Το 1974, το «Εγκλημα στο Οριεντ Εξπρές» του Σίντνεϊ Λουμέτ θα έθετε όλες τις βάσεις για τις μετέπειτα κινηματογραφικές διασκευές των αστυνομικών μυθιστορημάτων της Βρετανίδας βασίλισσας του λογοτεχνικού σασπένς, Αγκάθα Κρίστι: πληθωρική αναπαράσταση εποχής, πολυτελή κοστούμια, μυστήριο και, κυρίως, ένα διεθνές all-star-cast καταξιωμένων ηθοποιών του σινεμά και του θεάτρου, όλοι τους δέσμιοι σε δαιδαλώδεις πλοκές όπου ο καθένας τους αποτελεί ταυτόχρονα πιθανό θύμα και ύποπτο για φόνο.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, το «Εγκλημα στο Νείλο» επιχειρεί να επαναλάβει την επιτυχημένη συνταγή προσθέτοντας ένα ακόμα ελκυστικό συστατικό: το ακαταμάχητα εξωτικό φόντο, που θα συνιστούσε από εδώ και στο εξής ένα ακόμα απαραίτητο στοιχείο κάθε ταινίας του είδους που σεβόταν τον εαυτό της. Και τι πιο εξωτικό από μια πολυτελή κρουαζιέρα στο Νείλο, στη μυσταγωγικά κινηματογραφημένη Αίγυπτο των ’30s, όπου ο διάσημος, μυστακιοφόρος Βέλγος ντετέκτιβ Ηρακλής Πουαρό και τα ακούραστα μικρά φαιά κύτταρά του θα αποπειραθούν εις μάτην να απολαύσουν μερικές στιγμές χαλάρωσης.
Φευ... Ο φόνος μια αντιπαθούς πλην γοητευτικής, ζάμπλουτης κληρονόμου θα τον αναγκάσει και πάλι να επιστρατεύσει τις ικανότητές του για να εξιχνιάσει το μυστήριο, προτού το ποταμόπλοιο φτάσει στον προορισμό του, ανακαλύπτοντας –προφανώς– ότι όλοι οι συνταξιδιώτες του διέθεταν το κίνητρο και την ευκαιρία να διαπράξουν το έγκλημα. Οπως και τα υπόλοιπα που θα ακολουθήσουν...
Φυσικά, η γεμάτη εξωφρενικές ανατροπές κι αποκαλύψεις πλοκή και η εύρεση του δολοφόνου ελάχιστα θα εκπλήξουν όσους είχαν την τύχη να μυηθούν στα νιάτα τους στις χαρές της αστυνομικής λογοτεχνίας μέσα από τα εθιστικά, αλλά μάλλον επαναλαμβανόμενα, αστυνομικά μυθιστορήματα της παραγωγικότατης συγγραφέα.
Γιατί η απόλαυση εδώ βρίσκεται αλλού: στην πνευματώδη ερμηνεία του αμίμητου Πίτερ Ουστίνοφ ως Ηρακλή Πουαρό (διόλου τυχαία, ο ηθοποιός θα υποδυόταν το ρόλο σε πέντε ακόμα κινηματογραφικές και τηλεοπτικές ταινίες), στην αλαζονική μεγαλοπρέπεια της Μπέτι Ντέιβις, στο ντελιριακό ρεσιτάλ εκκεντρικότητας της Αντζελα Λάνσμπερι (η οποία θα ενδυόταν μερικά χρόνια αργότερα μια άλλη διάσημη ηρωίδα των βιβλίων της Κρίστι, τη δαιμόνια Μις Μαρπλ), στην αλαφροΐσκιωτη παρουσία της Μία Φάροου, στη λεπτεπίλεπτη φιγούρα της Τζέιν Μπίρκιν και στην ατέλειωτη παρέλαση σταρ όπως η Μάγκι Σμιθ και ο Ντέιβιντ Νίβεν.
Χωρίς να έχει ευτυχήσει με μια στιβαρή σκηνοθεσία ανάλογη με εκείνη του Λουμέτ στο «Οριεντ Εξπρές», το «Εγκλημα στο Νείλο» διαθέτει ωστόσο πέρα από το αξιοζήλευτο καστ αρκετές αρετές για ένα χορταστικό δίωρο ανώδυνης ψυχαγωγίας: μια ειδυλλιακή (όσο και θανάσιμη) περιήγηση σε αρχαία αξιοθέατα, αψεγάδιαστα κοστούμια και σκηνικά και περίσσια νοσταλγία, για να συνοδεύσουν το κυρίως πιάτο ενός παλιομοδίτικου αλλά ακόμα διασκεδαστικού whodunit.
Ακριβώς όλα αυτά, δηλαδή, που απαιτούσε –κι ακόμα απαιτεί– μια ιδανική, εύπεπτη αλλά καλόγουστη, κινηματογραφική απόδραση – φτιαγμένη θαρρείς ειδικά για την εμπειρία μιας ζεστής καλοκαιρινής νύχτας σε ένα θερινό σινεμά.
