπης απ' την ανάποδη!

Αν σας έλεγαν να περιγράψετε την ιστορία της ταινίας με 25 λέξεις, τι θα λέγατε;

Αθήνα-Βαρκελώνη, δυο πόλεις, δυο γλώσσες, δυο ιστορίες αγάπης... ή μήπως είναι όλα ένα;Και έτσι έκανα οικονομία 11 λέξεων.

Τι ενέπνευσε την ιστορία της ταινίας;Η ανάγκη να βάλω σε μια σειρά και να αφηγηθώ την προσωπική μου συναισθηματική και προσωπική πορεία των τελευταίων χρόνων. Η συνειδητοποίηση κάποιων πολύ σημαντικών για εμένα πραγμάτων και η ανάγκη να τα επικοινωνήσω και να τα μοιραστώ.

Πόσο τυχαία ήταν η επιλογή της Βαρκελώνης ως «σκηνικό» της ιστορίας σας;

Καθόλου τυχαία, γιατί όπως λέει και το τραγούδι της ταινίας, «Nada es por suerte», τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ηθελα να αφηγηθώ μια ιστορία η οποία θα ξεκινά από δυο τελείως διαφορετικά - φαινομενικά - σημεία, και κάπου στη διαδρομή τα διαφορετικά αυτά σημεία, τα όρια, να χαθούν, να γίνουν μια κοινή και ενιαία πορεία. Προκειμένου λοιπόν να «απομακρύνω» τα σημεία εκκίνησης, έγραψα δυο τελείως διαφορετικά ζευγάρια, τέσσερις τελείως διαφορετικούς ανθρώπους και τους έβαλα όσο πιο μακριά γίνεται, στα όρια της θάλασσας που μας ενώνει. Την Βαρκελώνη συγκεκριμένα την επέλεξα γιατί είναι μια πόλη στην οποία έχω ζήσει, αγαπάω πολύ και είμαι συναισθηματικά δεμένος μαζί της, όπως και με την Αθήνα. Από τη στιγμή που μπήκα στη διαδικασία να κάνω μια εντελώς προσωπική αφήγηση δε θα μπορούσα παρά να είμαι ειλικρινής και στο που την τοποθετώ. Δε θα μπορούσα να τη βάλω στη Μασσαλία ή στην Πάτρα, γιατί απλά αυτά τα μέρη δεν τα ξέρω. Δεν είναι «δικά μου».

Με ποιο γνώμονα επιλέξατε τα «μυθικά» ονόματα των πρωταγωνιστών;

Οι μύθοι είναι κάτι το οποίο είναι πολύ δυνατό, πολύ ζωντανό και πολύ συμπυκνωμένο. Αυτά που ένιωθαν οι άνθρωποι πριν από χιλιάδες χρόνια, είναι στη βάση τους τα ίδια με τα πράγματα που έχουμε μέσα μας και σήμερα, όσο κι αν προσπαθούμε να αποκοπούμε από τη φύση μας με χίλια δυο εξωτερικά φτιασίδια. Οι ρόλοι που παίρνουμε οι άνθρωποι στη ζωή μας ή οι ρόλοι που παίρνουμε στις ζωές των άλλων, είναι λίγο πολύ όλοι καταγεγραμμένοι στους μύθους. Ετσι με μια πολλή μεγάλη οικονομία μπορείς να πεις Πάτροκλος, και να έχεις όλη την έννοια του τι είναι ο «φίλος», ή μπορείς να πεις «Αριάδνη» και να περιγράψεις «αυτή που βοηθά», η να πεις «Αφροδίτη» και να έχεις όλη τη δύναμη του έρωτα και από τη φωτεινή πλευρά του, αλλά και από τη σκοτεινή, εκείνη που σε σκοτώνει. Προς στιγμήν.

