Ελπίδα. Υπάρχουν στιγμές στην Ιστορία που η ελπίδα δεν ακούγεται. Δεν είναι κραυγή, δεν είναι σύνθημα, δεν είναι ακόμη ούτε ψίθυρος. Είναι απλώς η απουσία της. Εδώ, η ελπίδα δεν κρατάει φωτόσπαθο. Δεν έρχεται με τη στολή του Τζεντάι. Δεν σώζει. Δεν νικά. Στο Ghorman, η ελπίδα ποδοπατιέται από άρβυλα. Κι όμως, μέσα στην ολική απώλειά της, μέσα στο κενό που αφήνει η σιωπή της, γεννιέται ξανά — όχι ως ευχή, αλλά ως ανάγκη. Οχι ως ιδέα, αλλά ως πράξη.
Σφαγή. Αυτή είναι η λέξη που δεν χωρά πια κάτω από τα διαστημικά λογότυπα της Disney. Σφαγή με όλες τις συμασίες της. Στο Ghorman δεν υπήρχε ήρωας, δεν υπήρχε Μοίρα, δεν υπήρχε καν μάχη. Υπήρχαν μόνο άοπλοι πολίτες που στάθηκαν ακίνητοι μπροστά σε μια Αυτοκρατορία που δεν ενδιαφέρεται ούτε για τα προσχήματα.
Σ’ αυτά τα τρία επεισόδια του «Andor» η ελπίδα, η λέξη που όρισε ολόκληρο το σύμπαν του Star Wars, δοκιμάζεται όπως ποτέ άλλοτε. Κι εδώ γινόμαστε μάρτυρες σε κάτι που κανένα Star Wars δεν τόλμησε ποτέ: τη στιγμή που τον μύθο τον καταπίνει η Ιστορία.
Διαβάστε παρακάτω τη γνώμη του Flix για όλα τα κεφάλαια της δεύτερης σεζόν του «Andor»:
Η τριλογία των επεισοδίων που σκηνοθετεί ο Γιάνους Μετς («True Detective», «Borg vs McEnroe: Ολα για τη Δόξα») είναι η πιο πολιτικά ριζοσπαστική στιγμή του Andor μέχρι σήμερα. Η αφήγηση ξεδιπλώνεται μεθοδικά, σε μια πορεία από την αγωνία στην καταστροφή και έπειτα στη ριζοσπαστική αναγέννηση — με τον Metz να εστιάζει σε αντιθέσεις: δημόσια σιωπή και ιδιωτική οργή, παγερή πολιτική ρητορική και θερμή ανθρώπινη αντίσταση. Ο Μετς, δεν σκηνοθετεί διαστημική όπερα αλλά ένα πολιτικό θρίλερ με βάθος πεδίου. Ο φακός του δεν ενδιαφέρεται για τα lasers, αλλά για τα βλέμματα – και κυρίως για εκείνα που δεν μπορούν πια να κρατήσουν δάκρυα.
Το 8ο επεισόδιο αποτελεί και το σημείο καμπής στο οποίο το Σύμπαν του Star Wars εγκαταλείπει το στάδιο της παιδικής φαντασίας και εισέρχεται στο ενήλικο πεδίο του ηθικού σοκ. Η Σφαγή στο Ghorman παραπέμπει ευθέως σε ιστορικές μνήμες καταστολής σε κάθε σύγχρονη ματωμένη πλατεία όπου στρατός στράφηκε ενάντια στον λαό του. Ο Μετζ δεν δείχνει απλώς τι συμβαίνει — δείχνει γιατί δεν αντέχουμε να το δούμε. Η χρήση της σιωπής είναι τρομακτική. Δεν υπάρχει μουσική καθώς αρχίζουν οι πρώτοι πυροβολισμοί. Η κάμερα στέκεται επίπεδη, σχεδόν ντοκιμαντερίστικη. Το βλέμμα δεν μας προστατεύει. Οι κραυγές δεν κόβονται στο μοντάζ. Ο ήχος από το πεσμένο σώμα ενός διαδηλωτή ακούγεται δύο δευτερόλεπτα αφότου πέσει. Και το χειρότερο; Δεν υπάρχει αντίδραση. Μόνο ένα σύστημα που λειτουργεί «σύμφωνα με το πρωτόκολλο».
