«Δεν κάνω ταινίες με ιδέες. Οι ιδέες κάνουν κακό σινεμά. Δεν κάνω ταινίες για τον εαυτό μου. Κάνω ταινίες για τον κόσμο και θέλω οι ταινίες μου να αρέσουν στον κόσμο. Δεν κάνουν ταινίες για κάποια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων ή μόνο για τους Ρώσους.»
Αν δεν γνωρίζετε ποιος είναι ο Αλεξέι Μπαλαμπάνοφ και γιατί ο τόσος πρώιμος θανατός του είναι μια πραγματική απώλεια για το παγκόσμιο σινεμά, φταίει μόνο το γεγονός πως οι ταινίες του υπήρξαν τόσο σκοτεινές, βίαιες και ποτισμένες με μαύρο χιούμορ που δεν θα μπορούσαν ποτέ να θεωρηθούν «εμπορικές» ή αυτό που λέμε «για το ευρύ κοινό».
Κι, όμως, η παρουσία του Αλεξέι Μπαλαμπάνοφ στο σινεμά των τελευταίων δύο δεκαετίων είναι τόσο ισχυρή που όποιος έχει δει έστω και μια ταινία του δεν μπορεί παρά να τον αναφέρει πρώτο στη λίστα με τους Ρώσους σκηνοθέτες που άλλαξαν με το έργο τους το τοπίο μετά το τέλος της Σοβιετικής Ενωσης, καταγράφοντας με τέλεια ισορροπία αναμέσα στη μεγάλη ρώσικη παράδοση και μια δημιουργική ελευθερία - αλλά και πολύ ρώσικο rock 'n' roll - την αλήθεια μιας χώρας που ίσως κανείς δεν θα ήθελε να δει κατάματα.
Brother (1998)
Μπορεί όταν ήταν παιδί ο Αλεξέι Μπαλαμπάνοφ να ήθελε να γίνει κοσμοναύτης, αλλά τελειώνοντας τις σπουδές του στις ξένες γλώσσεις υπηρέτησε στον Σοβιετικό στρατό σαν μεταφραστής και στη συνέχεια, με τη βοήθεια του πατέρα του που ήταν μοντέρ, έγινε βοηθός σκηνοθέτης στα κινηματογραφικά στούντιο Sverdlovsk.
Η πρώτη του ταινία, το «Happy Days» του 1991 ήταν βασισμένο στο θεατρικό του Σάμιουελ Μπέκετ και η αμέσως επόμενη το «The Castle» του 1994 στον Φραντς Κάφκα, αλλά η πρώτη του μεγάλη επιτυχία θα ερχόταν το 1998 με το «Brother», ένα βίαιο, γεμάτο ενέργεια γκανγκστερικό φιλμ για το έγκλημα και την τιμωρία στην Αγ. Πετρούπολη που θα κέρδιζε το βραβείο της Διεθνούς Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου και το Βραβείο της Επιτροπής στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορίνο γνώριζε και θα γνώριζε και ένα δεύτερο μέρος, το «Brother 2» το 2000, κάνοντας τον Μπαλαμπάνοφ τον αγαπημένο cult σκηνοθέτης της ρωσικής νεολαίας.
«Of Freaks and Men» (1998)
Μακρια από το «Brother» και την επιτυχία του, ο Μπαλαμπάνοφ συνέχισε τη φιλμογραφία του με μικρές ταινίες, χαρακτηριστικές τόσο για τη φωτογραφία τους αλλά και την εικόνα μιας χώρας σε αποσύνθεση, με ευθείες βολές τόσο στην υποκρισία των μετα Σοβιετικών κυβερνήσεων αλλά και των αστυνομικών αρχών. Αν και ο ίδιος δεν πίστευε ποτέ πως οι ταινίες είναι πολιτικές, δεν ήταν δύσκολο να διακρίνεις σε κάθε νέα φιλμική περιπέτεια του μια σαφή θέση ενάντια σε ένα σάπιο κατεστημένο.
«Δεν σκέφτομαι την σημερινή κατάσταση της Ρωσίας όταν κάνω ταινίες. Αλλά οι κριτικοί και το κοινό βρίσκουν παραλληλισμούς με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Δεν είμαι δάσκαλος και δεν είναι δουλειά μου να διδάξω τους ανθρώπους. Μια από τις πιο αγαπημένες μου ταινίες είναι το "No Country for Old Men» των αδελφών Κοέν. Τι μας διδάσκει; Οτι το κακό νικάει πάντα στο τέλος και μένει ατιμώρητο. Οι σκηνοθέτες που είναι καλλιτέχνες απλά λένε ιστορίες. Στη συνέχεια ο κόσμος βγάζει συμπεράσματα και τις ερμηνεύει όπως θέλει ο καθένας.»
Cargo 200 (2007)
Ανάμεσα στις ταινίες του που ξεχωρίζουν βρίσκουμε το «Of Freaks and Men» του 1998 για την πορνογραφία στην Αγία Πετρούπολη στις αρχές των 90s, το «Blind Man's Buff» του 2005 και φυσικά το «Cargo 200» του 2007, η ίσως πιο διάσημη ταινία του που βραβεύθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρότερνταμ και προβλήθηκε και στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, σοκάροντας με την επιστροφή του στη Σοβιετική Ενωση του 1984 και την ιστορία - κάτι ανάμεσα σε ρεαλιστικό δράμα εποχής και θρίλερ γκροτέσκου τρόμου - των στρατιωτών που επέστρεφαν νεκροί από το Αφγανιστάν.
Συνολικά στην καριέρα του, ο Μπαλαμπάνοφ σκηνοθέτησε 16 ταινίες που ταξίδεψαν στα Φεστιβάλ του κόσμου, με τελευταία το «Me Too» που προβλήθηκε το Σεπτέμβρη του 2012 στο 69ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, ενώ αυτόν τον καιρό εγραφε το σενάριο για την καινούρια του ταινία.
O Αλεξέι Μπαλαμπάνοφ στο κέντρο στα γυρίσματα του «Morphia» το 2008.
Ο Αλεξέι Μπαλαμπάνοφ πέθανε σε ηλικία μόλις 54 ετών από έμφραγμα στην Αγία Πετρούπολη, τον τόπο που σκιαγράφησε πιο άγρια, ρεαλιστικά και γλαφυρά από οποιονδήποτε άλλο σύγχρονο του σκηνοθέτη. Ο Ρώσος πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβεντέφ έγραψε στο Facebook τα συλληπητήρια του: «Οι ταινίες του Αλεξέι Μπαλαμπάνοφ ήταν ένα πορτρέτο της χώρας στις πιο δραματικές περιόδους της ιστορίας της.»
Tags: ΑΛΕΞΕΙ ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΟΦ
