Υπήρχε λογική στην κοινή προβολή του «Χρυσού Δάσους» του Στρατή Βογιατζή που αφηγείται μια ιστορία στο περιθώριο των διαδηλώσεων κατά της κατασκευής του μεταλλείου χρυσού στο δάσος στις Σκουριές της Χαλκιδικής και στο «128 Κερατέα - Μια Πραγματική Ιστορία» των Βάιου Σύρρου και Γρηγόρη Οικονομίδη που αφηγείται το χρονικό της εξέγερσης των κατοίκων της Κερατέας που διήρκεσε 128 ημέρες στα τέλη του 2010 και τις αρχές του 2011, μετά την απόφαση της κυβέρνησης τότε του Γεωργίου Παπανδρέου να εγκαταστήσει στον αρχαιολογικό χώρο του Οβριόκαστρου στην περιοχή.
Και οι δύο ταινίες μιλούν για την Ελλάδα της κρίσης και για την αντίδραση απλών πολιτών σε αμφιβόλου νομιμότητας κυβερνητικές αποφάσεις που απειλούν υψηλής περιβαλλοντικής αξίας χώρους και στοχεύουν στην υποβάθμιση περιοχών της χώρας. Και οι δύο ταινίες παίρνουν σαφή θέση υπέρ των κοινωνικών αγώνων. Και οι δύο ταινίες αποτελούν ένα είδος κινηματογραφικού «ακτιβισμού», ικανού να εμπνεύσει, να προκαλέσει και να εντείνει την αντίδραση απέναντι σε έναν άκαμπτο και χωρίς ευαισθησίες, συχνά απάνθρωπο κρατικό μηχανισμό.
Το πιο ενδιαφέρον ωστόσο που συνδέει τις δύο ταινίες δεν είναι η ομοιότητά τους, αλλά οι διαφορές τους.
Στο μόλις 24 λεπτών «Χρυσό Δάσος», ο Στρατής Βογιατζής (προηγούμενη δουλειά του ο «Τυφλός Ψαράς») τοποθετεί το βλέμμα του στο περιθώριο της εξέγερσης των κατοίκων που αντιδρούν στην εγκατάσταση της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» στο δάσος των Σκουριών της βόρειας Χαλκιδικής και ακολουθεί με την κάμερά του τον Γιώργο Καλύβα, έναν ερημίτη γεωργό που ζει μέσα στην καρδιά του δάσους, γνωρίζοντας τυφλά κάθε σπιθαμή του. Ο Βογιατζής τον συναντά ακριβώς στο σημείο που πρωτοστατεί στις διαδηλώσεις αλλά κυρίως στις μοναχικές στιγμές του μέσα στη φύση, αντιμέτωπο με την «έξωση» και την ακατανόητη επικείμενη αλλαγή χρήσης του τόπου του. Με υπέροχη φωτογραφία που αναδεικνύει το απίστευτης ομορφιάς τοπίο του δάσους, ο σκηνοθέτης είναι σαφής και αποτελεσματικός στη φιλοδοξία του να κάνει τον θεατή να συγκινηθεί από την ομορφιά της φύσης αλλά και της επίδρασής της στον άνθρωπο, χωρίς να εξηγεί τα πως και τα γιατί της «πολιτικής» που παίζεται με επίκεντρο τις Σκουριές, πετυχαίνοντας με αυτόν τον τρόπο πιο έντονη και επείγουσα την οργή για την επικείμενη καταστροφή του.
