Η Τζοάνα Κούλιγκ θεωρείται ήδη η Πολωνή Ζαν Μορό. Ο Τόμας Κοτ φέρνει κάτι από την ακαταμάχητη θλίψη και γοητεία ενός Γκρέγκορι Πεκ. Οι δυο τους είχαν βρεθεί ξανά στην ίδια ταινία, τότε μια ρομαντική κομεντί, εντελώς διαφορετική από το ασπρόμαυρο, σπαρακτικό, φτιαγμένο για να συγκινήσει βαθιά love story του «Ψυχρού Πολέμου», της νέας ταινίας του Πάβελ Παβλικόφσκι μετά την τεράστια επιτυχία του «Ida».
«Ο Τόμας μου έλεγε συνέχεια να μην ξεχνάω πως βρισκόμαστε στο παρελθόν», σημειώνει η Τζοάνα Κούλιγκ. «Οι νέοι άνθρωποι δεν είχαν την προοπτική αυτού που εμείς ξέρουμε ότι συνέβη στο μέλλον», συμπληρώνει ο Τόμας.
Συμπληρώνοντας ο ένας τις φράσεις του άλλου βρίσκονται κάτω από την επήρρεια της πρώτης πρώτης προβολής του «Ψυχρού Πολέμου» στο Φεστιβάλ Καννών. Και προσπαθούν να καταλάβουν τι έχει συμβεί. Είναι παράξενο να τους κοιτάς με σημερινά ρούχα να μιλούν για πράγματα που οι ήρωές τους δεν πρόφτασαν να ψιθυρίσουν ποτέ. Είναι όμως δύο νέοι άνθρωποι, μελλοντικοί σούπερ σταρ του ευρωπαϊκού σινεμά, που πίστεψαν στον Πάβελ Παβλικόφσκι και έγιναν, για όσο διήρκεσε το γύρισμα της ταινίας, η Ζούλα και ο Βίκτορ.
Δύο εραστές εμπνευσμένοι από την ιστορία των γονιών του ίδιου του σκηνοθέτη, που έζησαν όλο τον «Ψυχρό Πόλεμο» πριν από τη ζωή γύρω τους, μέσα τους. Ο Παβλικόφσκι τους ακολουθεί μέσα σε ένα διάστημα 15 χρόνων - από το 1949 μέχρι και τα μισά των 60s και με το ένα πόδι στην κομμουνιστική Πολωνία του σταλινισμού, της φολκλόρ προπαγάνδας και της βίαιης ενηλικίωσης και με το άλλο στο Παρίσι της τζαζ, του ελεύθερου έρωτα και του ονείρου, τους αφήνει να περιπλανηθούν στην Ιστορία.
Μεγάλο βάρος που η Τζοάνα Κούλιγκ και ο Τόμας Κοτ σηκώνουν με αξιοθαύμαστη άνεση, μοναδικό ταλέντο και εκείνη τη σιγουριά πως πέρα απ' οτιδήποτε αυτή η ταινία είναι μια ιστορία αγάπης. Και μια εμπειρία που δεν θα ξεχάσουν ποτέ.
Τζοάνα: Η διαδικασία μέχρι να ολοκληρωθεί η ταινία ήταν μακρόχρονη. Αλλά ταυτόχρονα πολύ ενδιαφέρουσα. Στον Πάβελ Παβλικόφσκι αρέσει να αλλάζει συνεχώς πράγματα ή και τα πάντα. Μας είπε πως θα χρειαστεί πολύς χρόνος, να είμαστε ελεύθεροι, πως χρειαζόταν την προσοχή μας. Το πρώτο στάδιο ήταν ότι διαβάζαμε μέρα με τη μέρα το σενάριο, ξανά και ξανά. Οταν τελειώσαμε την ταινία και αποχαιρέτησα την Ζούλα, αποφάσισα να πετάξω και το σενάριο, την πρώτη εκδοχή, τη δεύτερη, την τρίτη, την τέταρτη, την δέκατη έβδομη εκδοχή του σεναρίου... Το σενάριο ήταν όμως κάθε φορά καλύτερο και επίσης ο Πάβελ ζητούσε από εμάς να συνεισφέρουμε σε αυτό. Να προτείνουμε πράγματα, να μην είμαστε ντροπαλοί.
