O Αρνό Ε ξέρει από ντοκιμαντέρ. Και από τη θέση του κριτικού κινηματογράφου στο Etudes και στο Criticat, αλλά κυρίως από τη θέση του συνεργάτη στο τμήμα προγράμματος του «Cinema du Reel», του φεστιβάλ ντοκιμαντέρ που μετράει 34 χρόνια ζωής - ως ένα από τα παλιότερα στον κόσμο - και συνεχίζει σταθερά να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της διεθνούς βιομηχανίας και του κοινού στις προβολές του στο Centre Pompidou στο Παρίσι.
Λίγο πριν την άφιξη του στην Αθήνα, ως καλεσμένος του φετινού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ «Κινηματογράφος και Πραγματικότητα» που συνδιοργανώνουν η Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης, το Γαλλικό Ινστιτούτο και το Ινστιτούτο Γκαίτε από τις 30 Νοεμβρίου έως και τις 5 Δεκεμβρίου στο Γαλλικό Ινστιτούτο, ο Αρνό Ε μιλάει στο Flix για την ιστορία του «Cinema du Reel», τη διαφορά ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και το σινεμά μυθοπλασίας, τη σημασία της δικτύωσης ως τρόπου προώθησης των ντοκιμαντέρ, το ρόλο του ντοκιμαντέρ στην εποχή της κρίσης και εξηγεί γιατί το «Φαρενάιτ 9/11» του Μάικλ Μουρ είναι απλά... κακό.
Ποια είναι η κεντρική φιλοσοφία του «Cinema du Reel», ενός από τα παλιότερα αλλά και πιο επαναστατικά ακόμη και σήμερα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στον κόσμο;
Με 35 χρόνια ζωής, το «Cinema du Reel» έχει τόσες ιστορίες που θα μπορούσε να αφηγηθεί κανείς που είναι δύσκολο να τις συμπεριλάβεις σε μια περίληψη. ΑΛλά νομίζω πως η κεντρική ιδέα ήταν πάντα η ίδια: μια ουμανιστική όψη του κόσμου, μια επιθυμία να συλλάβει τα κινήματα χωρίς προκαθορισμένη μορφή στα ντοκιμαντέρ που προβάλλει.
Πώς διαλέγετε τα ντοκιμαντέρ που περιλαμβάνονται στα διάφορα τμήμα του Φεστιβάλ;
Εχουμε μια επιτροπή επιλογής που αποτελείται από 6 άτιμα. Το πρώτο βήμα είναι η προεπιλογή - λαμβάνουμε ετησίως περίπου 2.000 ταινίες. Μετά ανταλλάσουμε απόψεις για τις πιο ενδιαφέρουσες από αυτές.
Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας ένα «καλό» ντοκιμαντέρ;
Πολύ δύσκολη ερώτηση. Δεν έχω «καλή» απάντηση.
Πιστεύετε πως ντοκιμαντέρ σαν το «Φαρενάιτ 9/11» βοήθησαν το κοινό να έρθει πιο κοντά στο ντοκιμαντέρ;
Το «Φαρενάιτ 9/11» είναι ένα «κακό» ντοκιμαντέρ. Σοβαρά, η μιντιακή επίδραση που είχε ο Χρυσός Φοίνικας που κέρδισε ο Μάικλ Μουρ δημιούργησε μια παρεξήξηση και μια προβληματική εξίσωση πως «ντοκιμαντέρ = Μάικλ Μουρ». Το ντοκιμαντέρ πρέπει να μας βοηθάει να σκεφτούμε και όχι να μας δίνει κάτι έτοιμο για να το σκεφτούμε.
Τι είναι αυτό που ο θεατής μπορεί να βρει σε ένα ντοκιμαντέρ που δεν βρίσκει σε μια ταινία μυθοπλασίας;
Ισως ένα αναπάντεχο συναίσθημα, μια εισβολή του πραγματικού. Υπάρχει βέβαια και η ειδική μορφή της συμμετοχής του θεατή. Νομίζω ότι το ντοκιμαντέρ μας βάζει περισσότερη δουλειά από μια ταινία μυθοπλασίας. Με την καλή έννοια.
Πιστεύετε στην εκπαιδευτική φύση του ντοκιμαντέρ;
Φυσικά, το ντοκιμαντέρ είναι ένα κάλεσμα στο συνειδητό, φέρνει κοντά κάτι μακρινό. Αλλά είναι πάντα καλύτερο όταν μια ταινία συλλαμβάνει την πολυπλοκότητα, παρά απλοποιεί την πραγματικότητα.
Πόσο σημαντικό είναι για το «Cinema du Reel» να συνεργάζεται με άλλα Φεστιβάλ απ' όλον τον κόσμο;
Είναι προφανώς σημαντικό να μην δουλεύεις μόνος. Υπάρχουν πολλές ιδέες που κυκλοφορούν μεταξύ των Φεστιβάλ και των ταινιών. Μπορείς να το δεις σαν ένα δίκτυο. Είναι ένα κομμάτι της δουλειάς μας που μπορεί να συμβεί με διαφορετικούς τρόπους, για παράδειγμα με την πρόσκληση μας ως μέλη μιας κριτικής επιτροπής. Είναι σημαντικό να ανακαλύπτεις άλλα Φεστιβάλ και να δημιουργείς δεσμούς.
Τι γνώση έχετε για την ελληνική παραγωγή ντοκιμαντέρ των τελευταίων χρόνων;
Δεν έχω ξεκάθαραη ιδέα για την ελληνική παραγωγή ντοκιμαντέρ για να κάνω μια γενική παρατήρηση. Φέτος είδα τους «Τίτλους Τέλους» του Γιώργου Ζώη και το «Δρόμο του Σταυρού» του Μάρκου Γκαστίν. Δύο δουλειές ποιότητας που αναζητούν την αντανάκλαση της κρίσης χρησιμοποιώντας τα μέσα του σινεμά. Διαφορετικές ταινίες αλλά εξίσου ενδιαφέρουσες.
Είναι τα ντοκιμαντέρ ένα τρόπος να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο γύρω μας και ίσως ένας τρόπος να αντιμετωπίσουμε την κρίση που μαστίζει αυτή τη στιγμή τον πλανήτη;
Το ντοκιμαντέρ είναι ικανό να ζωγραφίζει ένα πορτραίτο του κόσμου και να συλλάβει το παρόν των κοινωνιών. Και υπάρχουν αρκετοί κινηματογραφιστές που ενδιαφέρονται για αυτά τα θέματα.
Ο Αρνό Ε θα βρίσκεται στην Αθήνα, καλεσμένος του Φεστιβάλ «Κινηματογράφος και Πραγματικότητα». Θα παρουσιάσει το ειδικό τμήμα «Τα βραβεία του Cinema du Reel» με μια επιλογή πέντε ταινιών που βραβεύθηκαν τα τελευταία χρόνια στο Φεστιβάλ και θα συμμετάσχει στην ανοιχτή συζήτηση «Πλατφόρμες Δικτύωσης σε Καιρούς Κρίσης» για το ρόλο του ντοκιμαντέρ στην αποτύπωση της πραγματικότητας, την εκπαιδευτική του σημασία, αλλά και τους τρόπους προώθησης των ταινιών ντοκιμαντέρ μέσα από τα διεθνή φεστιβάλ μαζί με την Γκούντρου Ζόμερ, διευθύντρια του γερμανικού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ doxs! για παιδιά και έφηβους.