Η σφαγή στο Ghorman δεν έχει «λάθη». Δεν είναι αποτέλεσμα πανικού. Είναι προμελετημένη πολιτική καταστολή, οργανωμένη από την ISB και εκτελεσμένη από μονάδες των Stormtroopers που, όπως αποκαλύπτεται, δεν φέρουν κανονικά διακριτικά για να είναι μη αναγνωρίσιμοι. Το σχέδιο ήταν ξεκάθαρο: να χτυπηθεί ο πληθυσμός με στόχο να σταλεί μήνυμα. Η βία ως προληπτικό μέσο. Στο εσωτερικό της Αυτοκρατορίας, αυτό παρουσιάζεται ως «μέτρο σταθερότητας». «Οπου υπάρχει αναταραχή, υπάρχει φόβος. Κι όπου υπάρχει φόβος, υπάρχει ευκαιρία για έλεγχο.» Η δήλωση αυτή του Πάτραγκαζ συνοψίζει τη λογική της Αυτοκρατορίας: η εξόντωση των αθώων είναι αποδεκτή, εφόσον διατηρεί την ψευδαίσθηση της ειρήνης.
Η απεικόνιση της σφαγής είναι από τις πιο τολμηρές κινήσεις που έχει κάνει το Star Wars από καταβολής του. Εδώ δεν υπάρχει τίποτα το «διασκεδαστικό». Το «Andor» αρνείται να παρουσιάσει το Ghorman ως μια «τραγωδία που θα γεννήσει ήρωες». Το κάνει ντροπή. Το κάνει παράδειγμα αποτυχίας. Δεν είναι το σημείο απ’ όπου ξεκινά η Αντίσταση — είναι το σημείο όπου ο κόσμος χάνει την αθωότητά του. Η σφαγή στο Ghorman, έτσι όπως τη σκηνοθετεί και την ξετυλίγει το «Andor», είναι το σημείο μηδέν της αφήγησης: ένα πολιτικό γεγονός που διαλύει κάθε ψευδαίσθηση ουδετερότητας. Οσοι συνεχίσουν να ζουν όπως πριν, το κάνουν με αίμα στα χέρια. Οσοι μιλούν, το κάνουν με κίνδυνο. Και όσοι σηκώσουν όπλο, θα το κάνουν όχι για εκδίκηση, αλλά γιατί δεν γίνεται αλλιώς.
Οι Επαναστάσεις χτίζονται πάνω στην ελπίδα.»
Γι’ αυτό και η αντίδραση του κόσμου δεν είναι ενότητα αλλά φόβος. Γι’ αυτό και η Μον Μόθμα στο επόμενο επεισόδιο δίνει έναν από τους πιο δυνατούς πολιτικούς λόγους στην Ιστορία του Star Wars μέσα στη Γερουσία — γιατί δεν μπορεί άλλο να το κουβαλάει σιωπηλά. Γι’ αυτό και ο θάνατος του Σύριλ Καρν μέσα στο πλήθος λειτουργεί όχι ως κάθαρση, αλλά ως τραγική σημείωση της αχρηστίας του πιστού υπηρέτη μπροστά στην απρόσωπη βία.
Εξάλλου, ο Σίριλ, δεν ήταν τέρας. Ηταν κάτι χειρότερο: ήταν το ίδιο το σύστημα. Ενα σύστημα που γεννήθηκε για να υπακούει, να συμμορφώνεται, να διατηρεί τάξη όχι επειδή πιστεύει σε κάτι, αλλά επειδή φοβάται να είναι τίποτα. Από τα πρώτα του βήματα στη σειρά, αναζητά νόημα στην Αυτοκρατορία σαν ένα παιδί που ψάχνει τον θεό. Η εμμονή του με την τάξη, η ανάγκη του να ξεχωρίσει εντός της γραφειοκρατίας, είναι το μόνο του όνειρο. Στο επεισόδιο 8, τον βλέπουμε να φτάνει στον Ghorman χωρίς διαταγή, χωρίς θέση, χωρίς ιδιότητα. Είναι εκεί επειδή θέλει να αποδείξει ότι ανήκει. Βλέπει το πλήθος, ακούει τις φωνές, αλλά δεν καταλαβαίνει. Δεν τον αφορά η αιτία της διαμαρτυρίας — τον αφορά μόνο να σταθεί απέναντι της, με την ψευδαίσθηση του καθήκοντος. Και γι' αυτό, λίγο πριν πεθάνει, παλεύει με τον Κάσιαν. Γιατί ξέρει ότι εκείνος ανήκει κάπου κι αυτός όχι και τον ζηλεύει γι' αυτό. Και όταν μονο τον ρωτάει «ποιος είσαι;» τότε εκείνος καταλαβαίνει πως αυτές οι λέξεις συνοψίζουν τη ζωή του, και θα είναι οι τελευταίες που θα ακούσει. Κι όμως, ο θάνατός του δεν παρουσιάζεται ούτε ως ηρωικός ούτε ως «δίκαιος». Είναι σιωπηλός, άδοξος, ανεξήγητος. Η κάμερα του Μετζ δεν δείχνει αίμα. Δείχνει το πρόσωπό του να σαστίζει — όχι από τον πόνο, αλλά από τη συνειδητοποίηση ότι η Αυτοκρατορία για την οποία προσπάθησε να πεθάνει, δεν τον βλέπει. Δεν τον αναγνώρισε ποτέ. Ηταν απλώς ένας αριθμός που εξαφανίστηκε από το σύστημα.
