Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τη μοίρα του «Sleep», αν τελικά ο Αντι Γουόρχολ έκανε πραγματικότητα την ιδέα που είχε πριν ακόμη πιάσει κάμερα στα χέρια του: να κινηματογραφήσει την Μπριζίτ Μπαρντο να κοιμάται για οκτώ ολόκληρες ώρες.
Χωρίς την Μπριζίτ Μπαρντό, αλλά με τον Τζον Τζιόρνο, ποιητή και εραστή του Γουόρχολ εκείνη την εποχή, το «Sleep» γυρίστηκε τελικά το 1963, με την πραγματική του διάρκεια να ποικίλλει από μαρτυρία σε μαρτυρία. Η πιο αξιόπιστη πηγή, του συνεργάτη και σούπερσταρ του Factory, Τζέραρντ Μαλάνγκα, θέλει την ταινία να παιδεύει τον Αντι Γουόρχολ λόγω του περιορισμού του γυρίσματος με την 16mm Βolex κάμερα του, με την οποία μπορούσε να γυρίσει μόνο 3 με 4 λεπτά πριν ξαναφορτώσει φιλμ. H κεντρική ιδέα όμως της ταινίας ήταν να διαρκεί γύρω στις 8 ώρες - όσο περίπου είναι οι μέσες ώρες που πρέπει να κοιμάται ένας άνθρωπος. Σύμφωνα με τον Μαλάνγκα ο Γουόρχολ επανέλαβε υλικό μέσα στην ταινία προκειμένου να επιμηκύνει το χρόνο του γυρίσματος που ήταν γύρω στις 6,5 ώρες.
Storyboards που βρέθηκαν στα αυθεντικά κουτιά με τις μπομπίνες φιλμ του «Sleep» (και ανήκουν στη μοντέζ της ταινίας Σάρα Ντάλτον) προδίδουν ότι ο Αντι Γουόρχολ πειραματίστηκε με διαφορετικές γωνίες της κάμερας και τεχνικές μοντάζ πριν αποφασίσει πως ο πιο ιδανικός τρόπος για αυτό που ήθελε να κάνει - να αποτυπώσει σε όλο της το μεγαλείο μια ανθρώπινη συνήθεια - ήταν να αφήσει την κάμερα ακίνητη να γράφει.
Διαβάστε αναλυτικά: Flix it στη Στέγη #3: Τα 12 πράγματα που δεν πρέπει να χάσετε, στις «12+ Ωρες με τον Αντι Γουόρχολ»
Ο Τζον Τζιόρνο θυμάται πως ξεκίνησε η εμπειρία του «Sleep», αλλά και πως ο ίδιος έγινε ο πρώτος σούπερσταρ του Factory:
Την πρώτη φορά που γνώρισα τον Αντι ήταν στην πρώτη του ατομική έκθεση στη Νέα Υόρκη το φθινόπωρο του 1962, αλλά ήταν στο σπίτι ενός φίλου σε ένα δείπνο την ίδια εποχή που γνωριστήκαμε καλύτερα. Για τα επόμενα δύο χρόνια ήμασταν πολύ κοντά, βλεπόμασταν κάθε μέρα ή μέρα παρά μέρα.
Ημουν 20 ετών, δούλευα ως χρηματιστής. Ζούσα μια ζωή όπου μπορούσα να βλέπω τον Αντι κάθε βράδυ, να μεθάμε και να πηγαίνω με χανγκόβερ το πρωί στη δουλειά. Το χρηματιστήριο άνοιγε γύρω στις 10 και έκλεινε στις 3. Στις 3 παρά τέταρτο περίμενα στην πόρτα, πέθαινα να πάω σπίτι ώστε να μπορούσα να κοιμηθώ λίγο πριν συναντήσω τον Αντι. Κοιμόμουν όλη την ώρα - όταν έπαιρνε να ρωτήσει τι κάνω έλεγε: «Ασε με να μαντέψω, κοιμάσαι;».
Πηγαίναμε στη Film-makers' Cooperative του Γιόνας Μέκας το 1962 και βλεπαμε εκείνες τις ταινίες του underground. O Αντι τις έβλεπε και έλεγε: «Γιατί κάποιος δεν κάνει μια όμορφη ταινία;». Και την έκανε.
