«Systemsprengers» («System Crashers») ονομάζει το γερμανικό αναμορφωτικό σύστημα ανηλίκων τα παιδιά που δεν μπορούν να ενταχθούν πουθενά. Τα απορρίπτουν ιδρύματα, τα αποβάλλουν σχολεία, τα στέλνουν πίσω ανάδοχες οικογένειες, τα αποφεύγουν κοινωνικοί λειτουργοί. Η Μπένι είναι ένα τέτοιο παιδί. Η πρώτη εικόνα τη θέλει ξαπλωμένη στο κρεβάτι μίας νευροψυχολόγου, η οποία σκανάρει προσεχτικά και καταγράφει το πρώτο σύστημα που το 9χρονο κοριτσάκι έχει συνθλίψει: το σώμα της. Ο ανεξάντλητος θυμός της, μία οργή που ξεσπά σε τοίχους, έπιπλα, άλλα παιδιά στο σχολείο, δασκάλους και φύλακες, την έχει γεμίσει μώλωπες, πληγές. Η νευροψυχολόγος γράφει μία καινούργια αγωγή, πιο ισχυρή, για να την κρατούν ναρκωμένη, όσο γίνεται πιο ήρεμη, συνεργάσιμη. Τίποτα δεν λειτουργεί. Κι αυτό γιατί οι πληγές της Μπένι ξεκινούν πολύ πιο νωρίς, έχουν βάθος. Ή μάλλον, «κενό». Μια τρύπα στην καρδιά. Η μητέρα της, μία γυναίκα χωρίς πραγματικά εφόδια να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών της, κάνει παιδιά με διαφορετικούς βίαιους συντρόφους. Ισως κάποιος από αυτούς να κακοποίησε την Μπένι όταν ήταν μωρό. Να την έχει αφήσει με την ψύχωση που δεν επιτρέπει σε κανέναν να ακουμπήσει το πρόσωπό της. Η Μπένι αγαπά την μαμά της, αλλά η μαμά της όμως τη φοβάται και δεν την παίρνει πίσω. Την αφήνει στο σύστημα. Ενα σύστημα-φαύλο κύκλο - την φροντίζει προσωρινά, την χαπακώνει, την αποβάλλει, και πάλι από την αρχή. Μέχρι που στη ζωή της έρχεται ο Μίσα. Ενας νεαρός κοινωνικός λειτουργός με αντισυμβατικές μεθόδους που θα ενδιαφερθεί ειλικρινά για το μικρό αγρίμι. Πόσο όμως μπορείς να κάνεις δικό σου ένα πρόβλημα; Μπορεί το «σύστημα» να γίνει η οικογένειά σου;
H Νόρα Φίνγκσαϊντ υπήρξε σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ (το «Without This World» είχε προβληθεί πέρσι στην Berlinale, κι αυτό φαίνεται ξεκάθαρα σε αυτή την πρώτη της απόπειρα στη φιξιόν. Tο σενάριό της και οι μικρολεπτομέρειες με τις οποίες συλλαμβάνει και σκιτσάρει τους ήρωες της βγάζουν ειλικρίνεια και βάθος. Εχει ψάξει ενδελεχώς τις γερμανικές κοινωνικές υπηρεσίες ανηλίκων, έχει καταλάβει και την απόγνωση των παιδιών του περιθωρίου, αλλά και την πλευρά των λειτουργών που προσπαθούν μέσα σ' ένα περιορισμένο σύστημα για λύσεις. Εχει νιώσει το έλλειμα που προκύπτει γιατί «κάθε παιδί είναι ξεχωριστό» - μία παραδοχή που από μόνη της σπάει κάθε σύστημα.
Η ματιά της είναι εξιδανικευμένη (και, ναι, σίγουρα χειριστιστική, αλλά της το επιτρέπουμε) γιατί θέλει να μας προβληματίσει με το ερώτημα: τι κάνουμε ως οργανωμένες κοινωνίες - εγκαταλείπουμε (ξανά και ξανά) τα εγκαταλειμμένα παιδιά; Αυτά που είναι πέρα κάθε συστημικής βοήθειας; Επειδή «προσπαθήσαμε τα πάντα;»
Η απάντηση δεν κρύβεται πίσω από έναν «Μίσα», και πάλι έναν άνθρωπο, μία μονάδα απέναντι στη μέθοδο. Γιατί κι αυτός κάποια στιγμή θα πρέπει να διαλέξει - τη δική του ασφάλεια, οικογένεια, ισορροπία, ή την αυτοθυσία για να σωθεί ένα παιδί.
H Φίνγκσαϊντ επιλέγει να αποτυπώσει ένα τόσο βαρύ θέμα με μία κινηματογραφική φόρμα που θα σπάσει την εμπειρία της στο ντοκιμαντέρ, αλλά και θα αποφύγει το μελόδραμα. Με τη βοήθεια του διευθυντή φωτογραφίας της, Γιούνους Ρόι Ιμερ, η κάμερά της κινείται με δαιμονισμένη ενέργεια (όση κι ένα μικρό κορίτσι που τρέχει, γκρεμίζει, ποδοπατάει, εκρήγνυται) ή ακινητοποιείται στιλιστικά όταν ο ενήλικος κόσμος επεμβαίνει για να τη «διορθώσει», να «αδειάσει» σ' ένα κρεβάτι νοσοκομείου. Η παλέτα των χρωμάτων επίσης επιχειρεί κάτι πιο ποπ - μία φούξια χροιά στην αποτύπωση της κοριτσίστικης οργής, σαν να είναι επιλογή (οι τοίχοι ενός προεφηβικού δωματίου), όχι πρόβλημα (ο εγκλωβισμός της στην κακοποίηση).
Τρέχουμε κι εμείς μαζί με την Μπένι σε μια συνεχή αγωνία για τι είδους τραγωδία θα ακολουθήσει, που θα ξεσπάσει το κοριτσάκι, ποιος θα είναι ο άμαχος πληθυσμός της εκδίκησής του για τη δική του απόρριψη, πώς θα επανέλθει το σύστημα να την τιμωρήσει. Κι αυτός ο τόνος στον οποίο κρατά η Φίνγκσαϊντ την ταινία είναι το πιο χειριστικό εργαλείο της από όλα. Ισως όμως και το πιο αναγκαίο.
Η αποκάλυψη της ταινίας είναι φυσικά η μικρή της ηθοποιός. Η Ελενα Ζένγκελ («Dark Blue Girl») ερμηνεύει την Μπένι με την ωστική δύναμη μιας εν δυνάμει θανάσιμης έκρηξης - αναρχικά, ασυγκράτητα, απειλητικά, ψυχωτικά, σπαραχτικά, μοναχικά. Ενα βλέμμα που βυθίζεται στον φόβο της συνεχούς απόρριψης, κακιώνει διαβολικά όταν επιβεβαιώνεται, γλυκαίνει και μεταμορφώνεται όταν αγαπιέται κι ελπίζει. Είναι συγκλονιστική η στόφα μιας ηθοποιού σε τόσο μικρή ηλικία που προσφέρει μία τέτοια γκάμα ερμηνευτικών αποχρώσεων.
Μέχρι στιγμής η μικρή μοιάζει με το βραβείο γυναικείας ερμηνείας. Κι αυτό, αν το φεστιβάλ δεν αποφασίσει για κάτι πολύ μεγαλύτερο για την ίδια την Φίνγκσαϊντ.
