Δεν υπάρχει τίποτα που να μην μπορείς να μάθεις για τον Ακι Καουρισμάκι, βλέποντας τις ταινίες του. Ιδανικός ήρωας της ιδιας του της φιλμογραφίας, ο πιο διάσημος σκηνοθέτης που έβγαλε ποτέ η Φινλανδία περιγράφεται με τις ίδιες λέξεις που εδώ και τριάντα χρόνια ακολουθούν το σινεμά του. Ενα σινεμά που μοιαζει κάθε φορά να αντλεί ακόμη μεγαλύτερους θησαυρούς από την ανεξάντλητη κληρονομιά του βωβού σινεμά, της φιλοσοφίας του rock 'n' roll και του μεγαλείου που κρύβεται πίσω από τη διάφανη ματιά ενός μονομανή δημιουργού πάνω στις «μεγάλες» ιστορίες των «μικρών» ηρώων του.
Ουμανιστής, λάτρης του παλιού αμερικάνικου σινεμά, πολιτικοποιημένος, πολυβραβευμένος, ανεξάρτητος Αμερικάνος εκτός Η.Π.Α. και Φινλανδός εκτός Σκανδιναβικής χερσονήσου, ο Ακι Καουρισμάκι παραμένει ο πιο χαρακτηριστικός απόγονος του Ζακ Τατί και του Ζαν Πιερ Μελβίλ. Ενας περήφανος «παλιομοδίτης» σκηνοθέτης που δεν ακολούθησε ποτέ τα ρεύματα της εποχής και που δεν χρησιμοποίησε τον μαγικό ρεαλισμό ή το κατάμαυρο χιούμορ για να ωραιοποιήσει την πραγματικότητα, αλλά μάλλον για να την αναδείξει στο πραγματικό θαύμα της σκληρής καθημερινότητας.
Τελικά τα θαύματα ίσως είναι και η λέξη - κλειδί της πολύτιμης φιλμογραφίας του. Από το «Leningrad Cowboys Go America» του 1989 μέχρι και το «Λιμάνι της Χάβρης» του 2011, κάθε επιστροφή του στο σινεμά μοιάζει με ένα μικρό θαύμα. Οχι από αυτά που προφασίζονται ότι μπορούν να γιατρέψουν όλες τις πληγές. Αλλά από τα άλλα, τα πιο σημαντικά που αποδεικνύουν πως δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο που δεν μπορεί να σε κάνει πιο δυνατό.
Ποια ήταν η βασική πηγή έμπνευσης για «Το Λιμάνι της Χάβρης»;
Δεν ξέρω τι σημαίνει έμπνευση. Ηθελα να κάνω μια ταινία για το μεταναστευτικό πρόβλημα και έπρεπε να το εντάξω σε μια ιστορία που να είναι δραματική, ενδιαφέρουσα, κωμική, ρομαντική, αρκετή σε κάθε περίπτωση για να κρατήσει ξύπνιο το κοινό για 90 λεπτά (ελπίζοντας πως κάποιες φορές οι θεατές θα γελάσουν ή θα δακρύσουν) χωρίς να χάσω την την σκληρή πραγματικότητα πίσω από αυτήν.
Επιμένετε να κρατάτε το «παραμύθι» ζωντανό, ακόμη και σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο βίαιος και σκληρός. Είναι αυτό μια φιλοσοφία ζωής;
Οταν δεν υπάρχει καμία ελπίδα, ο πεσιμισμός δεν έχει νόημα. Είμαι σίγουρος πως κάπου κάτω από το σκληρόπετσο, καλογυμνασμένο και κακάσχημο σώμα μου πρέπει να κρύβεται μια τρυφερή καρδιά.
Νιώθετε σαν ξένος ανάμεσα στους ξένους;
Νιώθω περισσότερο ως μη φυσιολογικός ανάμεσα στους φυσιολογικούς.
Αν και κάθε καινούργια σας ταινία είναι διαφορετική όσον αφορά την ιστορία, τα βασικά θέματα σας μένουν τα ίδια. Τι θα απαντούσατε σε κάποιον που θα υποστήριζε ότι κάνετε πάντοτε την ίδια ταινία;
Θα του έλεγα πως δεν ξέρει να μετράει. Κάνω πάντοτε τις ίδιες τρεις ταινίες. Μετά θα τον έστελνα στον Τζον Φορντ. Και τον Χάουαρντ Χοκς. Και τον Κεν Λόουτς. Πόσο ίδιος ήρωας είναι ο Τζον Γουέιν στο «Rio Bravo» και στο «El Dorado»;
Υπήρξατε λάτρης του παλιού αμερικάνικου σινεμά. Βρίσκετε ακόμη πράγματα που σας αρέσουν στο αμερικανικό σινεμά;
Αγαπάω ακόμη και σήμερα τις περισσότερες ταινίες του παλιού Χόλιγουντ, μέχρι το 1962. Η ψηφιακή εκδοχή του παραμένει βαρετή. Το ανεξάρτητο αμερικάνικο σινεμά είναι φυσικά ένα άλλο θέμα. Εκεί βρίσκεις ακόμη πράγματα που μπορεί να σου κινήσουν το ενδιαφέρον.
Είναι πιο δύσκολο να κάνετε σινεμά σήμερα απ' ότι όταν ξεκινούσατε;
Δεν μου ήταν ποτέ δύσκολο να κάνω ταινίες. Ανεξάρτητα από την ποιότητα τους...
Τι είναι αυτό που κάνει το σκανδιναβικό σινεμά να είναι μία από τις σταθερά αναπτυσσόμενες κινηματογραφίες τα τελευταία χρόνια;
Που θέλετε να ξέρω; Η Φινλανδία δεν ανήκει στην Σκανδιναβική χερσόνησο!
Νιώθετε να είστε πλέον ένας «κλασικός» σκηνοθέτης;
Δεν ξέρω για τη λέξη «κλασικός». Αλλά «παλιός» σίγουρα. Η δουλειά μου στην κάμερα και το μοντάζ προσπαθώ πάντοτε να είναι κλασική με την έννοια πως οι πιθανοί θεατές θα μπορούν να συγκεντρωθούν στην ιστορία και όχι σε μια κάμερα που κινείται συνεχώς γύρω γύρω.
Νιώθετε κολακευμένος όταν νέοι σκηνοθέτες υποστηρίζουν πως είστε η έμπνευση τους;
Νιώθω θλίψη. Σκέφτομαι πως θα μπορέσουν κάποιοι από αυτούς να γλιτώσουν!
Τι συναισθήματα σας προκαλεί η άνοδος των ακροδεξιών στη Φινλανδική Βουλή;
Η ακροδεξιά δείχνει να κερδίζει έδαφος σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό δεν είναι μόνο τρομακτικό - ειδικά αν το δει κανείς κάτω από το φως της Ιστορίας και του παρελθόντος - αλλά και κάτι για το οποίο όλοι μας θα έπρεπε να νιώθουμε ντροπή.
Πιστεύετε πως η Ευρώπη έφτασε σε ένα «τέλος εποχής»;
Ναι, είναι σίγουρο. Η όχι και τόσο λαμπερή αποικιακή ιστορία της Ευρώπης τέλειωσε και τώρα ήρθε η ώρα είτε για να πληρώσουμε κάτι πίσω ή να σβήσουμε τα φώτα και να κατεβάσουμε την αυλαία.
Ποιες είναι οι ταινίες στις οποίες επιστρέφετε μέσα στα χρόνια;
Το «Tokyo Story» του Γιασουχίρο Οζου, τα «Φώτα της Πόλης» του Τσαρλς Τσάπλιν, το «Μόνο οι Αγγελοι Εχουν Φτερά» του Χάουαρντ Χοκς, το «Casque D' Or» του Ζακ Μπεκέρ, το «Los Olvidados» του Λιουίς Μπουνιουέλ, οι «Επτά Σαμουράι» του Ακίρα Κουροσάβα, ο «Νανούκ του Βορρά» του Ρόμπερτ Φλάχερτι και 5217 άλλες...
[Δείτε παρακάτω την πρώτη μικρού μήκους ταινία του Ακι Καουρισμάκι από το 1986 με τίτλο «Rocky VI», μια παρωδία του τέταρτου «Ρόκι» που είχε κυκλοφορήσει στις αίθουσες το 1985. Στους κεντρικούς ρόλους θα δείτε τα μέλη των «Leningrad Cowboys».]
Το «Λιμάνι της Χάβρης» προβάλλεται από τις 5 Ιανουαρίου στις ελληνικές αίθουσες
Tags: Ακι Καουρισμάκι, LE HAVRE, HAVRE
