Ο Ντέιβιντ Φίντσερ κατάφερε να συναρπάσει, ακόμα και χωρίς τον «Killer» πρωταγωνιστή του - o Μάικλ Φασμπέντερ δεν είναι παρών στη Βενετία, λόγω της διαβόητης απεργίας των ηθοποιών, που έχει στερήσει από το φεστιβάλ τους σταρ του.
Και λίγες ώρες πριν το «The Killer» κάνει την επίσημη πρεμιέρα του στο κόκκινο χαλί του Palazzo del Cinema, και στο διαγωνιστικό τμήμα του 80ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόστρα, ο αγαπημένος μας auteur, πλαισιωμένος από τους άμεσους συνεργάτες του στη διεύθυνση φωτογραφίας, ήχο και μοντάζ, έκατσε απέναντι στους δημοσιογράφους και ανέλυσε την κατασκευή του τελευταίου του θρίλερ.
To 80o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας διεξάγεται φέτος από τις 30 Αυγούστου μέχρι και τις 9 Σεπτεμβρίου. Το Flix βρίσκεται στο Λίντο για να σας μεταφέρει όλα όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από τις αίθουσες. Συντονιστείτε στην ειδική ενότητα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
Συχνά ακούμε σε voice overs στις ταινίες τις σκέψεις του ήρωα, και νομίζουμε όταν είναι αληθινές. Οτι έχουμε το κλειδί στο μυαλό του. Δεν πηγαίνει το δικό μας μυαλό ότι μπορεί να μάς λέει ψέματα. Αυτό το παιχνίδι μου άρεσε πολύ...»
Γιατί το σινεμά γοητεύεται τόσο πολύ από αντιήρωες δολοφόνους; Τι είναι το τόσο γοητευτικό για έναν σκηνοθέτη;
Ντέιβιντ Φίντσερ: Πρώτα από όλα δεν την θεωρώ μία ταινία για έναν δολοφόνο. Περισσότερο με ιντριγκάρει ως μία ταινία εκδίκησης. Με ενδιαφέρει το κλικ, η αλλαγή που συμβαίνει στο μυαλό του, στην κοσμοθεωρία του. Από τη στιγμή που η οπτική του αλλάζει από αυτά που έλεγε ως μάντρα στον εαυτό του. Οταν ξαφνικά τα άψυχα κορμιά στην άκρη του δρόμου γίνονται ένας ταξιτζής, μία γραμματέας, ένας δικηγόρος.
Από την άλλη, οι ταινίες αυτές είναι πολύ απλές και πολύ δυνατές δραματουργικά - εξ ορισμού. Εχεις έναν ήρωα που ρισκάρει συνεχώς. Τα πάντα διακυβεύονται, ανά πάσα στιγμή. Αυτό δημιουργεί μία μεγάλη σκηνοθετική πρόκληση.
Τον βοήθησε η προύπηρεσία του στο «Mindhunter» για να σκιαγραφήσει τον ήρωα;
Ντέιβιντ Φίντσερ: Ναι φυσικά. Οταν έχεις κάνει τόση δουλειά με το μυαλό τόσων σίριαλ κίλερς μαθαίνεις πάρα πολλά για την ψυχοπάθεια και την κοινωνιοπάθεια. Κι όταν έχεις έναν ήρωα δολοφόνο από ένα graphic novel, που διαβόητα δεν πηγαίνει βαθιά στο παρελθόν των χαρακτήρων για να σου δώσει 3 διαστάσεις, τότε αυτή η προϋπηρεσία βοηθάει. Ηξερα για παράδειγμα ότι πρέπει να βρω τα ελαττώματά του και να τα αναδείξω.
Το κακό δεν φαίνεται στο πρόσωπο των εγκληματιών. Για μένα το στοίχημα ήταν να βγει ο θεατής από την αίθουσα και να αρχίσει να κοιτάει ανήσυχος ποιος είναι πίσω του στην ουρά του ΙΚΕΑ...»
