Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η Ζιλιέτ Μπινός είναι ένας ζωντανός μύθος του γαλλικού σινεμά, μια ρηξικέλευθη ντίβα που όχι μόνο είναι μία από τις μόλις πέντε ηθοποιούς της χώρας της που έχουν κατακτήσει Όσκαρ ερμηνείας, αλλά τολμά εδώ και τέσσερις δεκαετίες να συνεργάζεται με τους σημαντικότερους σκηνοθέτες παγκοσμίως, από τον Λεός Καράξ και τον Αμπάς Κιαροστάμι μέχρι τον Κριστόφ Κισλόφσκι και τον Χου Χσιάο-Χσεν, υπηρετώντας πάντα πιστά το όραμά τους χωρίς, ωστόσο, να απεμπολεί τον δικό της ολότελα προσωπικό, εσωτερικό και σχεδόν ιμπρεσσιονιστικό τρόπο ερμηνείας.
Η έμπρακτη αγάπη της για το ασιατικό σινεμά (αρκεί να θυμηθεί κανείς το περσινό «Κάθε Χίλια Χρόνια» της Ναόμι Καουάσε) οδήγησε σχεδόν νομοτελειακά στη συνεργασία με τον Χιροκάζου Κόρε-Εντα, με τον οποίο τη συνδέει μια φιλία πολλών χρόνων. Στην «Αλήθεια» την πρώτη εκτός συνόρων ταινία του βραβευμένου με τον Χρυσό Φοίνικα Ιάπωνα σκηνοθέτη, η Ζιλιέτ Μπινός είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί για πρώτη φορά, αλλά και να γνωρίσει από κοντά, ένα άλλο μύθο του γαλλικού σινεμά, την Κατρίν Ντενέβ. Η χημεία αυτής της συνάντησης, αλλά και το άσβεστο ακόμα πάθος της για την υποκριτική, για την οποία θα μπορούσε να μιλά με τις ώρες, ήταν τα κύρια θέματα της συνομιλίας που είχε το Flix μαζί της, μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας στο 76ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.
Ζιλιέτ Μπινός και Κατρίν Ντενέβ σε σκηνή της ταινίας
Μέχρι να ξεκινήσουν τα γυρίσματα της «Αλήθειας» ήξερα την Κατρίν μόνο κοινωνικά. Φυσικά έχουμε βρεθεί μαζί άπειρες φορές σε φεστιβάλ και απονομές βραβείων, αλλά αυτό ήταν σύμπτωση. Μία φορά είχε έρθει στα γυρίσματα μιας ταινίας που γύριζα με τον Αντρέ Τεσινέ, επειδή είναι φίλη του. Αλλά πέρα από αυτό, δεν είχαμε σχέσεις.
Για να την προσεγγίσω σωστά και κυρίως για να αποδώσει καρπούς η συνεργασία μας έπρεπε να την πλησιάσω από τη σκοπιά των ρόλων μας, ως μια αποξενωμένη κόρη που επιστρέφει στο πατρικό της και συναντά τη διάσημη μητέρα της. Επρεπε, λοιπόν, να αποβάλλουμε μεταξύ μας στα γυρίσματα τον πληθυντικό ευγενείας κι εγώ έγινα αμέσως πιο τολμηρή κι επιθετική και την προσφωνούσα με το «εσύ», όπως θα έκανε κάθε κόρη στη μάνα της, όσο αποξενωμένες κι αν είναι. Αυτό εξέπληξε την Κατρίν και την έκανε αρχικά επιφυλακτική απέναντί μου, γιατί είναι γνωστό στους πάντες ότι μιλάει πάντα με τον πληθυντικό ευγενείας σε όλους. (γελάει) Σιγά σιγά άρχισαν να πέφτουν οι άμυνές της κι επειδή ακριβώς έπρεπε να είμαι επιθετική στο ρόλο μου όπως κάθε πληγωμένη κόρη μπήκε στο παιχνίδι, στη σκηνή μάλιστα του δείπνου μου είπε «Α, εσύ είσαι πονηρή». Και κάπως έτσι κύλησε αρμονικά η συνεργασία μέχρι την ολοκλήρωση των γυρισμάτων. Λίγους μήνες μετά όμως, όταν αρρώστησε ο πατέρας μου και μου τηλεφώνησε για συμπαράσταση το γύρισε πάλι στο «εσείς» και απελπίστηκα ότι δεν κατάφερα τίποτα. Αλλά χθες στην πρεμιέρα ήταν και πάλι πολύ εγκάρδια και μου μίλησε στον ενικό. Αισθάνθηκα θριαμβεύτρια! (γελάει) Την καταλαβαίνω απόλυτα πάντως. Το να είσαι ηθοποιός, και τέτοιου διαμετρήματος, δεν είναι εύκολο, πρέπει να έχεις μια απόσταση ασφαλείας από τα τόσα άτομα που γνωρίζεις. Αν και οι ηθοποιοί είμαστε όλοι μια οικογένεια, καταλαβαίνω αυτή την ανάγκη.