Η αφήγηση σας είναι κομματιασμένη, με πισωγυρίσματα στο χρόνο. Πιστεύετε ότι καμία ερωτική ιστορία δεν μπορεί να ειπωθεί με αρχή μέση και τέλος;

Οχι δεν το πιστεύω αυτό, απεναντίας. Μπορείς να μιλήσεις για μια ερωτική ιστορία πολύ καλά με αρχή, μέση και τέλος. Αλλά αυτό που ήθελα να κάνω εγώ δεν είναι να μιλήσω για μια ερωτική ιστορία, αλλά να θυμηθώ μια ερωτική ιστορία της οποίας γνωρίζω την αρχή τη μέση και το τέλος. Αν τα γνωρίζεις αυτά, σημαίνει ότι η ιστορία αυτή έχει τελειώσει και άρα μπορείς να τα ξαναδείς όλα με άλλη σοφία. Με πιο καθαρό βλέμμα. Οταν όμως σκέφτεσαι μια πορεία της ζωής σου, αν και ξέρεις τη γραμμική σειρά των γεγονότων, είναι αδύνατο να τα σκεφτείς έτσι γιατί το μυαλό δε λειτουργεί γραμμικά, λειτουργεί συνθετικά. Είναι όπως τα όνειρα. Περνά από το ένα στο άλλο, αλλά το νόημα δε χάνεται ποτέ και στο τέλος συνθέτει μια εικόνα, μια εικόνα προσωπική, που είναι η δικιά μας αλήθεια και η δικιά μας αίσθηση της πορείας.

Το «Dos» είναι γεμάτο από αποσπάσματα κειμένων, θεατρικών και λογοτεχνικών. Τι ήταν αυτό που σας ενδιέφερε περισσότερο στο να «αποκαλύψετε» τις πηγές σας;

Ο Ευριπίδης, ο Σαίξπηρ, ο Θερβάντες, ο Ντοντς και άλλοι, ήρθαν και «κούμπωσαν» μετά, αλλά ήταν από πάντα εκεί γιατί αυτά για τα οποία μιλάνε, είναι τα μεγάλα, τα αληθινά, τα κοινά μας σημεία. Είναι ένα κλείσιμο ματιού στο θεατή. Μια νύξη ότι όλοι οι μεγάλοι μιλάνε με τον ανεπανάληπτο τρόπο τους στην καρδιά μας, γιατί μιλάνε για τον καθένα μας προσωπικά. Μας έχουν σκιαγραφήσει με τη μεγαλύτερη λεπτομέρεια, γιατί μπόρεσαν να σκιαγραφήσουν με τη μεγαλύτερη λεπτομέρεια τον εαυτό τους.

Ταινία μέσα στην ταινία μέσα στην ταινία... Σινεφιλική αναφορά ή απλά μια διαπίστωση ότι όλα στη ζωή είναι «σκηνοθετημένα» από έναν αόρατο σκηνοθέτη;

Το να κάνεις μια ταινία μέσα στην ταινία, σου επιτρέπει να ξεφύγεις «νόμιμα» στο φανταστικό, στο μαγικό επίπεδο της πραγματικότητας. Δυστυχώς στην καθημερινή μας ζωή, πολλοί άνθρωποι ξεχωρίζουν και βάζουν σαφή όρια μεταξύ του πραγματικού και του φανταστικού, του μαγικού, του άλλου αυτού επιπέδου της ζωής που πιστεύουν ότι υπάρχει μόνο στην τέχνη, στα βιβλία, τις ταινίες, το θέατρο. Δεν το πιστεύω αυτό. Η ζωή έχει πολύ μεγαλύτερη φαντασία από κάθε βιβλίο και κάθε ταινία, αν κάποιος δεν το βλέπει αυτό, είναι γιατί έχει περιορίσει τη συνειδητότητά του στα όρια που του επιβλήθηκαν. Το μπλε είναι μπλε και η σύμπτωση είναι σύμπτωση. Οχι. Το μπλε δεν είναι πάντα μπλε και η σύμπτωση δεν είναι ποτέ σύμπτωση. Σκέψου ένα πολύ απλό πράγμα. Πριν λίγα χρόνια ένα αυτοκίνητο με χτύπησε με τη μηχανή. Εκείνη την ημέρα βρεθήκαμε στο ίδιο ακριβώς σημείο, το δευτερόλεπτο ακριβώς που χρειαζόταν για να γίνει αυτή η στιγμιαία απροσεξία και να τρακάρουμε. Πόσα ανούσια γεγονότα και πράξεις, από το να κάνεις τρια δευτερόλεπτα παραπάνω να ανοίξεις την πόρτα ή από το να κοιτάξεις δυο δευτερόλεπτα παραπάνω μια βιτρίνα, συνέβησαν στο χρόνο ακριβώς που έπρεπε να συμβούν για να γίνει αυτό; Ο αόρατος λοιπόν σκηνοθέτης μας έβαλε σε μια σκηνή να παίξουμε. Αλλά απλά μας έβαλε στη σκηνή και μας έδωσε μια συνθήκη. Το τι κάναμε εμείς με αυτή τη συνθήκη και το γιατί επέλεξε αυτή τη συνθήκη είναι κάτι που έμαθα λίγο μετά. Και είχε πολύ δίκιο. Ναι, ο αόρατος σκηνοθέτης υπάρχει, αλλά είναι πάρα πολύ ανοιχτός. Μια συνθήκη μόνο σου δίνει και μετά εσύ την κάνεις ό,τι θες.