Γιατί επιλέγει το voice over, ένα «παρεξηγημένο» κινηματογραφικό εργαλείο;
Ντέιβιντ Φίντσερ: Εχω ξαναχρησιμοποιήσει voice over. Η αλήθεια είναι όχι με αυτό τον τρόπο. Μου αρέσει το ότι συχνά ακούμε σε voice overs στις ταινίες τις σκέψεις του ήρωα, και νομίζουμε όταν είναι αληθινές. Οτι έχουμε το κλειδί στο μυαλό του. Δεν πηγαίνει το δικό μας μυαλό ότι μπορεί να μάς λέει ψέματα. Αυτό το παιχνίδι μου άρεσε πολύ. Εδώ ο ήρωας έχει κατασκευάσει έναν κώδικα, ένα σετ κανόνων, ένα μάντρα, που επαναλαμβάνει στον εαυτό του για να μπορέσει να συμβιβάσει κι ο ίδιος τι είναι αυτό που κάνει. Τι τον διαχωρίζει από έναν serial killer. Oμως το voice over μάς βάζει στο μυαλό του. Οχι στο υποσυνείδητό του. Εκεί δεν τολμά να μπει ούτε ο ίδιος.
Μπαίνοντας όμως τόσο βαθιά στις σκέψεις του, δεν δημιουργείται και μία ενσυναίσθηση, μία συμπάθεια με τον ήρωα; Το έκανε συνειδητά;
Ντέιβιντ Φίντσερ: Οπως καταλαβαίνετε, το τελευταίο πράγμα που ήθελα ήταν να συμπαθήσει κανείς έναν δολοφόνο. Από την άλλη μεριά δεν τον ήθελα να είναι ένα τρομακτικό τέρας για να είναι σατανικός. Το κακό δεν φαίνεται στο πρόσωπο των εγκληματιών. Για μένα το στοίχημα ήταν να βγει ο θεατής από την αίθουσα και να αρχίσει να κοιτάει ανήσυχος ποιος είναι πίσω του στην ουρά του ΙΚΕΑ (σ.σ. του αντίστοιχου «Home Depot»)
Ο Ντέιβιντ είναι απίστευτος καλλιτέχνης. Παίρνει απίστευτα ρίσκα. Και δεν το λέω έτσι απλά. Σε αυτή την ταινία μας προκάλεσε να τα κάνουμε όλα ανάποδα...»
Πώς κινηματογράφησε αυτή την διττή φύση του δολοφόνου του;
Ντέιβιντ Φίντσερ: Νομίζω ότι αυτή ήταν και η πρόκληση. Γιατί ανάμεσα στο μάντρα του, στον κώδικα με τον οποίο ζει, αλλά και την πραγματική του συμπεριφορά - εκεί κρύβεται η ταινία. Σε αυτό το ενδιάμεσο συναντά κανείς την αλήθεια του ήρωα. Οπότε όλα πρέπει να κινούνται μέσα σε αυτές τις αντιθέσεις. Προσπαθούσα λοιπόν να είμαι αρκετά αυστηρός και δωρικός όταν είμαι στις σκέψεις του, να ακολουθώ το "μέσα στις γραμμές" που επιβάλει στον εαυτό του, αλλά με το που άλλαζε η συμπεριφορά του και περνούσαμε στη βία, να αλλάζω το στυλ, το χρώμα, το πλάνο, τον ήχο.