Η ομιλία της Μον Μόθμα στο 9ο επεισόδιο αποτελεί μια από τις πιο συγκλονιστικές και πολιτικά φορτισμένες στιγμές ολόκληρου του σύμπαντος του Star Wars. Είναι το σημείο όπου η σιωπηλή αντίσταση μετατρέπεται σε ανοιχτή ρήξη, και η ελπίδα αποκτά φωνή μέσα από τον πιο επικίνδυνο λόγο: την αλήθεια. Μπροστά στη Γερουσία, η Μον Μόθμα καταγγέλλει ανοιχτά τη σφαγή στο Ghorman ως γενοκτονία – μια λέξη η οποία δεν ακούγεται απλώς για πρώτη φορά στο Star Wars, ακούγεται με πολιτικό θάρρος. «Αυτό που συνέβη χθες στο Ghorman ήταν μια απρόκλητη γενοκτονία! Ναι, γενοκτονία! Και αυτή η αλήθεια έχει εξοριστεί από αυτήν την αίθουσα!» Η δήλωσή της δεν είναι απλώς μια πολιτική καταγγελία. Είναι μια πράξη αυτοθυσίας. Καθώς συνεχίζει, κατονομάζει τον Αυτοκράτορα Πάλπατιν ως το «τέρας που δημιουργήσαμε και που θα έρθει για όλους μας». Η αντίδραση είναι άμεση: τα φώτα της αίθουσας χαμηλώνουν, το μικρόφωνό της κόβεται, και η φωνή της πνίγεται από το ίδιο το σύστημα που κάποτε υπηρετούσε. Ομως, η πράξη της έχει ήδη χαράξει μια ανεξίτηλη γραμμή: η Μον Μόθμα δεν είναι πια απλώς Γερουσιαστής. Είναι πλέον επαναστάτρια.
Η ομιλία της Μον Μόθμα δεν είναι απλώς μια πολιτική πράξη. Είναι μια προσωπική θυσία, μια επιλογή να σταθεί απέναντι στην τυραννία, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την απώλεια της ασφάλειας, της θέσης και της ζωής της. Είναι η στιγμή που η ελπίδα αποκτά μορφή και φωνή, όχι ως ευχή, αλλά ως πράξη αντίστασης. Οπως είπε η ίδια: «Ο θάνατος της αλήθειας είναι η απόλυτη νίκη του κακού.» Και με αυτή τη δήλωση, η Μον Μόθμα γίνεται το σύμβολο μιας επανάστασης που γεννιέται από την αλήθεια και την ελπίδα.
Πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε κρίση. Η απόσταση μεταξύ αυτού που λέγεται σήμερα και αυτού που θεωρείται αλήθεια έχει γίνει άβυσσος. Από όλα τα πράγματα που διατρέχουν κίνδυνο, η απώλεια μιας αντικειμενικής πραγματικότητας είναι ίσως το πιο επικίνδυνο. Ο θάνατος της αλήθειας είναι η τελική νίκη του κακού. Oταν η αλήθεια μας εγκαταλείπει, όταν την αφήνουμε να μας ξεγλιστρήσει, όταν μας την αποσπούν από τα χέρια, γινόμαστε ευάλωτοι στην όρεξη οποιουδήποτε τέρατος φωνάζει πιο δυνατά.»
Ο Τόνι Γκιλρόι συνεχίζει να χτίζει κάτι επικίνδυνα ειλικρινές: ένα σύμπαν που ξέρει πως η επανάσταση δεν είναι ωραία, ούτε ηρωική, ούτε τιμημένη. Είναι βρώμικη, επώδυνη, αντιφατική, και τις περισσότερες φορές αποτυγχάνει. Γι’ αυτό και το «Andor» λειτουργεί όχι ως sci-fi παραμύθι, αλλά ως κάλεσμα. Η Σφαγή του Ghorman γίνεται το σημείο μηδέν. Δεν μας χαρίζει παρηγοριά. Μας προσφέρει κάτι πολύ πιο πολύτιμο: το βλέμμα εκείνου που επιλέγει να μην γυρίσει αλλού. Η ελπίδα εδώ δεν είναι happy end. Είναι η ηθική υποχρέωση να συνεχίσεις, επειδή η αδικία υπάρχει. Κι αν το Ghorman είναι το τέλος της αθωότητας, τότε είναι ίσως και η αρχή της πρώτης αληθινής επανάστασης.
Οχι γιατί δεν ξαναείδαμε βία στο Star Wars — αλλά γιατί πρώτη φορά μας ζήτησαν να μη την ξεχάσουμε.
Τα επεισόδια 7-9 της δεύτερης σεζόν του «Andor» είναι διαθέσιμα στο Disney+