Τόμας: Και το σημαντικό ήταν ότι γυρίσαμε την ταινία χρονολογικά. Αυτό μας έπέτρεψε να μπούμε βαθιά μέσα στους χαρακτήρες και την ιστορία. Ο Πάβελ ήξερε ακριβώς τι ζητούσε από εμάς. Και μερικές φορές, χρειάζεται πολλές λήψεις. Η διαφορά έγκειται σε μια ανεπαίσθητη κίνηση, ένα κλείσιμο του ματιού. Ηταν κάτι απίστευτο.
Τζόανα: Επίσης είχαμε μαθήματα. Ο Τόμας έπρεπε να μάθει πιάνο. Εγώ να χορεύω. Και έπρεπε να μάθουμε το χώρο μέσα στον οποίο κινούμασταν. Μέσα στο συγκεκριμένο κάδρο της ταινίας, το κάδρο της «Ida».
Τόμας: Για την Τζοάνα ήταν η τρίτη ταινία που έκανε με τον Πάβελ. Εμένα ήταν η πρώτη. Κατάλαβα νωρίς πως όσοι είχαν δουλέψει ξανά μαζί του τον κατανοούσαν απόλυτα. Αργότερα κατάλαβα πως είναι ένας ζωγράφος και εγώ είμαι μέρος της ζωγραφιάς του. Από εκείνη τη στιγμή ένιωσα πιο άνετα.
Τζοάνα: Υπήρξαν σκηνές, σαν αυτή που χορεύω το «Rock around the Clock» που τη γυρίσαμε 30 φορές περίπου. Ηταν απίστευτο.. Το γυρίσαμε μέσα σε ένα βράδυ. Ηταν σαν να έχω πάει για κλάμπινγκ, αλλά χόρευα συνέχεια το ίδιο τραγούδι.
Τόμας: Το πιο απίστευτο ήταν ότι εγώ έπρεπε όλη αυτήν την ώρα να κάθομαι στο μπαρ, να καπνίζω και να μιλάω στους υποτιθέμενους θαμώνες. Κάπνισα τόσα πολλά τσιγάρα εκείνο το βράδυ που νόμιζα ότι θα πεθάνω.
Για μένα η ταινία μιλάει για την αγάπη, όχι για την πολιτική. Η αγάπη είναι ο τρόπος για να επιβιώσουμε, η αγάπη διαρκεί περισσότερο από την πολιτική.» Τόμας Κοτ
Τζοάνα: Και μετά ήταν και η εποχή. Επρεπε να σκεφτόμαστε την ατμόσφαιρα εκείνων των χρόνων, το πως ένιωθαν οι άνθρωποι, τι έβλεπαν γύρω τους, ποια ήταν τα όνειρά τους, οι ελπίδες τους.
Τόμας: Είναι αστείο γιατί στις πρώτες σκηνές που γίνεται η επιλογή των τραγουδιστών, τα παιδιά που ήρθαν να παίξουν νόμιζαν ότι συμμετείχαν σε ένα ριάλιτι τραγουδιού σαν το Voice ή το X Factor κάτι τέτοιο. Τους είπα πως πρέπει να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους. Για τα παιδιά που κατάφερναν να μπουν στην εθνική χορωδία εκείνη την εποχή, μετά τον πόλεμο, ήταν ο μοναδικός τρόπος για να επιβιώσουν. Ημουν 13 ετών όταν έπεσε ο κομμουνισμός. Είχα το βλέμμα ενός παιδιού, ενός εφήβου. Θυμάμαι τον πατέρα μου να λέει πως η δεκαετία του '50 ήταν η χειρότερη. Πως όλα έγιναν καλύτερα μετά το θάνατο του Στάλιν.