Το Σαββατοκύριακο της Memorial Day του 1963 φύγαμε για λίγες ημέρες. Ξύπνησα στο κρεβάτι και τον είδα να με κοιτάζει - έπαιρνε πολύ speed εκείνες τις ημέρες. Ετσι γεννήθηκε η ιδέα για την ταινία - αναζητούσε μια εικόνα και αυτή έτυχε να είμαι εγώ. Μου είπε καθώς πηγαίναμε σπίτι: «Θα ήθελες να γίνεις σταρ του σινεμά;». «Φυσικά», του απάντησα. «Θέλω να γίνω ακριβώς σαν την Μέριλιν Μονρό».
Δεν ήξερε ακριβώς τι έκανε. Ηταν η πρώτη του ταινία. Την κάναμε με μια 16mm Bolex μηχανή στο διαμέρισμά μου, αλλά έπρεπε να ξαναγυρίσουμε ένα μήνα μετά. Το φιλμ πήδαγε κάθε 20 δευτερόλεπτα και ο Αντι το ξανατύλιγε. Το δεύτερο γύρισμα ήταν πιο πετυχημένο αλλά δεν ήξερε τι να κάνει με το υλικό για περίπου ένα χρόνο.
Τα νέα ότι ο Γουόρχολ είχε κάνει μια ταινία είχαν αποκτήσει διασημότητα. Ηταν μια τρέλα - βρισκόταν στο εξώφυλλο του Film Culture και του Harper's Bazaar πριν ακόμη τελείωσει η ταινία. Στο τέλος, το 99% του υλικού δεν χρησιμοποιήθηκε. Επανέλαβε μερικές σκηνές και το φιλμ βγήκε περίπου έξι ώρες.
Ή το αγαπούσες πραγματικά ή το μισούσες. Εγω το είχα βρει ιδιοφυιές και τολμηρό. Αλλά τότε αγαπούσα τόσο πολύ τη δουλειά του Αντι. Θυμάμαι να μπαίνω μέσα στο πρώτο Factory το 1963 και να βλέπω τους ασημένιους Ελβις. Ηταν σαν κοσμήματα, γεμάτα από ζωή και χαρά, και απλά ήταν ακουμπισμένα σε ένα βρώμικο πάτωμα μιας παλιάς αποθήκης. Ηταν συναρπαστικό.
Ο Αντι Γουόρχολ άλλαξε τη ζωή μου. Δεν φοβόταν τίποτα - αν είχε μια ιδέα την έκανε πραγματικότητα. Αν δεν του έβγαινε όπως ήθελε, δεν τον ένοιαζε. Αν έβγαινε όπως ήθελε, τότε όλα μια χαρά.
O Τζον Τζιόρνο στο Chelsea Hotel τον Αύγουστο του 1965
O Τζον Τζιόρνο στο «John Washing Dishes» του Αντι Γουόρχολ (1964)
Η πρεμιέρα του «Sleep» έγινε στις 17 Ιανουαρίου του 1964 στο Grammercy Arts Theater, σε μια φιλανθρωπική προβολή για την ενίσχυση της ομάδας των ανεξάρτητων δημιουργών της εποχής, των Film-Maker's Cooperative του Γιόνας Μέκας. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της New York Post, η προβολή είχε μόνο 9 θεατές, από τους οποίους οι 2 έφυγαν στην πρώτη ώρα της ταινίας.
Ο Γιόνας Μέκας έγραψε για το «Sleep», αλλά και για τη σειρά των βωβών ταινιών του Αντι Γουόρχολ με τις ανθρώπινες συνήθειες (όπως το «Haircut», το «Eat», το «Kiss»):
«Ο Αντι Γουόρχολ επιστρέφει το σινεμά στις ρίζες του, στις μέρες των Λιμιέρ, για αναζωογόνηση και κάθαρση. Στο έργο του εγκαταλείπει κάθε κινηματογραφική φόρμα. Εστιάζει τους φακούς του στα πιο απλά πράγματα με τον πιο απλό τρόπο. Με μόνο οδηγό το ένστικτο του καλλιτέχνη, καταγράφει, σχεδόν εμμονοληπτικά τις καθημερινές δραστηριότητες ενός ανθρώπου, τα πράγματα που βλέπει γύρω του... Το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να σταματάει τη βιασύνη. Η κάμερα του κινείται σπάνια. Μένει κολλημμένη μπροστά στο θέμα της σαν να μην υπάρχει κάτι πιο όμορφο και τίποτα πιο σημαντικό από αυτό. Στέκει εκεί περισσότερο από όσο συνηθίζουμε. Περισσότερο, τόσο ώστε να αρχίσουμε να απελευθερωνόμαστε από όλα όσα πιστεύαμε για το κούρεμα, το φαγητό, τον ύπνο ή τελικά το ίδιο το σινεμά.»
Tags: Αντι Γουόρχολ, Andy Warhol, Sleep