Συνάντησα για πρώτη φορά τον Χιροκάζου το 2004 και γευματίσαμε μαζί. Μέσα στα δεκατέσσερα χρόνια που μεσολάβησαν για την αλήθεια μιλούσαμε τακτικά, είχα πάει μάλιστα ένα ταξίδι στο Κιότο και με ξενάγησε. Κάπως έτσι προέκυψε η συνεργασία.. Η ιδέα για την ταινία ήταν δική του, όταν συνάντησε την Κατρίν Ντενέβ πριν από μερικά χρόνια και σκέφτηκε ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι όλοι μαζί. Νομίζω πως έπαιξε ρόλο και ο θάνατος μιας αγαπημένης του Ιαπωνέζας ηθοποιού, της Κίριν Κίκι, η οποία έπαιζε και στους «Κλέφτες Καταστημάτων», στην απόφαση του να γυρίσει μια ταινία που να αφορά τον κόσμο των ηθοποιών. Θυμάμαι, επίσης, ότι στην πρεμιέρα του «Τα Σύννεφα του Σιλς Μαρία» στις Κάννες, ο Χιροκάζου μου δήλωσε ότι είχε εκπλαγεί με το θέμα και ίσως αυτή η ταινία είναι η απάντησή του, πολύ διαφορετική βέβαια, στο ίδιο θέμα. Πήρε πολλά στοιχεία και τα μπόλιασε στο δικό του όραμα. Εγώ τον εμπιστεύτηκα και τον ακολούθησα.
Πάντα λατρεύω να συνεργάζομαι να δουλεύω με σκηνοθέτες από άλλες χώρες, οι οποίοι μιλούν άλλες γλώσσες. Είναι μια συνεχής πρόκληση, αλλά το σινεμά μας φέρνει κοντά. Και βλέπεις ότι οι διαφορές σταδιακά καταρρίπτονται.»
Το σενάριο προέκυψε μετά από πολλές συνεντεύξεις που πήρε ο Χιροκάζου από κάθε ηθοποιό της ταινίας με εφηβικό σχεδόν ζήλο. Κι εγώ φυσικά όταν με ρωτούν για την υποκριτική μπορώ να μιλάω με τις ώρες. Φαντάζομαι πως το ίδιο θα έκανε και η Κατρίν, αν κι εκείνη ίσως είναι πιο επιφυλακτική. (γελάει) Η Κατρίν λέει ότι ποτέ δεν ετοιμάζεται για έναν ρόλο, σε αντίθεση με εμένα που προετοιμάζομαι εξονυχιστικά, αλλά αυτή τη φορά μου είπε ο Χιροκάζου να είμαι αυθόρμητη και να αφήσουμε το αποτέλεσμα να βγει από τη χημεία μας.
Το επάγγελμα του ηθοποιού είναι γεμάτο αντιφάσεις. Πρέπει να είσαι ευάλωτος για να βρεις την ανθρωπιά του κάθε ρόλου, αλλά από την άλλη πρέπει να είσαι δυνατός για να προστατεύσεις ένα κομμάτι του εαυτού σου που πρέπει να μείνει αλώβητο. Έχει ενδιαφέρον μία στιχομυθία με την Κατρίν στη διάρκεια των γυρισμάτων για τη δύναμη. Της είπα ότι είναι πολύ δυνατή και μου απάντησε πως όχι, εσύ είσαι δυνατότερη. Καταγόμαστε και οι δύο από οικογένειες ηθοποιών, αλλά εκείνη ασχολήθηκε με αυτό τυχαία, λόγω της αδερφής της, ενώ εμένα ήταν μια συνειδητή απόφαση από το λύκειο. Πρέπει να έχεις αντοχές, συναισθηματικές και σωματικές, αλλά και να είσαι ανοιχτός στα μέρη, τους ρόλους και τους ανθρώπους που γνωρίζεις σε όλο τον κόσμο. Το αποτέλεσμα της μάχης και της ισορροπίας ανάμεσα σ’ αυτές τις αντίρροπες δυνάμεις είναι μια απαιτητική διαδικασία στην οποία ευτυχώς αντεπεξέρχεσαι καλύτερα, όσο μεγαλώνεις και ωριμάζεις. Και όλοι οι σπουδαίοι σκηνοθέτες ξέρουν ότι δεν πρέπει να επεμβαίνουν πολύ στη δουλειά των ηθοποιών, αλλά να την αφήσουν να συμβεί. Δεν χρειάζονται πολλές εξηγήσεις.
Το αρχικό σενάριο της ταινίας στα ιαπωνικά ήταν πιο αυστηρό και δομημένο, αλλά ο Χιροκάζου γρήγορα κατάλαβε ότι έπρεπε ο ρυθμός και η αφήγηση να προσαρμοστούν σε μια διαφορετική κουλτούρα από τη δική του προκειμένου να αποκτήσουν ροή και φυσικότητα. Οταν μεταφράστηκε το σενάριο στα γαλλικά μας έκανε όλους εντύπωση το πόσο συχνά εμφανιζόταν η λέξη «συγγνώμη» στους διαλόγους και του είπαμε ότι στη Γαλλία κανείς δε λέει το λέει με τέτοια συχνότητα για να πάρει το λόγο, αλλά λέμε ό,τι αισθανόμαστε πιο αυθόρμητα. Και στη σκηνή της μεγάλης αντιπαράθεσης μεταξύ μάνας και κόρης στο οικογενειακό τραπέζι ο Χιροκάζου σάστισε αρχικά με την προσέγγιση και την επιθετικότητά μου, αλλά ως μορφωμένος και ευγενικός Ιάπωνας δεν είπε τίποτα (γελάει), παρά μόνο την επόμενη μέρα με ευχαρίστησε που απέδωσα το βάθος του πόνου της ηρωίδας. Νομίζω πως το ίδιο συνέβη και με την Κατρίν, αφέθηκε σταδιακά ο Χιροκάζου σε μας για να τον βοηθήσουμε να αποδώσει σωστά το όραμά του σε ένα ξένο γι’ αυτόν πολιτισμικό περιβάλλον. Κάθε σκηνή είναι ένα μυστήριο, μια έκπληξη που αποκαλύπτεται μόνο όταν γίνεται. Δεν είμαστε μηχανές, είμαστε άνθρωποι που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.
Είναι απόλαυση να αναλαμβάνω απαιτητικούς ρόλους. Το ρίσκο κάθε φορά είναι να αποφεύγω την επανάληψη, να μην εγκλωβίζομαι σε μια comfort zone. Γι’ αυτό θέλω μέσα από τη δουλεία μου να πηγαίνω σε μέρη που δεν ξέρω, με σκηνοθέτες που δεν φοβούνται να με οδηγήσουν εκεί.»
Ποτέ δεν είχα πρόβλημα να διαχωρίσω την επαγγελματική από την προσωπική μου ζωή. Ίσως γιατί η απόφασή μου να δίνω ηθοποιός ήταν συνειδητή και ξεκάθαρη από την αρχή. Δίνεις την καρδιά και την ψυχή σου, ό,τι διαθέτεις από τον εαυτό σου, γι’ αυτή τη δουλειά, αλλά το ίδιο κάνεις και στην προσωπική σου ζωή. Δεν είδα ποτέ τη ζωή μου ως ρόλο. Πρέπει να είμαστε πιστοί και δίκαιοι απέναντι σε αυτό που υπάρχει εκείνη τη στιγμή. Αυτό είναι το νήμα της αλήθειας που ψάχνει η ταινία. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς απέναντι σ’ αυτό που θεωρούμε την αλήθεια. Κι αυτό έχει να κάνει πάντα με τα συναισθήματα κι όχι τη λογική. Γι’ αυτό είναι και δύσκολο να λες την αλήθεια δημόσια. Γιατί είναι κάτι δικό σου.
Δεν θα έγραφα ποτέ την αυτοβιογραφία μου, όπως η Φαμπιέν. Ακριβώς γιατί δεν θα ήταν η αλήθεια, θα ήταν μόνο η αλήθεια μου. Πιθανότατα θα πλήγωνα κάποιους και δε θέλω να κάνω κάτι τέτοιο. Αν και είναι αστείο, πως η πρώτη πρόταση που είχα για να γράψω βιβλίο ήταν αμέσως μετά το «Ραντεβού» που ήταν ο πρώτος μου μεγάλος ρόλος και ήμουν μόλις 21. (γελάει) Νομίζω πως γράφω το βιβλίο μου μέσα από τη δουλειά μου και τους ρόλους που ερμηνεύω. Λέω πράγματα που δε τολμούσα να πω κι αυτός είναι ένας τρόπος να μεταμορφώνεις την πραγματικότητα σε τέχνη. Και ξεπερνάς τον εαυτό σου και μεταμορφώνεσαι. Είναι προνόμιο.
Η σωστή απάντηση που πρέπει να δίνει ένας ηθοποιός στις ερωτήσεις για την πραγματική ζωή είναι «Ποιά πραγματική ζωή;». (γελάει) Η πραγματική ζωή είναι αυτό που θες να δημιουργήσεις εσύ, οι επιλογές σου. Είναι πολύ σημαντική απόφαση να κάνεις οικογένεια, αν φυσικά το θες, να συνεχίσεις μια γραμμή που υπήρχε πριν από σένα και θα συνεχιστεί μετά από σένα. Οι οικογενειακές σχέσεις είναι μια συνεχής πρόκληση, τα παιδιά είναι ατρόμητα και έχουν τις ανάγκες τους, οι οποίες σε οδηγούν στα όριά σου. Αλλά μόνο έτσι ωριμάζεις.
