Κάθε weekend αυτού του καλοκαιριού θα επισκεπτόμαστε θρυλικά επεισόδια σπουδαίων σειρών, τα οποία ξεχωρίζουν τόσο ως μεμονωμένες ιστορίες, αλλά και ως αντιπρόσωποι των σειρών τους. Δείτε τα σαν μια αφορμή να επισκεφθούμε ξανά μερικά από τα αγαπημένα μας τηλεοπτικά σύμπαντα, ή σαν μια προσπάθεια συλλογής επεισοδίων που έχουν κερδίσει με το σπαθί τους την διάκριση του κλασικού αριστουργήματος.
Εξυπακούεται πως θα ακολουθούν spoilers για το επεισόδιο και, ενδεχομένως, για την όλη σειρά στην οποία ανήκει. Σήμερα διακτινιζόμαστε μαζί με τον Κερκ και τον Σποκ σε μια πύλη που οδηγεί σε κάθε πιθανό σημείο της ανθρώπινης ιστορίας.
Η ταυτότητα
- «Star Trek», Σεζόν 1, Επεισόδιο 28: «The City on the Edge of Forever»
- Πρεμιέρα: 6 Απριλίου 1967
- Σενάριο: Χάρλαν Ελισον
- Σκηνοθεσία: Τζόζεφ Πέβνι
- Καστ: Γουίλιαμ Σάτνερ (Κερκ), Λέοναρντ Νιμόι (Σποκ), Τζόαν Κόλινς (Ίντιθ), ΝτεΦόρεστ Κέλεϊ (Μακόι).
Η πλοκή
Στην επιφάνεια ενός μυστηριώδους πλανήτη, το πλήρωμα του Εντερπραϊζ ανακαλύπτει μια πύλη που οδηγεί σε οποιοδήποτε σημείο της ανθρώπινης ιστορίας. Οταν ο Μακόι ορμάει στην πύλη και το πλήρωμα χάνει επαφή με το Εντερπραϊζ (άρα συνάγουν πως ο Δρ. έκανε κάτι που άλλαξε το ρου της ιστορίας) ο Κερκ και ο Σποκ είναι υποχρεωμένοι να τον ακολουθήσουν για να ακυρώσουν ό,τι έκανε. Εμφανίζονται στη Νέα Υόρκη την εποχή της ποτοαπαγόρευσης και γνωρίζουν μια γυναίκα με έντονες αντιπολεμικές απόψεις, την οποία ο Κερκ ερωτεύεται.
Οι διακρίσεις
Κέρδισε το σημαντικό βραβείο Hugo για έργα επιστημονικής φαντασίας, κάτι που τότε ήταν πολύ μεγάλο κατόρθωμα. Την κοινή κατηγορία για σειρές/ταινίες (που μόλις πριν μερικά χρόνια διαχωρίστηκαν) δεν ξανακέρδισε τηλεοπτικό επεισόδιο για τα επόμενα 25 χρόνια. Ο Ελισον πήρε το βραβείο του σωματείου σεναριογράφων WGA για το αρχικό του σενάριο.
Το επεισόδιο εμφανίζεται τακτικά σε κάθε λίστα που αφορά τα κορυφαία της σειράς αλλά και τα κορυφαία στην ιστορία της τηλεόρασης, εν γένει.
Η σημασία
Εκτός από φανταστικό επεισόδιο, είναι και μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση για τις μάχες που μαίνονται στο παρασκήνιο μιας επιτυχημένης τηλεοπτικής σειράς, όπου το όραμα του δημιουργού ή των executive producers πάντοτε υπερισχύει εκείνου των εκάστοτε σεναριογράφων.
Συγκεκριμένα, ενώ είναι αμέτρητες οι περιπτώσεις όπου ένα έργο καταστράφηκε ύστερα από παρεμβάσεις στο αρχικό σενάριο, το «The City on the Edge of Forever» είναι το σπάνιο δείγμα όπου τόσο το ολοκληρωμένο προϊόν όσο και η εκδοχή που εγκαταλείφθηκε, θεωρούνται εξίσου σπουδαία. Εξακολουθεί όμως να έχει ενδιαφέρον το πώς ο σπουδαίος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Χάρλαν Ελισον συνέλαβε εξαρχής την ιστορία, και τι είδους παρεμβάσεις συνέβησαν ώσπου να φτάσει στην οθόνη.
Σε κάθε περίπτωση, το επεισόδιο έχει δεδομένη αξία και αναγνωρίζεται ως ίσως το απόλυτο κλασικό επεισόδιο του παλιού «Star Trek».