Ρεν Κλάις (sound designer) Ο Ντέιβιντ είναι απίστευτος καλλιτέχνης. Παίρνει απίστευτα ρίσκα. Και δεν το λέω έτσι απλά. Σε αυτή την ταινία μας προκάλεσε να τα κάνουμε όλα ανάποδα. Μέχρι τώρα, αυτά που ξέραμε είναι ότι πρέπει να σχεδιάζουμε τον ήχο μίας ταινίας, ώστε να περνάμε από πλάνο σε πλάνο αβίαστα, χωρίς απότομα κοψίματα. Εκείνος μάς προκάλεσε εδώ να κάνουμε το αντίθετο. Να "ακούς" κάθε cut. Να αλλάζει η αντίληψή σου με κάθε νέο πλάνο. Στην αρχή ταράχτηκα πάρα πολύ. Αυτό ήθελε ο Ντέιβιντ: αυτό δημιουργεί στον θεατή μία συνεχή ταραχή, μία ανησυχία. Κι αυτό τον βοηθάει να ακολουθεί συναισθηματικά την ταινία.
Ενα παράδειγμα: ο ήρωας ακούει μουσική αλλά βάζει μόνο ένα ακουστικό στο αυτί του. Ακούμε μουσική μόνο από το δεξί ηχείο, το δεξί του αυτί. Τι απαίσια ιδέα του είπα. Θα δημιουργηθεί μία πολυφωνία κι άλλων ήχων που ακούει ταυτόχρονα από το αριστερό. Αυτό ακριβώς ήθελε. Αυτή η συνεχής τσίτα, είναι ο κόσμος του δολοφόνου του. Και έτσι μάς έβαζε όλους στον κόσμο του.
Ερικ Μέσερσμιντ (Διευθυντής Φωτογραφίας): Ποτέ δεν συζητάμε με τον Ντέιβιντ για το «πώς θέλουμε να μοιάζει η εικόνα της ταινίας». Οσο κι αν φαίνεται αυτό περίεργο. Οι συζητήσεις μας είναι τα κάδρα. Τι θα εμπεριέχουν και τι θα αφήνουν εκτός. Νομίζω ότι η επιμονή του με αυτό έχει και πάλι να κάνει με τη συναισθηματική καθοδήγηση του θεατή. Το κάδρο είναι το παράθυρό σου στην ταινία, στον ήρωα. Κι εμείς ελέγχουμε τι θα δεις, τι θα καταλάβεις, οπότε και πώς θα ερμηνεύσεις την ταινία.
Η επιλογή του Μάικλ Φασμπέντερ για τον κεντρικό ρόλο. Θεωρείτε ότι αυτό είναι το comeback του;
Ντέιβιντ Φίντσερ: Οχι βέβαια. Δεν το θεωρώ αυτό ως comeback του Μάικλ - δεν έχει εγκαταλείψει το σινεμά, επειδή έχει μία ακόμα καριέρα ως οδηγός αγώνων ταχύτητας. Και είναι τόσο επιτυχημένη καριέρα που θεώρησα τον εαυτό μου πολύ τυχερό που βρήκα ένα παράθυρο ανάμεσα στους αγώνες του για να κάνουμε τα γυρίσματα.
Τώρα, γιατί ο Μάικλ; Οταν το πρότζεκτ ήρθε στα χέρια μου το 2019, ο Μάικλ για μένα ήταν η μόνη επιλογή. Και κανένας άλλος. Δεν μπορώ να σκεφτώ ακόμα έναν ηθοποιό που να μπορεί να παίξει τόσο καλά και με τόση ακρίβεια και τις δύο πλευρές της φύσης του πρωταγωνιστή. Ο Μάικλ έχει έναν απίστευτο ερμηνευτικό έλεγχο. Το πρόσωπό του είναι ένα υβριδικό μείγμα μεγαλότονου ποπ σταρ και, ταυτόχρονα, διακριτικού τζέντλεμαν. Μπορεί να δώσει μία επική στιγμή, ή κάτι εξίσου δυνατό μένοντας ακίνητος. Είναι και Τσάρλτον Χέστον και Λόρενς Ολίβιε μαζί. Τον είχα πρωτοδεί στο «Haywire» και θυμάμαι που είχα μείνει άφωνος.
Ο Μάικλ για μένα ήταν η μόνη επιλογή. Είναι και Τσάρλτον Χέστον και Λόρενς Ολίβιε μαζί. Η Τίλντα, ω, η Τίλντα. Η Τίλντα είναι μονόκερως...»