Τζοάνα: Είναι θέμα εκπαίδευσης. Η Ζούλα, ο χαρακτήρας που υποδύομαι, δεν ήταν έτοιμη για να ζήσει κάπου αλλού, εκτός από τη χώρα της. Για τη Ζούλα, ο κομμουνισμός ήταν αυτό που ήξερε, το σπίτι στο οποίο μεγάλωσε. Εκεί δεν ένιωθε μόνη. Δεν καταλάβαινε ακριβώς τι συνέβαινε.
Τόμας: Υπάρχουν πολλοί συμπατριώτες μας στην Πολωνία που νιώθουν πως η κατάσταση τώρα στη χώρα είναι όπως τότε. Διαφωνώ. Αν δεν σου αρέσει η κυβέρνηση που έχουμε σήμερα στην Πολωνία, μπορείς να το πεις σε μια συνέντευξη ή στην τηλεόραση. Και αυτό είναι η άποψή σου και γίνεται σεβαστή. Δεν πας στη φυλακή. Στον κομμουνισμό δεν μπορούσες να μιλήσεις. Στην πραγματικότητα δεν είχες καν επιλογές, έξω από την προδιαγεγραμμένη πορεία των πραγμάτων όπως αυτή είχε επιβληθεί από το καθεστώς.
Είναι υπέροχο να αγαπήσεις κάποιον τόσο τρελά. Αλλά το πραγματικά υπέροχο είναι να έχεις δίπλα σου κάποιον που να νιώθεις ότι είναι ο σύντροφός σου. Η πραγματική αγάπη θέλει δουλειά. Αν δεν δουλέψεις πάνω στη σχέση, ο έρωτας τελειώνει γρήγορα.» Τζοάνα Κούλιγκ
Τόμας: Το ασπρόμαυρο ήταν καθοριστικό για όλη την ετοιμασία της ταινίας. H υπεύθυνη για τα κοστούμια, Ολα Στάζκο, είχε δουλέψει πριν και στο «Ida» και ήξερε όλους τους τόνους του γκρι. Το πάθος μου είναι η ζωγραφική και ήταν πολύ ενδιαφέρον να βλέπω όλους τους κομπάρσους στις μεγάλες σκηνές πλήθους να φορούν όλες τις αποχρώσεις του γκρι. Ενιωθα σαν να βρίσκομαι σε μια άλλη πραγματικότητα.
Τζοάνα: Σε αντίθεση με τον κόσμο γύρω μας, το ασπρόμαυρο της ταινίας σε αναγκάζει να νιώσεις, να μπεις πιο βαθιά σε αυτό που δείχνει. Δεν διαρκεί πολλή ώρα αλλά νιώθεις ότι μεταφέρεσαι κάπου αλλού.
Τόμας: Ολη η ιστορία της ταινίας είναι μια μεγάλη μεταφορά, εμπνευσμένη από την ιστορία των γονιών του Πάβελ. Ωστόσο ο Πάβελ δεν μας καθοδηγούσε σαν να παίζαμε τους γονείς του. Ημασταν ο Βίκτορ και η Ζούλα. Δεν μας είπε ποτέ "ω, ο πατέρας μου θα το έκανε έτσι ή η μητέρα μου μιλούσε έτσι". Είναι ενδιαφέρον πως κόσμος που βλέπει την ταινία μαθαίνει πράγματα για την Πολωνία και την ιστορία της που εμείς τα θεωρούμε δεδομένα. Αυτό ήταν μέσα στο μυαλό του Πάβελ όταν γύριζε την ταινία, με επίκεντρο μια ιστορία που γνώριζε τόσο καλά.
Τζοάνα: Οι χαρακτήρες μας ήταν κι αυτοί μια μεταφορά. Δεν ξέρω για τι πράγμα, αλλά σίγουρα κάτι πολύ σωματικό. Η ταινία μιλάει για το πώς οι άνθρωποι έχουν μέσα τους δημιουργικές και καταστροφικές δυνάμεις που συνυπάρχουν την ίδια στιγμή. Και πως αυτές αποφασίζουν για ποια θα είναι η μοίρα σου.