Πόσο δύσκολο ήταν το πέρασμα στην μεγάλου μήκους ταινία;

Eχω κάνει πολλές μικρού μήκους στο παρελθόν και έχω δουλέψει πολύ και σε άλλους τομείς της εικόνας, από διαφήμιση μέχρι θέατρο, οπότε τη δουλειά που είχα να κάνω την ήξερα. Αν δεν είχα κάνει όλες αυτές τις ταινίες θα μου ήταν από βουνό έως αδύνατο να κάνω μια μεγάλου μήκους. Είναι όμως τόσο διαφορετική εμπειρία, είναι τόσο άλλα τα μεγέθη και τα ζητούμενα, που ενώ λέω αυτό που είπα πριν, ταυτόχρονα λέω ότι πριν δεν είχα κάνει τίποτα. Τώρα ξεκινάω. Είναι κάτι που μπορείς να το καταλάβεις μόνο όταν έχεις ζήσει αυτή την τεράστια και απόλυτα απαιτητική εμπειρία. Τίποτα δεν είναι πια το ίδιο μετά.

Το «Dos» είναι μια ανεξάρτητη παραγωγή; Δεν προσπαθήσατε να βρείτε χρήματα από κρατικές χρηματοδοτήσεις;

Έκανα μια προσπάθεια, αλλά μόνο για να πω ότι την έκανα, γιατί η σχέση μου με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου είναι ανύπαρκτη. Ποτέ δεν πήρα χρηματοδότηση στο παρελθόν, ούτε και ζήτησα, και γνωρίζοντας όλα αυτά τα οικονομικά προβλήματα που έχει και - ακόμα σημαντικότερο - τους ρυθμούς με τους οποίους κινείται η γραφειοκρατία, δε μπορούσα να περιμένω να δω πότε και αν το Κέντρο θα μου έδινε χρηματοδότηση. Βασικά ακόμα δε μου έχει απαντήσει, οπότε που ξέρεις... μπορεί και να πάρω!

Τι θέση πιστεύετε ότι έχει το «Dos» στη σύγχρονη άνθιση του ελληνικού κινηματογράφου διεθνώς;

Τη διεθνή θέση τη βάζουν τα φεστιβάλ, οι διεθνείς διανομές, το κοινό και η ανταπόκρισή του, δεν τη βάζω εγώ. Εύχομαι να συνεχίσουμε την καλή πορεία με την οποία ξεκινήσαμε από τη Νέα Υόρκη (σ.σ. η ταινία κέρδισε τα βραβεία Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και βραβείου Κοινού στο New York International Independent Film Festival του 2011), και φυσικά από την ελληνική μας διανομή - το ότι βρήκαμε εννοώ που είναι ήδη πολύ μεγάλη χαρά και τιμή - και να φτάσουμε σε όσο το δυνατό περισσότερες χώρες και ανθρώπους.

Οι άνθρωποι χωρίζουν επειδή δεν αντέχουν μαζί ή επειδή «έτσι είναι η ζωή»;

Αυτά είναι δικαιολογίες. Οι άνθρωποι χωρίζουν επειδή δεν ταιριάζουν και δεν το βλέπουν ή επειδή δεν είναι έτοιμοι να δωθούν και να ανοιχτούν ολοκληρωτικά στον άλλο. Οι άνθρωποι ουσιαστικά χωρίζουν επειδή δεν είναι συναισθηματικά έτοιμοι μέσα τους να αντιμετωπίσουν τον εαυτό τους. Με τον εαυτό μας χωρίζουμε πάντα.

Δείτε παρακάτω το αποκλειστικό making of του «DOS: Μια Ιστορία Αγάπης Απ' την Ανάποδη», διαβάστε περισσότερα για την ταινία εδώ και δείτε το τρέιλερ εδώ.

To «DOS: Μια Ιστορία Αγάπης Απ' την Ανάποδη» θα παίζεται στις αίθουσες από την Πέμπτη 1η Σεπτεμβρίου.