~~~
Το μοτίβο του τραγικού ήρωα που στη διάρκεια ενός επεισοδίου παθιάζεται πολύ με κάτι που ως το τέλος αναγκάζεται να το χάσει το έχουμε παρακολουθήσει ένα σωρό φορές στις δεκαετίες που ακολούθησαν αυτή την ιστορία- όπως εξάλλου έχει συμβεί με τις περισσότερες σχεδόν ιδέες που εισήγαγε στον τηλεοπτικό χάρτη του original «Star Trek».
Ομως ελάχιστες φορές παρουσιάζεται με την πειθώ που του προσδίδουν εδώ οι συνδυασμένες δυνάμεις των Ελισον, Ρόντεμπερι και Σάτνερ.
Ο Κερκ ερωτεύεται την Ιντιθ, μια πασιφίστρια που σύντομα πρόκειται -μαθαίνουμε στην πορεία του επεισοδίου- να έχει τόσο μεγάλη επίδραση στο ειρηνευτικό κίνημα, που χάρη σε αυτήν η Αμερική θα αργήσει να μπει στον πόλεμο. Ο διευθυντής φωτογραφίας Τζέρι Φίνερμαν καδράρει την Κόλινς σα να είναι άγγελος, μια πραγματική εικόνα ειρήνης και κάλμας ενώ οτιδήποτε συμβαίνει γύρω της έχει μια αύρα αμεσότητας και άγχους.
Ο Σάτνερ πάντα ήταν ένας πολύ έντονος ηθοποιός, που συχνά ξεπερνούσε τα όρια και απλώς έπαιζε υπερβολικά και hammy, όμως το σωστό σενάριο κι ο σωστός σκηνοθέτης (κι η σωστή παρτενέρ) τον κάνουν ιδανικό για τέτοιου είδους ιστορίες. Κανείς δεν μπορούσε να σε πείσει για ένα μεγάλο, ξαφνικό πάθος όπως ο Σάτνερ. Η Ιντιθ είναι καλογραμμένη- δεν είναι απλώς μια οπτασία που το σενάριο σου λέει πως είναι άμεσα ερωτεύσιμη κι εσύ πρέπει απλά να το δεχτείς, όπως πολύ συχνά συμβαίνει σε περιπτώσεις αυτοτελών 40λεπτων ιστοριών. Συμβαίνει σταδιακά, αλλά ως το τέλος το καταλαβαίνεις.
Οι μηχανισμοί ώστε η ιστορία να καταλήξει στο σημείο της κρίσιμης επιλογής για τον Κερκ ποικίλλουν σε αποτελεσματικότητα ή βαρύτητα: Αλλες φορές είναι άκρως επιδραστικοί (η όλη ιδέα της μεταφοράς σε ένα παράλληλο, ‘χαλασμένο’ σύμπαν θα γινόταν απαραίτητη για κάθε σειρά φαντασίας στις επόμενες δεκαετίες), άλλες φορές ξεπερασμένοι (το «ο φίλος μου ο Σποκ είναι Κινέζος!» του Κερκ σε κάνει να θες αυτομάτως να καλύψεις το πρόσωπό σου μέχρι να περάσει η σκηνή), κι άλλες φορές άκρως εμπνευσμένοι (η ιδέα των φρουρών της ιστορίας, το ταξίδι σε μια κάτι-σαν-σημερινή Γη, είναι πράγματα που θα επανέρχονταν).
Ενώ ένα άλλο στοιχείο προσφέρει ιδέες και τροφή για σκέψη. Ο Σποκ θα ανακαλύψει πως η Ιντιθ πέθαινε από δυστύχημα περνώντας ένα δρόμο, όμως ο Μακόι την έσωσε. Αυτό της επέτρεψε να ξεκινήσει ένα αντιπολεμικό κίνημα που καθυστέρησε την είσοδο της Αμερικής στον πόλεμο, αφήνοντας τη Γερμανία να νικήσει, έχοντας αναπτύξει την τεχνολογία για την ατομική βόμβα. Στην αρχική εκδοχή του Ελισον η Ιντιθ είχε χίπικα στοιχεία, εμφανές δοχείο για τις αντιπολεμικές απόψεις και στάσεις του συγγραφέα, όμως δεν ήταν απευθείας υπεύθυνη για την καταστροφή του είδους!
