«Ενας σεναριογράφος πρέπει να είναι περισσότερο σκηνοθέτης, παρά συγγραφέας.»
Αυτό υποστήριζε ο Ζαν-Κλοντ Καριέρ που σε μια καριέρα περίπου 60 χρόνων υπέγραψε περισσότερα από 150 σενάρια, ξεκινώντας την ενασχόλησή του με το σινεμά με μια συνάντησή του με τον Ζακ Τατί στις αρχές της δεκαετίας του '60 και την ολοκλήρωσε το 2019 με το σενάριο του «Le Sel des Larmes», της πιο πρόσφατης ταινίας του Φιλίπ Γκαρέλ.
Παιδί αγροτών, ο Ζαν-Κλοντ Καριέρ γεννήθηκε στο Κολομπιέρ-σιρ-Ορμπ της Γαλλίας το 1931, εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα, με τον τίτλο «Lézard» το 1957, αλλά θα αφιέρωνε τη ζωή του και την πένα του στο σινεμά. Η συνάντησή του με τον Ζακ Τατί υπήρξε καθοριστική, παρόλο που ανέλαβε τη μεταφορά των ταινιών του σε βιβλία και δεν συνεργάστηκε μαζί του σε κάποιο σενάριο. Γνώρισε όμως τον έτερη κωμική ιδιοφυία, τον Πιερ Ετέξ, με τον οποίο έγραψαν και σκηνοθέτησαν μαζί το μικρού μήκους «Heureux Anniversaire» που κέρδισε το Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους το 1962 και την ίδια εποχή ξεκίνησε την πολύχρονη συνεργασία του με τον Λουίς Μπουνιουέλ, με τον οποίο δούλεψε σε σχεδόν κάθε ταινία του από το «Ημερολόγιο Μιας Καμαριέρας» του 1964 μέχρι και το «Σκοτεινό Αντικείμενο του Πόθου» το 1977.
Με τον Πιερ Ετέξ
Μαζί με τον Λουίς Μπουνιουέλ
Με το βλέμμα του στραμμένο πάντα στην (ανθρώπινη) κωμωδία, ο Ζαν-Κλοντ Καριέρ υπήρξε πολύτιμος συνεργάτης για τους σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργάστηκε. Οχι μόνο, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος, άφηνε τα σενάριά του ανολοκλήρωτα προκειμένου να βρουν την τελική τους μορφή στο γύρισμα και μετά από πολλές συζητήσεις με τον δημιουργό της ταινίας, αλλά η συνεχής ενασχόλησή του με το σινεμά τον δίδαξε να καλύπτει τα κενά του προϋπολογισμού ή της σκέψης του σκηνοθέτη, βρίσκοντας πάντα τον πιο άμεσο και επίκαιρο τρόπο συνομιλίας των ταινιών που υπέγραψε με το ιστορικό παρόν και το λογοτεχνικό παρελθόν.
«Ο καλύτερος τρόπς για να γίνεις σεναριογράφος είναι να συμμετέχεις διακριτικά στην προετοιμασία μιας ταινίας. Μετά, εννοείται πρέπει να έχεις ιδέες. Η δουλειά ενός σεναριογράφου δεν είναι μόνο να γράψει ένα σενάριο αλλά να γνωρίζει τα πάντα για την τεχνική πλευρά του σινεμά: τον ήχος, την εικόνα, το μοντάζ. Η δουλειά του, είναι να αναζητά νέες ιδέες. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Να μπορεί να προσφέρει πολλές διαφορετικές ιδέες. Οχι μόνο μία.»
Με την Ανα Καρίνα στο Φεστιβάλ Βενετίας
Παρά την ολοκληρωμένη γνώση του γύρω από το σινεμά, δεν υπέκυψε ποτέ στη φιλοδοξία να γίνει σκηνοθέτης. Υπέγραψε σκηνοθετικά μόνο μικρού μήκους ταινίες, δύο με τον Πιερ Ετέξ (το «Rupture» του 1961 και το βραβευμένο με Οσκαρ «Heureux Anniversaire») και το «La Pince à Ongles» του 1962 που έκανε με τη βοήθεια του Μίλος Φόρμαν και πρωταγωνιστές τον Μάικλ Λονσντέιλ και την Αν-Μαρί Ντεσόντ στους ρόλους ενός ζευγαρίου που φτάνουν σε ένα ξενοδοχείο. Ο άντρας θέλει να κόψει τα νύχια του αλλά δεν βρίσκει τον ονυχοκόπτη του. Αναζητώντας τον ανακαλύπτει έντρομος πως σιγά σιγά όλα του τα αντικείμενα μαζί με τη σύζυγό του αρχίζουν να εξαφανίζονται - μια χαρακτηριστική στιγμή που θα μπορούσε να ανήκει στον Λουίς Μπουνιουέλ. Η ταινία κέρδισε το Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών το 1969.
Στα πιο γνωστά, εμβληματικά σενάριά του συγκαταλέγονται το θρυλικό «The TIn Drum» του Φόλκερ Σλέντορφ (βραβευμένο με Οσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες), το «Valmont» του Μίλος Φόρμαν, η «Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Ειναι» του Φίλιπ Κάουφμαν, το «Max Mon Amour» του Ναγκίσα Οσιμα, το «Σιρανό Ντε Μπερζεράκ» του Ζαν-Πολ Ραπενό και πολλά άλλα. Τα τελευταία χρόνια, ξεχωρίζουν τα σενάρια που υπέγραψε για το «Birth» του Τζόναθαν Γκλείζερ και το «At Eternity's Gate» του Τζούλιαν Σνάμπελ, ενώ ολοκλήρωσε την καριέρα του με το σενάριο της τελευταίας ταινίας του μόνιμου επίσης συνεργάτη του Φιλιπ Γκαρέλ.
O Ζαν-Κλοντ Καριέρ προτάθηκε τρεις φορές για Οσκαρ Σεναρίου (για τη «Διακριτική Γοητεία της Μπουρζουαζίας», το «Σκοτεινό Αντικείμενο του Πόθου», την «Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Ειναι»). Το 2014 βραβεύθηκε από την Ακαδημία με τιμητικό Οσκαρ για το σύνολο της καριέρας του. To 2016 βραβεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου. Παρά την αποδεδειγμένη αγάπη του για το σινεμά, η καρδιά του που τον εγκατέλειψε στο σπίτι του στο Παρίσι σε ηλικία 89 ετών χτυπούσε πιο δυνατά για τις λέξεις κι όχι για τις εικόνες:
«Ακόμη κι αν όλη η οπτικοακουστική κληρονομιά μας χαθεί σε μια διακοπή ρεύματος, θα μπορούμε πάντα να διαβάζουμε βιβλία στο φως του ήλιου ή το βράδυ κάτω από το φως ενός κεριού.»
Δείτε εδώ τον Ζαν-Κλοντ Καριέρ να παραλαμβάνει το τιμητικό Οσκαρ για το σύνολο της καριέρας του:
Δείτε εδώ μια σειρά από εξομολογήσεις του Ζαν-Κλοντ Καριέρ για τη συγγραφή, το σινεμά, τη ζωή:
