Σε διαβούλευση βρίσκεται μέχρι και τις 15 Μαρτίου το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς».
Το νομοσχέδιο, ανάμεσα σε άλλα, δημιουργεί πλαίσιο ποσόστωσης για το ελληνόφωνο τραγούδι και την ελληνική ορχηστρική μουσική στο ραδιόφωνο (όπως ισχύει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία και η Ισπανία), στους χώρους που έχουν μουσική (ξενοδοχεία, ασανσέρ, χώρους αναμονής...) και, σε μια ελληνική πρωτοτυπία, στις οπτικοακουστικές παραγωγές που ενισχύονται από δημόσιους φορείς (ΕΚΚ, ΕΡΤ, ΕΚΟΜΕ, κλπ).
Ο ΣΑΠΟΕ (Σύλλογος Ανεξάρτητων Παραγωγών Οπτικοακουστικού Υλικού) αντιδρά στο μέτρο και αναφέρει τα εξής σε ανακοίνωσή του:
Με μια πρωτοφανούς έμπνευσης διάταξη στο σχέδιο νόμου με τίτλο «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού» , το οποίο αναρτήθηκε προς Δημόσια Διαβούλευση στις 29.2.2024, το Υπουργείο Πολιτισμού επιδιώκει να επιβάλει μια εξωφρενική υποχρέωση σε όλες τις ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες λαμβάνουν έστω και ένα ευρώ ενίσχυση από φορείς που – μεταξύ άλλων – υποχρεούνται εκ του νόμου να συνδράμουν την εγχώρια οπτικοακουστική παραγωγή (π.χ ΕΚΚ, ΕΡΤ, ΕΚΟΜΕ).
Ειδικότερα, το άρθρο 12 του εν λόγω σχεδίου νόμου προβλέπει επί λέξει τα εξής: «Ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες χρηματοδοτούνται με οποιοδήποτε τρόπο από τον δημόσιο τομέα κατά την έννοια της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (A΄ 143), υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρικήμουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας».
Η προτεινόμενη διάταξη παραπέμπει σε άλλες εποχές ή κοινωνικούς σχηματισμούς, όπου το πατερναλιστικό ή αυταρχικό κράτος είχε λόγο για την καλλιτεχνική δημιουργία, αξιολογώντας την αξία της πνευματικής δημιουργίας και συγκαθορίζοντας την τελική μορφή της. Είναι αυτονόητο, ότι το άρθρο αυτό δεν μπορεί να έχει θέση σε ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος δικαίου εντός της ΕΕ καιμέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως η Ελλάδα. Υπενθυμίζουμε πως το άρθρο 16 του ελληνικού Συντάγματος και το άρθρο 13 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ κατοχυρώνουντην ελευθερία της Τέχνης, και μάλιστα ανεπιφύλακτα. Δεν αφήνουν χώρο σε κράτος- λογοκριτή. Η καλλιτεχνική δημιουργία δεν αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση κρατικών σκοπών, όσο θεμιτοί και εάν μπορούν να χαρακτηριστούν αυτοί. Υπάρχουν άλλοι φορείς και άλλα μέσα για την προώθηση του ελληνόφωνου τραγουδιού, που δεν παραβιάζουν ευθέως το Σύνταγμα και όλα τα διεθνή κείμεναπροστασίας ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Πέραν αυτών, η διάταξη προδίδει πλήρη άγνοια των ιδιαιτεροτήτων της οπτικοακουστικής παραγωγής, των εμπλεκομένων μερών, των προϋποθέσεων και των δυσκολιών της ανεύρεσης κεφαλαίων, των απαιτήσεων των συμπαραγωγών και των λοιπών χρηματοδοτών, των διαπραγματεύσεων που διεξάγονται μεταξύ των μερών, των συμβιβασμών που απαιτούνται, καθώς και του σύνθετου θεσμικού πλαισίου για τους διάφορους μηχανισμούς ενίσχυσης. Είναι μια διάταξη που τινάζει στον αέρα την ελληνική οπτικοακουστική παραγωγή και την κινηματογραφική τέχνη. Εκθέτει την Χώρα διεθνώς, καθώς πουθενά αλλού – τουλάχιστον στον λεγόμενο «δυτικό κόσμο» - δεν έχει θεσπιστεί παρόμοια υποχρέωση για τον κλάδο. Είμαστε βέβαιοι πως το Υπουργείο Πολιτισμού θα αντιληφθεί την ανεφάρμοστη, παράλογη και αντισυνταγματική διάσταση της προτεινόμενης διάταξης και θα την αποσύρει από το τελικό κείμενοτου νομοσχεδίου.
Η Ενωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ ζητάει την απόσυρση του εν λόγω άρθρου, μιλώντας για απανωτά χτυπήματα στο ελληνικό ντοκιμαντέρ:
Η ΔΥΣΤΟΠΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ
Φανταστείτε το εξής σενάριο :
Η Λυρική Σκηνή αποφασίζει να χρηματοδοτήσει την παραγωγή του ντοκιμαντέρ «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας». Η ταινία γυρίζεται, μοντάρεται και κάνει πρεμιέρα στο ΚΠΙΣΝ στην αίθουσα της λυρικής με παρούσα την Υπουργό Πολιτισμού κυρία Μενδώνη. Και καθώς είναι όλα έτοιμα, ένας εκπρόσωπος του Οργανισμού ανακοινώνει ότι η προβολή δεν θα πραγματοποιηθεί καθώς υπάρχει εισαγγελική εντολή απαγόρευσης της ταινίας για παράβαση της παραγράφου 1 του άρθρου 12 που υποχρεώνει τους δημιουργικούς συντελεστές της ταινίας «να ενσωματώσουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνων τραγουδιών σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της της ταινίας».
Είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας; Όχι! Η δυστοπία είναι εδώ. Και τα χτυπήματα στο ντοκιμαντέρ απανωτά:
Μέσω του σχεδίου νόμου για τον ενιαίο φορέα δημιουργεί εμπόδια στη χρηματοδότησή του βάζοντας αυστηρότερα οικονομικά κριτήρια.
Την επέλαση του ακροδεξιού φονταμενταλισμού μέσω εκπροσώπων του κόμματος «Νίκη» που ζητάει από την Υπουργό Πολιτισμού να επιβάλλει απαγόρευση του ντοκιμαντέρ για τον Μέγα Αλέξανδρο διότι δεν συμφωνεί με την άποψη των δημιουργών για την ιστορία.
3, Την απαίτηση μέσω επίκαιρης ερώτησης από βουλευτή του ίδιου κόμματος να επιβληθεί λογοκρισία απαγορεύοντας την αφίσα του ντοκιμαντέρ «Αδέσποτα κορμιά».
Και τώρα το άρθρο 12. Αντισυνταγματικό, αντιευρωπαϊκό, αυταρχικό, αντικαλλιτεχνικό. Το γιατί το εξέφρασαν ήδη σημαντικοί φορείς της κινηματογραφικής κοινότητας.
Εμείς ένα έχουμε να δηλώσουμε ότι:
Το μουσικό ύφος μιας ταινίας προσδιορίζεται από την αισθητική του δημιουργού και από τις ανάγκες της δραματουργίας και όχι από νομικούς περιορισμούς που επιβάλλονται από συντεχνίες οι οποίες έχουν κάνει λάβαρό τους την εσωστρέφεια και τον εθνικισμό.
Το άρθρο 12 αγνοεί πλήρως την ιδιαίτερη πραγματικότητα παραγωγής δημιουργικών ντοκιμαντέρ, η οποία σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται στην εξεύρεση χρηματοδοτικών πηγών από το εξωτερικό με προαπαιτούμενο την επιστολή συμμετοχής ελληνικού δημόσιου φορέα (ΕΡΤ, ΕΚΚ, ΕΚΟΜΕ). Θεωρούμε σχεδόν αδύνατο ξένοι συμπαραγωγοί να συμφωνήσουν σε ένα τέτοιο προαπαιτούμενο που θέτει το άρθρο 12.
Στην πράξη καταργείται το ελληνικό ντοκιμαντέρ, το κατ’ εξοχήν πολιτιστικό προϊόν που υπηρετώντας την ιδέα της εξωστρέφειας, αποτελεί μέσο διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού παγκοσμίως και συνδέει τον ελληνικό πολιτισμό με πολιτισμούς άλλων χωρών και λαών.
Ζητούμε από την υπουργό Πολιτισμού κυρία Μενδώνη να αποσύρει το επίμαχο άρθρο 12.
Ο ΕΡΜΕΙΑΣ (Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων Παραγωγών Κινηματογραφικών Έργων) εκφράζει την έντονη διαφωνία του, ζητώντας επίσης την απόσυρση του εν λόγω άρθρου:
Άμεση απόσυρση του άρθρου 12
Στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο: «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς - Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής πολιτικής του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Πολιτισμού» που έχει αναρτηθεί για διαβούλευση στο http://www.opengov.gr/cultureathl/?p=9179 εμπεριέχεται το άρθρο 12 με τίτλο «Συγχρονισμός ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες» Το συγκεκριμένο άρθρο αναλύεται ως εξής: «1. Ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες χρηματοδοτούνται με οποιοδήποτε τρόπο από τον δημόσιο τομέα κατά την έννοια της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (A΄ 143), υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας. 2. Η υποχρέωση ενσωμάτωσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης των οπτικοακουστικών παραγωγών και των κινηματογραφικών ταινιών της παρ. 1 δεν αποτελεί πρόσθετη προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση αυτών.»
Το Δ.Σ. του ΕΡΜΕΙΑ (του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων Παραγωγών Κινηματογραφικών Έργων) εκφράζει την έντονη διαφωνία του με το συγκεκριμένο άρθρο, το οποίο θεωρούμε ότι είναι αμφίβολης συνταγματικότητας, καθώς παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της ισότητας, της ελεύθερης έκφρασης και της δημιουργίας, αλλά και της οικονομικής ελευθερίας. Η επιβολή ποσόστωσης στη μουσική συνιστά άμεση επέμβαση στην αισθητική έκφραση ενός οπτικοακουστικού έργου και κατ’ επέκταση έμμεση λογοκρισία, γεγονός απαράδεκτο για κάθε καλλιτεχνικό και πνευματικόδημιούργημα. Η συγγραφή του άρθρου αυτού αναδεικνύει μια εσωστρεφή και ανελεύθερη αντίληψη για τον κινηματογράφο μας, ο οποίος εκτός από ισχνή χρηματοδότηση, έχει τώρανα αντιμετωπίσει και κρατικά λογοκριτικά μέτρα. Με τον τρόπο αυτό το κράτος επιδιώκει να επέμβει στην ουσία της πνευματικής δημιουργίας ενός οπτικοακουστικού έργου, υποχρεώνοντας τον δημιουργό του να συμπεριλάβει στο έργο του εκών άκων συγκεκριμένο είδος μουσικής και σε συγκεκριμένο ποσοστό, προκειμένου να τύχει χρηματοδότησης από δημόσιο φορέα.
Το εθνικό δεν επιβάλλεται, αλλά εμπνέει. Το εθνικό δεν σημαίνει περιχαράκωση, αλλά διάλογο. Οι κουλτούρες των λαών έχουν πολλά κοινά στοιχεία σύμπλευσης μέσα στη διαφορετικότητα τους. Όποιος, λοιπόν, επιδιώκει «καθαρότητα» μάλλον κινείται αντίθετα των αρχών της δημοκρατίας. Η Τέχνη μπορεί να ανθίσει μόνο σε ένα ελεύθερο πεδίο δράσης και το μόνο νόημα νομοσχεδίων που ασχολούνται μαζί της θα πρέπει να είναι η δημιουργία κινήτρων για την ανάπτυξη της. Οποιαδήποτε άλλη πρωτοβουλία οδηγεί στην αιχμαλωσία της.
Αθήνα 6/3/2024Το Δ.Σ. του ΕΡΜΕΙΑ
Σε ραδιοφωνική της συνέντευξη στον Παύλο Τσίμα στο ραδιοφωνικό σταθμό ΣΚΑΙ, η Υπουργός Πολιτισμού θεώρησε - φευ - ότι ξεκαθάρισε το ζήτημα, αλλά μάλλον υπογράμμισε την προχειρότητα με την οποία φτιάχτηκε το σχέδιο νόμου, αναφέροντας ότι όλο το νομοσχέδιο λειτουργεί ως κίνητρο και όχι ως υποχρέωση (!), πως οι αντιρρήσεις των ανθρώπων του οπτικοακουστικού χώρου υπάρχουν για να ακουστούν αφού γι' αυτό υπάρχει η διαβούλευση, αλλά και πως στην ουσία δεν αλλάζει ο τρόπος χρηματοδότησης των ταινιών, πράγμα που δεν έθεσε ποτέ κανείς.
Παύλος Τσίμας: Ξέρετε ότι οι αντιδράσεις… Ας πούμε, λένε οι παραγωγοί, οι σκηνοθέτες ταινιών, ότι εάν είναι να μας πει να υπάρχει ρύθμιση, προκειμένου να εισπράξουμε την επιδότηση, πόση ελληνόφωνη μουσική ή ορχηστρική μουσική Ελλήνων να χρησιμοποιούμε, ε τότε ελάτε να τη σκηνοθετήσετε εσείς την ταινία, γιατί αυτό είναι θέμα καλλιτεχνικής ελευθερίας.
Λίνα Μενδώνη: Συμφωνώ απολύτως και έτσι είναι. Και γι' αυτό και το νομοσχέδιο δεν παρεμβαίνει καθόλου στα κριτήρια με τα οποία ενισχύεται ο κινηματογράφος. Δηλαδή, δεν παρεμβαίνουμε καθόλου σε διατάξεις οι οποίες λένε με ποιον τρόπο το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, για παράδειγμα, χρηματοδοτεί επιχορηγεί τις ταινίες, εκεί δεν παρεμβαίνουμε καθόλου. Όπως, επίσης, δεν παρεμβαίνουμε καθόλου –γιατί παρακολούθησα και το Σαββατοκύριακο τη συζήτηση μέσα από τα social media– για τα τουριστικά καταλύματα. Για παράδειγμα, γίνεται μεγάλη συζήτηση: Μα, στο πρωινό θέλουμε να ακούμε ό,τι μουσική θέλουμε, στην πισίνα θέλουμε να ακούμε ό,τι μουσική θέλουμε και στην πισίνα δεν ταιριάζει η ελληνική μουσική. Αλλά όλα αυτά δεν θίγονται στο νομοσχέδιο. Το νομοσχέδιο κάνει λόγο μόνο για τη μουσική που σε περίπτωση θελήσει ο ξενοδόχος, δεν το επιβάλλουμε, ή ο ιδιοκτήτης του τουριστικού καταλύματος, να βάλει στους χώρους αναμονής και στους ανελκυστήρες, να υπάρχει μια ποσόστωση 45% ελληνόφωνου τραγουδιού ή ελληνικής ορχηστρικής μουσικής. Δηλαδή, είναι ένα πάρα πολύ περιορισμένο χρονικά και χωροταξικά τμήμα της δραστηριότητας που ασκούν τα καταλύματα ή τα ξενοδοχεία. Δεν παρεμβαίνει κανείς ούτε στα καφέ, ούτε στους χώρους εστίασης, ούτε, σε καμία περίπτωση, στα δωμάτια,. Είναι πάρα πάρα πολύ ζυγισμένο το πού παρεμβαίνουμε.
Αναζητήστε εδώ τη δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου,