Οι συνειρμοί που κάνει το τελικό σενάριο είναι προβληματικοί όσο όμως και συναρπαστικά περίπλοκοι. Προτείνει η σειρά πως ο πολύς ο ειρηνισμός κάνει κακό; Ή εξερευνά την ιδέα πως το πλαίσιο σε οποιαδήποτε πράξη (το timing, αν θες) μπορεί να σχηματίσει την ιστορία βαφτίζοντας τα πάντα καλά ή κακά αναλόγως το πότε και υπό ποιες συνθήκες συμβαίνουν; «Η Ιντιθ είχε δίκιο… αλλά σε λάθος εποχή», λέει ο Σποκ στον Κερκ, προσφέροντας μια σκέψη για ντιμπέιτ βάθους δεκαετιών.
(Απαραίτητη υποσημείωση, ο Ελισον κόντεψε να αποκηρύξει το τελικό σενάριο, κι αν και δεν το έκανε, παρέμεινε επικριτικός έκτοτε.)
Η προσέγγιση είναι μάλλον συντηρητική, όχι πάντως απαραίτητα λάθος: οι θυσίες που έγιναν διαμέσου της ανθρώπινης ιστορίας ήταν απαραίτητες, αν και ατυχείς, αλλά όπως τα λάθη που κάνουμε και έχουν σχηματίσει το σημερινό μας εαυτό, έτσι κι αυτά μας οδήγησαν στο σημερινό μας παρόν. (Το ιδανικό παρόν της σειράς.) Η εμπλοκή με το παρελθόν φέρνει μόνο πόνο. Άφησέ τα όλα όπως είναι και «let’s get the hell out of here».
~~~
Τελικά ο Κερκ πρέπει να κάνει την κρίσιμη επιλογή, να αφήσει τον έρωτά του να πεθάνει. Κι εμείς, παρακολουθώντας, πρέπει να το νιώσουμε. Τελικά, είναι αυτός που παγώνει τη στιγμή που πρέπει να ορμήξει να την σώσει από διερχόμενο όχημα. Και, επιπλέον, σταματά τον Μακόι από το να την σώσει εκείνος. Η σκηνή είναι κάπως απλοϊκά στημένη, αλλά (όπως συνέβη και στα διάφορα πράγματα που κόπηκαν από την αρχική εκδοχή του Ελισον για λόγους χρόνου ή μπάτζετ) μπορούμε για πρακτικούς λόγους να είμαστε κάπως επιεικείς.
Εξάλλου, πέραν -τελικά- από τους σεναριακούς μηχανισμούς και την φιλοσοφική ματιά στην πιθανή αλλοίωση της ιστορίας, ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίον το επεισόδιο λειτουργεί τόσο ιδανικά είναι η πειθώ με την οποία όλα λειτουργούν ως προς το endgame της ιστορίας:
Η Ιντιθ Κίλερ πρέπει να πεθάνει!
Το trivia
To αρχικό σενάριο του Χάρλαν Ελισον κυκλοφόρησε σε βιβλίο με μια εισαγωγή του συγγραφέα όπου μιλάει για την «παντελώς άτοπη» διασκευή για την οθόνη από την ομάδα παραγωγών της σειράς. Εκτός από τις αλλαγές στον χαρακτήρα της Ιντιθ, άλλες βασικές αλλαγές αφορούν στον λόγο που ξεκινά η όλη περιπέτεια (ο Ελισον έγραφε για ένα κύκλωμα διακίνησης ναρκωτικών στο Εντερπραϊζ, κάτι που ο Ρόντεμπερι ένιωσε πως δεν ήταν καθόλου «Star Trek»), αλλά και κάποιες λεπτομέρειες στο πώς όλα τελειώνουν (υπάρχει εκείνη η υπέροχη ατάκα, «no other woman was ever offered the universe for love», που λέει ο Σποκ στον κατεστραμμένο Κερκ).
Εν τέλει αυτά τα στοιχεία απλώς ενισχύουν το θρύλου ενός ούτως ή άλλως σπουδαίου επεισοδίου. Το ότι τελικά τα δύο μεγάλα βραβεία που κέρδισε (το Hugo και το WGA) μοιράστηκαν ανάμεσα στην αρχική και την τελική βερσιόν του επεισοδίου, είναι μάλλον ο δικαιότερος συμβολισμός όλων.
~~~
Επόμενο: «Buffy, the Vampire Slayer»
~~~
Προηγούμενα:
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #1: «The Sopranos», College
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #2: «Moonlighting», Atomic Shakespeare
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #3: «Seinfeld», The Chinese Restaurant
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #4: «Lost», The Constant
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #5: «Columbo», Any Old Port in a Storm
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #6: «The Twilight Zone», Walking Distance
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #7: «Coupling», The Girl with Two Breasts