Η επιλογή της Τίλντα Σουίντον
Ντέιβιντ Φίντσερ: Ολοι θέλουμε να δουλέψουμε με την Τίλντα Σουίντον. Η Τίλντα είναι μονόκερως. Είχα ξαναδουλέψει μαζί της στο «The Curious Case of Benjamin Button» και το μόνο που θυμάμαι από τις σκηνές της είναι να κοιτάω μαγεμένος το μόνιτορ και κάποιος να με σκουντάει όταν τελείωναν. Εδώ είχαμε την ιδέα ότι κάποια στιγμή ο Σάμουραϊ-Δολοφόνος θα πρέπει να συναντήσει έναν πιο ηλικωμένο Σαμουράι-Δολοφόνο. Κάτι σαν το Φάντασμα των Μελλοντικών Χριστουγέννων, που θα δείξουν στον πρωταγωνιστή τι τον περιμένει. Και όταν σκέφτεσαι έναν τέτοιο πλάσμα ως ήρωα της ταινίας σου, σκέφτεσαι την Τίλντα. Ποιος άλλος μπορεί να ερμηνεύσει όλα αυτά τα διαφορετικά συναισθήματα - ακόμα και μόνο μέσα από τα μάτια;
Η επιλογή της μουσικής: ξανά οι Τρεντ Ρέζνορ και Ατικους Ρος στο μουσικό σκορ, αλλά και οι Smiths με το «How Soon is Now»
Ντέιβιντ Φίντσερ: Για τον Τρεντ και τον Ατικους δεν έχω να πω πολλά. Είναι πάντα το πρώτο μου τηλέφωνο. Αν είμαι τυχερός, απαντάνε. Τώρα για τους Smiths ήταν μία επιλογή μου που έκανα στο μοντάζ. Μου αρέσει πολύ η ειρωνία ότι ακούει το συγκεκριμένο τραγούδι για να καλμάρει τις ανησυχίες του. Είναι ένα κλείσιμο ματιού. Γιατί όποιος ξέρει τους Smiths θα συμφωνήσει ότι δεν υπάρχει άλλος καλλιτέχνης με πιο σαρδόνιους στίχους από τον Μόρισεϊ. Οπότε το τραγούδι μάς εξηγεί, χωρίς να μάς το εξηγεί, τι τύπος είναι και ο ήρωας.
Οπότε η χρήση του χιούμορ είναι μία συνειδητή απόφαση;
Ντέιβιντ Φίντσερ: Απολύτως. Οταν κάνεις μία ταινία όπου μιλάς για ειδεχθή βία, καλό είναι να χρησιμοποιήσεις και λίγο χιούμορ.
Με ενδιέφερε να κάνω ένα σχόλιο για την απρόσωπη διάσταση της ζωής μας λόγω της τεχνολογίας. Ταίριαζε και με την αποστασιοποιημένη βία του ήρωα...»
Κάνει το «The Killer» ένα σχόλιο για τον καπιταλισμό και την τεχνολογία;
Ντέιβιντ Φίντσερ: Ναι, συζητήσαμε ευρέως πώς δεν μπορούμε να αποφύγουμε ένα αλά Τζέιμς Μποντ / Τζέισον Μπορν πρότυπο. Πώς σε κάθε ταινία, αυτοί οι ήρωες πρέπει να έχουν ένα υπόγειο γεμάτο με γκάτζετς και όπλα τελευταίας τεχνολογίας. Συρτάρια από ΙΝΟΧ που τα ανοίγουν και βγάζουν από μέσα πύραυλους. Ομως εμένα το ενδιαφέρον μου ήταν κάπου αλλού: στο πόσο απρόσωπη κάνει τη ζωή μας η τεχνολογία. Πώς μπορείς να παραγγείλεις από τα McDonalds από μία εφαρμογή στο κινητό σου και χωρίς να έρθεις σε επαφή με κανέναν. Αυτή η αόρατη διάσταση ταίριαζε και με την αόρατη διάσταση του ήρωα.
Για παράδειγμα: υπήρχαν αρχικά 4 σελίδες σεναρίου που εξηγούσαν πώς θα έκλεβε το κλειδί του διαμερίσματος για να μπεί μέσα. Και λέω στον Αντριου: «γιατί να μην έχει έναν αντιγραφέα τσέπης;». Εβαλε τα γέλια «αν υπήρχαν τέτοια πράγματα, κανείς δε θα χρειαζόταν τα κλειδιά του». Και απλώς τον παρακάλεσα να κάνει μία έρευνα. Δυο λεπτά αργότερα μου έστειλε ένα λινκ με αντιγραφείς τσέπης που πουλιούνται στο Amazon, φθηνότερα από 29 δολάρια. Αυτή η εφαρμογή της τεχνολογίας πια με γοητεύει, αλλά και με φρικάρει εντελώς. Ταυτόχρονα.
Ενα σκοτεινό σπίτι, δύο δολοφόνοι, μία τελική αναμέτρηση. Σιωπηλά...»
«Η πιο θανάσιμη, σιωπηλή σκηνή μονομαχίας»
Ντέιβιντ Φίντσερ: Οπως γνωρίζετε, έχω κάνει αναμετρήσεις στο σινεμά, γύρισα το «Fight Club». Εδώ ήθελα κάτι διαφορετικό. Με γοήτευε η ιδέα «ένα σκοτεινό σπίτι, δύο δολοφόνοι, μία τελική αναμέτρηση». Ταυτόχρονα είχαμε να κάνουμε με επαγγελματίες - δεν ήθελαν να διαλύσουν τα πάντα στο σπίτι και να έχουν την αστυνομία στην πόρτα. Οπότε έπρεπε να αναμετρηθούν σιωπηλά. Ακόμα κι αν αυτό σήμαινε να σκοτώσουν κάποιον στο ξύλο.
Ρεν Κλάις (sound designer) Πιστέψτε με καμία σχέση δεν είχε ο σχεδιασμός της μάχης με το Fight Club. Στο Fight Club ο Ντέιβιντ ήθελε μία πιο βρώμικη βαβούρα στον ήχο. Εδώ ήθελε οικειότητα. Κι αυτό το πετυχαίνει με ψιθύρους. Ή με σιωπή. Οταν στέλναμε το μιξάζ στους Τρεντ & Ατικους για να πατήσουν πάνω και να γράψουν την μουσική, μάς έπαιρναν τηλέφωνο «παιδιά δεν ακούγεται τίποτα, που είναι οι διάλογοι;».
Ερικ Μέσερσμιντ (Διευθυντής Φωτογραφίας): Αυτή η καθαρότητα υπήρχε ως οδηγία και στην κινηματογράφηση. Συνήθως, γυρίζουμε μπερδεμένα τις σκηνές μάχης γιατί έτσι μπερδεύουμε και τον θεατή. Εδώ ο Ντέιβιντ ήθελε η κάμερα να μάς περιηγεί στο διαμέρισμα με τέτοια καθαρότητα, σαν να το χαρτογραφεί. Οπότε να ξέρουμε κι εμείς που ακριβώς είναι το όπλο και σε ποια ακριβώς στιγμή μπορεί να το πιάσει. Αυτό δημιουργεί κάτι πολύ πιο εγκεφαλικό και ευφυές στη χρήση του χώρου ως κινηματογραφικό εργαλείο.
To 80o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας διεξάγεται φέτος από τις 30 Αυγούστου μέχρι και τις 9 Σεπτεμβρίου. Το Flix βρίσκεται στο Λίντο για να σας μεταφέρει όλα όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από τις αίθουσες. Συντονιστείτε στην ειδική ενότητα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
Ευχαριστούμε την Aegean Airlines για τη βοήθεια πραγματοποίησης του ταξιδιού στο 80ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.
