Το concept των «Μικροπόλεων» είναι απλό: μια συνοικία της Αθήνας συνδέεται με μια λέξη - κλειδί και με βάση αυτή ξεκλειδώνεται το πραγματικό της πρόσωπο, αυτό που δεν έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα ή και αυτό που κανείς δεν θα ήθελε να καταγράψει.
Οι τρεις νέοι σκηνοθέτες (Περσεφόνη Μήλιου, Γιάννης Γαϊτανίδης και Θωμάς Κιάος) και η παραγωγός της σειράς (που προβάλλεται κάθε Τρίτη στις 22.00 στην ΕΤ1) Ελένη Κοσσυφίδου μιλούν στο Flix για μια γνωστή «άγνωστη» Αθήνα.
Ολυμπιακό Χωριό - O Φράχτης της Περσεφόνης Μήλιου
Πως θα περιέγραφες το «Μικροπόλεις - Ολυμπιακό Χωριό/O Φράχτης»;
Ολυμπιακό Χωριό. Οπως φανερώνει και το όνομά του πρόκειται για μια υπερπαραγωγή που έσκασε σαν φούσκα. Ενα τσίρκο που μετά το τέλος της παράστασης σκορπίστηκαν τα ζώα στις δολοφονικές λεωφόρους. Φράχτης. Στα πρόβατα λειτουργεί ως περίφραξη. Στα λιοντάρια ως κλουβί. Ο ήχος πάντως από τις πειραγμένες εξατμίσεις των πιτσιρικάδων του Ολυμπιακού Χωριού μοιάζει περισσότερο με μούγγρισμα παρά με βέλασμα..
Ποια ήταν η αρχική ιδέα για τις «Μικροπόλεις»;
Αρχικά ο Θωμάς Κιάος αναζητούσε την ιστορία καθε περιοχής. Ο Γιάννης Γαϊτανίδης θα ήθελε να βρίσκαμε λάμπες δρόμου με διακόπτες για να τις αναβοσβήνουμε και εγώ κατέβαινα με διαφορετική πρόταση κάθε φορά. Ταραχή. Πάλι καλά που βρέθηκαν ο Σταύρος Σταυρίδης και ο Γουόλτερ Μπέντζαμιν και κατευθύναν τη ματιά μας. Η αναζήτηση της έννοιας του κατωφλιού μέσα στο αστικό τοπίο. Ενα πέρασμα από το ιδιωτικό στο δημόσιο.Το παγκάκι ως κατώφλι. Ο πάγκος της λαϊκης αγοράς ως κατώφλι. Ενας περιπλανόμενος που κάνει την πόλη «δικιά του» μετατρέποντας την σε ένα κατώφλι... Ωραία ιδέα!!! Και να τες οι Μικροπόλεις.
Πως ένα ντοκιμαντέρ μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το σύγχρονο Αστικό Τοπίο σήμερα;
Πιστεύω οτι περισσότερο θα επηρεαστούμε από μια βόλτα άσκοπη σε μια νέα συνοικία, σε μια ξένη γειτονιά. Να σταθούμε και να ακούσουμε τις συζητήσεις γύρω μας. Να μιλήσουμε με τους περαστικούς. Πάντως αν είχα την επιλογή να δω ένα ντοκιμαντέρ για μια περιοχή ή να την επισκεφτώ η ίδια θα επέλεγα το δεύτερο.
Η Αθήνα που ανακαλύψατε γυρίζοντας τις «Μικροπόλεις» πόσο άγνωστη ήταν σε σχέση με αυτό που γνωρίζατε;
Η Αθήνα ήταν και παραμένει άγνωστη. Γωνιές της ανακαλύψαμε..άντε και καμιά νέα συνοικία. Σκοπός άλλωστε δεν ήταν αυτός. Σκοπός μας ήταν να μεταφέρουμε την αίσθηση του υπογείου, της αποθήκης, του τείχους. Η οπτικοποίηση της έννοιας είχε ενδιαφερον.
Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος του ντοκιμαντέρ σε μια εποχή κρίσης;
Σε μια εποχή κρίσης ο κόσμος καλά θα κάνει να κλείσει τις οθόνες του και να πάρει την κατάσταση στα χέρια του.
Μικροπόλεις - Εκάλη/Το Τείχος του Γιάννη Γαϊτανίδη
Πως θα περιέγραφες το «Μικροπόλεις – Εκάλη / Tο τείχος»;
Τεράστια σπίτια, με πολύ ψηλούς φράχτες, άδειοι δρόμοι, πολύ πράσινο. Σεκιουριτάδες και υπηρετικό προσωπικό. Πίσω απο τους πολύ ψηλούς φράχτες, μέσα στα τεράστια σπίτια, οι άνθρωποι. Μοναξιά, απομόνωση, προστασία του προσωπικού χώρου. Οι σκύλοι είναι φίλοι και φύλακες.
Ποια ήταν η αρχική ιδέα για τις «Μικροπόλεις»;
Μια σειρά ντοκιμαντέρ για την πόλη που ζούμε. Μια μεγάλη βόλτα και μια καταγραφή του τώρα, που φυσικά σήμερα είναι τότε. Μια γνωριμία με τους ανθρώπους της κάθε περιοχής και τις ιστορίες τους. Μετά μπήκε η λέξη - κλειδί για την κάθε περιοχή που εστίασε τη ματιά μας, όρισε την προσέγγιση και την επιλογή των χαρακτήρων.
Πόσο έχει αλλάξει η παραγωγή ντοκιμαντέρ τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα;
Ελα ντε. Δεν ξέρω. Πλέον, ο καθένας μπορεί να πάρει μια κάμερα και να πει ότι κάνει ένα ντοκιμαντέρ. Πάντως τα κινηματογραφικά ντοκιμαντέρ ήταν και είναι πολύ λίγα.
Πώς ένα ντοκιμαντέρ μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το σύγχρονο Αστικό Τοπίο σήμερα;
Η αλήθεια είναι πως το δικό μας βλέμμα είναι στραμμένο περισσότερο πάνω στους ανθρώπους παρά στο αστικό τοπίο.Ίσως, κάποιοι θεατές βλέποντας τις «Μικροπόλεις», ευαισθητοποιηθούν και άλλαξουν τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τους άλλους, την πόλη τους και τη ζωή τους. Να αρχίσουν να περπατάνε περισσότερο, να πηγαίνουν βόλτες σε άγνωστες περιοχές και να πιάνουν κουβέντες με αγνώστους. Δεν φταίμε εμείς, μάλλον ήταν έτοιμοι να το πάθουν.
Η Αθήνα που ανακαλύψατε γυρίζοντας τις «Μικροπόλεις» πόσο άγνωστη ήταν σε σχέση με αυτό που γνωρίζατε;
Το ξέρατε ότι στο Γέρακα ο αγιασμός των υδάτων, τα Φώτα, γίνεται στην πισίνα του Δήμου; Οτι στη μισή Εκάλη έχει ακόμα βόθρους; Οτι στο Ολυμπιακό Χωριό υπάρχει φράχτης γύρω γύρω και συγκεκριμένα σημεία εισόδου - εξόδου; Εγώ τα αγνοούσα όλα αυτά. Εμαθα πολλά καινούργια πράγματα.
Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος του ντοκιμαντέρ σε μια εποχή κρίσης;
Ακόμα και χωρίς να το επιδιώκει, το ντοκιμαντέρ αντανακλά την κοινωνικό - πολιτική κατάσταση αλλά και την αισθητική της κάθε εποχής. Σε μια ευαισθητοποιημένη κοινωνία θα μπορούσε να παίξει το ρόλο της αφύπνισης από τον καθοδηγούμενο λήθαργο των μέσων ενημέρωσης. Να κάνει το θεατή να σκεφτεί, να προβληματιστεί, να δράσει.. Βέβαια αυτό ισχύει για όλες τις μορφές τέχνης.
Μικροπόλεις - Παλαιό Φάληρο/Το Παράθυρο του Θωμά Κιάου
Πως θα περιέγραφες το «Μικροπόλεις - Φάληρο/Το Παράθυρο»;
Το ντοκιμαντέρ Παλαιό Φάληρο – το παράθυρο επιχειρεί να αποτυπώσει κατά κύριο λόγο τον ρόλο που παίζει η εν λόγω συνοικία για την υπόλοιπη Αθήνα. Ένα ανοιχτό παράθυρο της πόλης. Η εκβολή στη θάλασσα και η ταυτόχρονη εγγύτητα του με το κέντρο, καθώς απέχει μόλις ένα τέταρτο από το Σύνταγμα κάνει το Φάληρο το σημείο εκείνο όπου βρίσκει κανείς το άνοιγμα στον ορίζοντα. Για τούτο επιχειρήθηκε να συνυπάρξουν πολλές διαφορετικές σεκάνς από διάφορους χαρακτήρες που περνούν την μέρα τους στην παραλία με κοινή συνιστώσα την παρουσία τους εκεί. Σκακιστές, ταβλαδόροι, χειμερινοί κολυμβητές, τουρίστες, παρέες, τούρκοι έποικοι, μετανάστες και ψαράδες και φαληριώτες βρίσκουν ο καθένας στην παραλία το μέρος όπου ανοίγουν το βλέμμα τους και την ζωή τους πέρα από την πόλη, προς τον ορίζοντα. Σαν μικρά βότσαλα σε μια παραλία, που το καθένα κρύβει την δική του ιστορία. Ετσι το Φάληρο λειτουργεί σαν το παράθυρο σε μια πόλη όπως λειτουργεί το παράθυρο σε ένα σπίτι.
Ποια ήταν η αρχική ιδέα για τις «Μικροπόλεις»;
Σκεφτόμενοι να κάνουμε μια σειρά ντοκιμαντέρ για την Αθήνα και τις γειτονιές της βρεθήκαμε μπροστά σε ορισμένα διλήμματα. Να εστιάσουμε στην ιστορία των γειτονιών και το παρελθόν τους; Στο πώς φτιάχτηκε η σημερινή εικόνα της Αθήνας; Να είναι μια εκπομπή που μας γνωρίζει τις γειτονιές σήμερα; και αν ναι πού να επικεντρωθεί; Τελικά, έπειτα από αρκετές συναντήσεις αποφασίσαμε να προκρίνουμε το εύρημα της λέξης οδηγού με κυριοτερο στόχο και να αποτυπωθεί η ατμόσφαιρα και το παρόν της συνοικίας, τουλάχιστον εκείνο που την διαφοροποιεί από τις υπόλοιπες, και να μπορέσει να χωρέσει η πραγματοποίηση της παραγωγής σε ένα συνεπές αποτέλεσμα, χωρίς να χάνεται και η πρωτογενής αίσθηση της περιοχής. Το εντοπίσαμε στο βιβλίο του Σταύρου Σταυρίδη “από την πόλη οθόνη στην πόλη σκηνή” όπου αναφέρεται πώς ο Walter Benjamin χρησιμοποίησε την λέξη «κατώφλι» για να προσδιορίσει την Νάπολη. Έτσι το Ολυμπιακό χωριό έγινε “ο φράχτης”, η Εκάλη “το τείχος” , το Παλαιό Φάληρο “το παράθυρο” κ.ο.κ.
Πόσο έχει αλλάξει η παραγωγή ντοκιμαντέρ τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα;
Η έλευση της ψηφιακής τεχνολογίας έχει απλοποιήσει αρκετά τον τρόπο παραγωγής ενός ντοκυμαντέρ. Η δυνατότητα να έχεις ένα άρτιο αποτέλεσμα με πιο ευέλικτα μηχανήματα σε σχέση με το παρελθόν ή η ευκολία του να μπορείς άμεσα να ελέχεις το υλικό, έχουν δώσει την ευκαιρία να γίνονται ταινίες τεκμηρίωσης αρκετά πιο προσιτά σε σχέση με παλαιότερα. Ανήκουμε σε μια γενιά νεότερη και δεν έχουμε την εμπειρία του παλαιού τρόπου δουλειάς όπου το φιλμ ήταν μονόδρομος. Πάντως η βασικές αρχές ενός καλού ντοκυμαντέρ που είναι ο σεβασμός του θέματος και η δυνατότητα επιλογής της απόστασης από τα πράγματα ή εγγύτητας με εκείνα, ώστε να μπορείς να αποκτάς αμεσότητα με το ουσιώδες που αποκρυσταλλώνεις, η μετατροπή δηλαδή ενός υλικού γυρίσματος σε βίωμα ή και η ετοιμότητα της ματιάς ήταν και παραμένουν απαράλλακτα.
Πώς ένα ντοκιμαντέρ μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το σύγχρονο Αστικό Τοπίο σήμερα;
Παρακολουθώντας ένα ντοκιμαντέρ για το Αστικό τοπίο έχει κανείς την ευκαιρία να αποστασιωποιηθεί από την εφήμερη εμπειρία και τον υποκειμενικό του εμπλεγμό στην πραγματικότητα. Υπό αυτήν την έννοια μπορεί να δει και να σκεφτεί ή και συνειδητοιήσει πράγματα που υπό άλλες συνθήκες θα προσπερνούσε. Για να συμβεί όμως τούτο πρέπει το ίδιο το ντοκυμαντέρ να έχει μια συνείδηση του Αστικού τοπίου ώστε να προσδιορίσει την ματιά που μεταδίδεται. Ένα ντοκυμαντέρ δεν είναι απλώς καταγραφή, είναι και σχολιασμός είναι και συναίσθημα είναι και βίωμα. Πρέπει να μπορεί να αποδείξει αυτό που ισχυρίζεται και όχι κατ’ ανάγκη να τρομάξει ή να εντυπωσιάσει, αλλά κατ΄αρχήν να εξοικιώσει κάποιον με το Αστικό γίγνεσθαι.
Η Αθήνα που ανακαλύψατε γυρίζοντας τις «Μικροπόλεις» πόσο άγνωστη ήταν σε σχέση με αυτό που γνωρίζατε;
Κάποια κομμάτια ήταν γνωστά αν όχι από βιώματα αλλά από ακούσματα, καθώς και οι τρείς είμαστε Αθηναίοι. Προετοιμάζοντας όμως κάθε ντοκυμαντέρ και κυρίως περνώντας μέρες σε μια συνοικία, ώστε να αφουγκραστείς την αίσθησή της, έρχεσαι σε επαφή με ένα συμβολικό αεράκι που από ένα σημείο και έπειτα οικονομεί και την ματιά σου. Η βασική ταχύτητα κάθε συνοικίας. Το αίσθημα που ως κοινή συνιστώσα υποβάλλει τους πάντες σε μια συνοικία και τούτο ήταν και διαφορετικό από μέρος σε μέρος και μια καινούρια ανακάλυψη κάθε φορά. Πέρα από τις άπειρες ιστορίες που σου αποκαλύπτονται, γυρίζοντας τις Μικροπόλεις και γυρίζοντας στις Μικροπόλεις έβλεπες την εικόνα μιας Αθήνας που αποτελείται από χωριά που έχουν ενωθεί σε μια πόλη. Επίσης είναι άλλο να ακούς πράγματα ή να έχεις εντυπώσεις για την Αθήνα και άλλο να είσαι κοντά, μέσα της. Το βίωμα των εικόνων όταν είσαι παρών σε εκείνες είναι πάντα πιο οικείο.
Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος του ντοκιμαντέρ σε μια εποχή κρίσης;
Η κρίση δίνει θέματα στις ταινίες τεκμηρίωσης. Τα αδιέξοδα και οι ανισότητες πληθαίνουν, άρα πληθαίνουν και τα ευρήματα. Επειδή σε μια εποχή κρίσης αυξάνεται και η ρευστότητα των καταστάσεων, ένα ντοκιμαντέρ μπορεί να προσφέρει την εντύπωση ή την εικόνα μιας προσωρινής έστω σταθεράς καθώς κοινωνεί ένα βίωμα και ένα βλέμμα. Και στην κρίση το πρώτο που νιώθει κανείς είναι πως είναι μόνος του. Αλλά ίσως τελικά να μην είναι.
Ελένη Κοσσυφίδου - Παραγωγός
Τι ήταν αυτό που σε ενδιέφερε στο να αναλάβεις την παραγωγή των «Μικροπόλεων»;
Οπως χίλιες και μια νύχτες...Η ιδέα της σειράς κυρίως...να γνωρίσουμε 14 περιοχές της Αττικής πατώντας πάνω σε μία λέξηπου σε πρώτο επίπεδο σχετίζεται με την αρχιτεκτονική αλλά στη συνέχεια μέσα από τουςχαρακτήρες και τη σκηνοθεσία παίρνει και άλλες διαστάσεις και ερμηνείες.Η χημεία με τους τρεις σκηνοθέτες της σειράς. Η διαφορετικότητάτους και στην σκηνοθετική ματιά αλλά και αυτή της προσωπικότητάς τους ήταν καταλυτική.
Η δυσκολία της παραγωγής της σειράς, που διαφάνηκε από την αρχή, ήταν επίσης μία πρόκληση.Δυσκολία με πολλά πρόσωπα: το χαμηλό κόστος, ο συντονισμός διαφορετικών ομάδων στογύρισμα και στο post production, οι επαφές με τους παράγοντες της κάθε μικρόπολης, η ισορροπία«δυνάμεων» και...η ομορφιά του να συμμετέχεις σε μια ομαδική δουλειά που τα πάντα αλληλοεξαρτώνται.
Οταν βρέθηκε ο τίτλος της σειράς...«Μικροπόλεις»...το εσωτερικό «γλέντι» της ικανοποίησηςαλλά και το πλατύ χαμόγελο, στα πρόσωπα όλων, μας έδειξαν ότι η πύλη άνοιξε και ηδιαδρομή ξεκινούσε, 8 μήνες παραγωγή και μέχρι σήμερα έχουν προβληθεί 7 από τα 14επεισόδια. Τελικά αυτό το ταξίδι είναι μακρύ, 15 μήνες και πάει.......
Πόσο πιστεύεις ότι έχει αλλάξει η αντιμετώπιση του ντοκιμαντέρ στη σύγχρονη ελληνική παραγωγή;
Σε αυτό δεν μπορώ να απαντήσω με γνώση, μόνο από αίσθηση.Αν και στην ουσία συνεχίζει να είναι μιά δουλειά του «ενός», νομίζω ότι κάτι έχει αλλάξειγιατί γίνεται όλο και πιό σαφές πόσο σημαντικό ρόλο μπορούν να παίξουν τα ντοκιμαντέρως δημιουργήματα, στην βεντάλια της οπτικοακουστικής παραγωγής.
Η ΕΡΤ και μόνον, έκανε ένα σημαντικό άνοιγμα και χρηματοδότησε σειρές ντοκυμαντέρτα τελευταία δύο χρόνια. Δόθηκε έτσι η ευκαιρία σε σκηνοθέτες να δημιουργήσουν πολύενδιαφέροντα επεισόδια που αγγίζουν με αμεσότητα το θέμα τους αλλά και πείθουν τους τηλεθεατέςνα τα παρακολουθήσουν.
Η χρηματοδότηση ντοκιμαντέρ συνεχίζει νομίζω στην Ελλάδα να είναι το δυσκολότερον!Περιμένουμε κάποιες κινήσεις και από το ΕΚΚ, ελπίζω άμεσα.
Τα τρία ντοκιμαντέρ των «Μικροπόλεων» προβάλλονται στην αίθουσα «Φρίντα Λιάππα», την Πέμπτη 15 Μαρτίου στις 12.30 και το Σάββατο 17 Μαρτίου στις 20.00.
Διαβάστε περισσότερα για το 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
