Ο κόσμος που περίμενε μέχρι και δύο ώρες στην ουρά και γέμισε το κατάμεστο θέατρο του Haus der Berlinale Festspiele δεν απογοητεύτηκε. Ο Μάρτιν Σκορσέζε παρουσίασε με τον ενθουσιασμό και την ταπεινότητα που τον διακρίνει το άτιτλο ακόμα ντοκιμαντέρ που ετοιμάζει για την ριζοσπαστική «The New York Review of Books». Μετά, κάθισε ανάμεσά μας και είδε κι εκείνος για πρώτη φορά σε μεγάλη οθόνη το μέχρι στιγμής μονταρισμένο υλικό.
Οταν η παρουσίαση ολοκληρώθηκε, ανέβηκε στη σκηνή και συμμετείχε σε μία μισάωρη, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση (για τη δημοσιογραφία, την πολιτική ανάλυση της τέχνης, την καταγραφή της ιστορίας μέσα από μία εφημερίδα που προάγει την κριτική σκέψη σε κάθε αναγνώστη) μαζί με τον συνσκηνοθέτη του Ντέιβιντ Τεντέσκι (τον μοντέρ του στα μουσικά ντοκιμαντέρ για τον Ντίλαν και τον Τζορτζ Χάρισον) αλλά και τους ιδρυτές και εκδότες της NYRB, Μπομπ Σίλβερς και Ρία Χέντερμαν (ο πρώτος είναι αρχισυντάκτης από το 1963 μέχρι σήμερα και στα 85 του χρόνια παραμένει ένας από τους πιο οξυδερκείς, καλλιεργημένους, επικοινωνιακούς και αξιόλογους ανθρώπους που είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε στη ζωή μας).
UPDATE 5/9: Δείτε το πρώτο teaser που κυκλοφόρησε για το ντοκιμαντέρ που φέρει τον τίτλο «The 50 Year Argument»
.
«Μεγάλωνα σ' ένα σπίτι όπου κανείς δεν διάβαζε» ομολόγησε ο Σκορσέζε. «Δεν υπήρχε ούτε ένα βιβλίο. Ανδρώθηκα σε κάτι που έμοιαζε σα χωριό της Σικελίας στην μέση της Νέας Υόρκης, με κατοίκους στο άλλο άκρο από την «The New York Review of Books» - κλειστούς, συντηρητικούς, στα όρια του ρατσισμού. Οταν πήρα στα χέρια μου για πρώτη φορά την εφημερίδα και διάβασα για τον πόλεμο στον Βιετνάμ, ανατινάχτηκε το μυαλό μου. Από τότε είμαι συνδρομητής και τη διαβάζω... ή μάλλον, προσπαθώ να τη διαβάσω. Δεν είναι εύκολο. Αλλά μου αρέσει να διαβάζω κείμενα που προκαλούν το μυαλό μου. Κι ας μην τα καταλαβαίνω όλα...»
Βλέποντας τα αποσπάσματα του ντοκιμαντέρ (για το οποίο υπάρχει embargo στο να δημοσιευτεί κανονική κριτική - κάτι που είναι απόλυτα κατανοητό για ένα work-in-progress) ανατινάχτηκε και το δικό μας μυαλό. Η έκδοση δεν ήταν ποτέ «λογοτεχνική». Μέσα από ντοκουμέντα από το αρχείο της εφημερίδας, τις αναμηνήσεις και περιγραφές ιστορικών γεγονότων από τους εν ζωή δημοσιογράφους, αναλυτές και συγγραφείς, συνειδητοποιούσαμε από την αρχή κάτι που στις μέρες μας έχει εντελώς ξεχαστεί: η σωστή κριτική, η σωστή ανάλυση της τέχνης είναι άκρως πολιτική. Η πρέπουσα δημοσιογραφία δεν αναπαράγει τα γεγονότα, αλλά κοιτά πίσω από αυτά με γενναιότητα, ήθος, καλλιέργεια. Δίνει στον αναγνώστη τη σπίθα να κοιτάξει ανάμεσα στις γραμμές, να προβληματιστεί, να μην καταπίνει αμάσητη τη χειραγωγία της εξουσίας (όπου κι αν τη συναντά - από την πολιτική μέχρι πίσω ξανά στην τέχνη μίας ισχυρής ελίτ).
Ο Ντέιβιντ Τεντέσκι δίπλα στον Μάρτιν Σκορσέζε
Τι συνέβη στο Βιετνάμ, πώς έπεσε το ανατολικό μπλοκ στην Ευρώπη, πώς ο φεμινιστικός λόγος του «New York Review of Books» κατατρόπωσε τον μισογυνισμό διάσημων καλλιτεχνών όπως ο Νόρμαν Μέιλερ (διαβόητο το άρθρο του Γκορ Βιντάλ που τον παρομοίασε με τον Τσαρλς Mάνσον). Μπορεί το φύλλο να εξέταζε τις νέες κυκλοφορίες στη λογοτεχνία, αλλά 2-3 άρθρα κάθε έκδοσης είχαν «αυτή» την ανατρεπτική πολιτική ματιά στα πράγματα. Οπως συνέβαιναν μέσα στην ιστορική στιγμή - όχι με την ευκολία του να κοιτάς πίσω. Κι όχι πάντα με την λαϊκή συνενοχή και κατανόηση. Ξεσήκωναν θύελλες οι απόψεις του NYRB.
«Ηθελα να κάνω αυτό το ντοκιμαντέρ γιατί αυτή η προσέγγιση στην ανοιχτή σκέψη είναι κάτι που δυστυχώς χάνεται» ομολογεί ο Σκορσέζε. «Νομίζω ότι όλες τις ταινίες μου τις κάνω για το μέλλον...»
copyright Stephan Behrndt
«Η σωστή κριτική πρέπει να παίρνει μία ιδέα που υποστηρίζεις με πάθος και να σε κάνει να την ξανασκέφτεσαι με ενδοιασμούς» είπε ο Σίλβερς, εκδότης της εφημερίδας από το 1963, ο οποίος χαίρει μεγάλου σεβασμού από καταξιωμένους συγγραφείς και καλλιτέχνες που γράφουν για την NYRB («ακόμα κι αν τα βιβλία τους έχουν κριθεί με αυστηρότητα από την εφημερίδα, εκείνοι μας σέβονται»). Και επάξια. Oταν όλα τελείωσαν, ο Σκορσέζε φυγαδεύτηκε από την πίσω πόρτα και το κοινό άδειασε την αίθουσα, καμία 10αριά από εμάς καθίσαμε στα σκαλιά της σκηνής και ο Σίλβερς έμεινε για να μας διηγηθεί ιστορίες και να απαντήσει στις ερωτήσεις μας.
Μπομπ Σίλβερς, πρώτος από αριστερά
Το να ακούς αυτόν τον νεότατο 85χρονο να μιλάει, για παράδειγμα, για το αν η κριτική μπορεί να επιβιώσει την εποχή των social media είναι μία μαγική εμπειρία. «Ναι, το Internet αλλάζει τα δεδομένα στη δημοσιογραφία. Ολα είναι γρήγορα, όλοι είναι εν δυνάμει κριτικοί. Βλέπεις μία ταινία εδώ στην Berlinale και σε λίγα λεπτά έχουν γραφτεί χιλιάδες tweets, μέσα από την αίθουσα. Χιλιάδες κριτικές 140 χαρακτήρων. Είναι όμως αυτό κριτική; Ή η αποδόμησή της; Ομως, δεν είναι η δουλειά μας να κοιτάμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος. Το δάσος είναι αυτό που πρέπει ακριβώς εμείς να εξετάσουμε. Οχι να το καταδικάσουμε, να το εξετάσουμε. Στον πολιτικό, κοινωνικό και ψυχολογικό αντίκτυπό του. Γιατί το Internet είναι το μέλλον. Και το μέλλον δεν είναι ποτέ κάτι που πρέπει να παίρνεις με φόβο ή αντίρρηση...»
copyright Stephan Behrndt
Ελπίζουμε να μας δοθεί η ευκαιρία να κάνουμε κριτική του ντοκιμαντέρ που θα είναι έτοιμο για το ΗΒΟ (όπως μας πληροφορεί ο ίδιος ο Σκορσέζε) κάποια στιγμή τον Μάρτιο. Κι ελπίζουμε να δοθεί πολλές φορές στο μέλλον, σε όλους τους συναδέλφους κι εμάς, η έμπνευση, η διαύγεια, η ψυχραιμία και η διορατικότητα να κάνουμε, επιτέλους, κριτική.
Δείτε τα βίντεο και τις φωτογραφίες της παρουσίασης, που ήταν για εμάς το highlight όχι μόνο της φετινής Berlinale, αλλά και αρκετών συσσωρευμένων χρόνων επιβαλλομένης μιζέριας και popular trash κατάντιας των media.
.
<.
.
Tags: berlinale 2014