Στο 70 λεπτών «128 Κερατέα - Μια Πραγματική Ιστορία» η κάμερα πάλι βρίσκεται κολλημένη στους δρόμους ή πιο κυριολεκτικά στα οδοφράγματα της μάχης ανάμεσα στους κατοίκους της Κερατέας και τα ΜΑΤ που διήρκεσε 128 μερές σε μια - ίσως την πιο βίαιη απ' όλες - στιγμή που υπήρξε εμβληματική για τους κοινωνικούς αγώνες στα χρόνια της κρίσης. Με ανεξάντλητο υλικό από τις συμπλοκές, αλλά και συνεντεύξεις κατοίκων της Κερατέας που υπήρξαν μάρτυτρες και συμμετείχαν στην εξέγερση, το ντοκιμαντέρ των Βάιου Σύρρου και Γρηγόρη Οικονομίδη δεν πρωτοτυπεί ως προς την κινηματογράφηση και προδίδεται από την άτεχνη αφήγηση του, αλλά όσο διαρκεί πετυχαίνει να σε βάλει μέσα στο κλίμα ενός πραγματικού «πολέμου» που εκτυλίχθηκε με την ανοχή των κυβερνώντων και με τρόπους - οι οποίοι αποκαλύπονται κατά τη διάρκειά του - που κανείς δεν είχε φανταστεί παρακολουθώντας τις εξελίξεις αποσπασματικά από το ίντερνετ και τις ειδήσεις. Ταυτόχρονα, το «128 Κερατέα - Μια Πραγματική Ιστορία», αν και σαφώς υπέρ της εξέγερσης προσπαθεί να δώσει λόγο στον «εχθρό» (βλ. Αστυνομία), αλλά και να παρουσιάσει - χωρίς σχολιασμό - τους ανορθόδοξους τρόπους με τους οποίους ζει και δρα μια άγνωστη κοινωνία πολιτών που αν και κατοικεί στα περίχωρα της Αθήνας μοιάζει να διέπεται από έναν βαθύ συντηρητισμό, στενά συνδεδεμένη με την εκκλησία και τις παραδόσεις.
Παρακολουθώντας τις προβολές και των δύο ντοκιμαντέρ μαζί με κοινό στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μπορεί κανείς να αντιληφθεί εύκολα ποια από τις δύο εκδοχές μιας κοινής ιστορίας είναι αυτή που βρίσκει στόχο άμεσα στο θυμικό του θεατή, χαρακτηρίζοντας την άδικα ως «καλύτερη ταινία».
Οι αντιδράσεις των θεατών κατά τη διάρκεια του «128 Κερατέα - Μια Πραγματική Ιστορία» ήταν παρόμοιες με αυτές που συναντάς κάθε φορά που σε ένα δελτίο ειδήσεων παρουσιάζεται ένας πολιτικός να λέει ανοησίες ή τρέχουν σκληρές εικόνες βίας της αστυνομίας κατά άμαχων πολιτών. Μάλιστα, ένας από τους θεατές ρώτησε επικριτικά τον Στρατή Βογιατζή γιατί δεν δείχνει τις διαδηλώσεις στις Σκουριές και παραμένει καρφωμένος στον μοναχικό ήρωά του «Χρυσού Δάσους», ειδικά μετά την προβολή του «128 Κερατέα» που εκ των πραγμάτων σε βάζει σε μια δυναμική πόρωσης και οργής. Αλλοι πάλι αναρωτήθηκαν και για το ντοκιμαντέρ για την Κερατέα γιατί δεν ήταν περισσότερο «ενημερωτικό».
Ανοίγοντας μια μεγάλη συζήτηση γύρω από το ντοκιμαντέρ (πείτε το κοινωνικό, ακτιβιστικό...) και αυτό που θέλει να δει κάθε θεατής σε μια ιστορία, συζήτηση η οποία μοιάζει αδύνατον να εξαντληθεί σε αυτές τις γραμμές, το μοναδικό σίγουρο είναι πως και οι δύο ταινίες - η καθεμία με τον δικό της τρόπο και πάντα λαμβάνοντας υπόψη την άδικη σύγκριση μεταξύ τους λόγω της κοινής προβολής - αποτελούν δύο δείγματα για το διαφορετικό τρόπο με τον οποίο ένας κινηματογραφιστής αντιλαμβάνεται την επικαιρότητα, την αμεσότητα του θεματός του και το μήνυμα που θέλει να διαδώσει.
Εδώ σε δύο παραδείγματα που δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστούν σπουδαίο σινεμά (με σαφώς καλύτερο αν και ημιτελές «Χρυσό Δάσος»), αλλά διεκδικούν μια θέση στις επιτυχημένες προσπάθειες των πολλών και συνήθως απλώς και ευκαιριακά ρεπορταζιακών ντοκιμαντέρ που γυρίζονται πλέον με υλικό την ανεξάντλητη στις μέρες μας ελληνική πραγματικότητα.
Το «Χρυσό Δάσος» του Στρατή Βογιατζή και το «128 Κερατέα - Μια Πραγματική Ιστορία» προβάλλονται ξανά μαζί τη Δευτέρα στις 13.00 στην αίθουσα Τζον Κασαβέτης.
