Το γεγονός ότι είστε μητέρα, έπαιξε ρόλο στην απόφασή σας να ασχοληθείτε με την μεταφορά του βιβλίου της Λάιονελ Σραίβερ στο σινεμά;
Θα ήταν ψέμα αν έλεγα όχι, ακόμη κι αν η ιστορία του βιβλίου είναι κάτι που θα μπορούσα να καταλάβω ακόμη κι αν δεν είχα παιδιά. Ομως θυμάμαι ακόμη τη στιγμή που γέννησα τα παιδιά μου. Την πρώτη φορά που τα είδα έπιασα τον εαυτό μου να σκέφτεται «τα αγαπάω πραγματικά», ήταν σαν μέσα μου να ήξερα ότι δεν είναι απαραίτητο να νιώθεις έτσι για τα παιδιά σου. Διαβάζοντας το βιβλίο, κατάλαβα ότι δοκιμάζει να πλησιάσει αυτή ακριβώς την πιθανότητα, να εξετάσει τι θα μπορούσε να συμβεί αν τα πράγματα δεν ήταν όπως τα ένιωσα εγώ. Ποια θα ήταν η πραγματικότητα μιας γυναίκας που δεν θα ένιωθες αυτή την αυθόρμητη αγάπη για το παιδί της, και τον εφιάλτη που θα ακολουθούσε. Και ας μην γελιόμαστε, το βιβλίο δεν μιλά γιατί απίθανο, για κάτι εξωτικό, αλλά για κάτι που αποτελεί πραγματικότητα για εκατομμύρια γυναίκες. Και κάτι που εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο αντιμετωπίζουν επίσης. Δεν είναι κάτι άγνωστο, ούτε κάτι καινούριο, αλλά είναι ταμπού. Η κοινωνία μας, προσπαθεί δώσει την εντύπωση ότι απλά κάνεις παιδιά και το μητρικό σου ένστικτο αναλαμβάνει τα υπόλοιπα. Λες κι όταν μείνεις έγκυος η φύση ακολουθεί τον αλάθητο δρόμο της. Αυτή η απόσταση της αλήθειας από την πραγματικότητα με έκανε να ενδιαφέρομαι για την ιστορία. Απ όταν έγινα μητέρα δεν σταμάτησα να λέω την αλήθεια σε όσους περιμένουν παιδί: αυτό που σας περιμένει, θα είναι εφιάλτης. Και θα είναι μαζί υπέροχο. Δεν θα το μετανιώσετε ποτέ, αλλά θα είναι εφιάλτης. Κάτι που ελάχιστοι άνθρωποι μοιάζουν να λένε με ειλικρίνεια.
Το Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν, δεν είναι ένα τυπικό μυθιστόρημα. Ηταν γραμμένο σε επιστολική μορφή. Πόσο δυσκόλεψε αυτό την μεταφορά του;
Δεν είναι δυνατό να μεταφέρεις τις λέξεις που η Ιβα γράφει στο βιβλίο, τις εξηγήσεις και τις σκέψεις της στην οθόνη. Αλλά ούτως ή άλλως είναι μια γυναίκα που δεν μπορεί να επικοινωνήσει, να μεταφέρει τα όσα νιώθει και γι αυτό στο δεύτερο μισό του φιλμ είναι απομονωμένη, είναι στην ουσία τελείως βουβή. Αυτό είναι κάτι που μ ενδιαφέρει σαν ηθοποιό: το αίσθημα της απομόνωσης, του να μην μπορείς να εκφραστείς να μην μπορείς να επικοινωνήσεις τίποτα σε κανέναν. Κι αυτό είναι κάτι που με ενδιαφέρει να βλέπω στις ερμηνείες των άλλων. Ομως όταν μεταφέρεις ένα βιβλίο βρίσκω ότι είναι χρήσιμο να κάνεις κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που κάνει ο γραπτός λόγος. Ειδικά όταν το κείμενο είναι δύσκολο να μεταφερθεί σε εικόνες. Κατά τη γνώμη μου αυτό που πρέπει να κάνεις όταν μεταφέρεις ένα βιβλίο στο σινεμά είναι να προσπαθείς να το ξεχάσεις, να απομακρυνθείς από αυτό, να κάνεις μια διασκευή, σαν να παίζεις ένα κομμάτι με διαφορετικά όργανα. Κι έχουμε όντως να κάνουμε με διαφορετικά όργανα. Από τη μια η γραφή, από την άλλη το σινεμά.
Ποια ήταν η δική σας οπτική για την ιστορία και τη γυναίκα που υποδύεστε; Πως βλέπετε το φιλμ, σαν μια οικογενειακή τραγωδία, σαν μια κοινωνική παραβολή, σαν ένα μάθημα του τι να μην κάνετε αν «μεγαλώνετε παιδιά»;
Το φιλμ δεν θέλει να κρίνει ούτε την ηρωίδα ούτε την αντιμετώπισή της από την κοινωνία. Δεν θέλει να καθοδηγήσει ούτε να κατακρίνει. Θέλει απλά να εκθέσει μια πιθανότητα, μια κατάσταση. Αν θέλετε περισσότερο απ οτιδήποτε άλλο το «Κέβιν» είναι ταινία τρόμου. Δεν παρουσιάζει την πραγματικότητα, μιλά για μια άρρωστη εκδοχή της. Συνήθως σε περιπτώσεις που ένας έφηβος κάνει κάτι τόσο τρομερό όσο μια μαζική δολοφονία, όπως αυτές έχουν καταγραφεί, ακολουθεί μια αυτοκτονία. Τις περισσότερες φορές, μια τέτοια πράξη δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ιδιαίτερα περίπλοκη μορφή αυτοκτονίας. Για τον Κέβιν νομίζω ότι αυτό που κάνει δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένας τρόπος να τραβήξει την προσοχή της μητέρας του. Και το καταφέρνει. Και στην ουσία η Ιβα, δεν γίνεται μητέρα παρά μόνο όταν ο γιος της μπαίνει φυλακή.
Η ηρωίδα που υποδύεστε είναι ένας χαρακτήρας που μπορείς εύκολα να κατηγορήσεις ως υπαίτια για τις πράξεις του Κέβιν. Πιστεύετε ότι μια τέτοια θεώρηση της ιστορίας την αδικεί;
Δεν μπορώ καν να ξεκινήσω να φαντάζομαι ποιος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του Κέβιν, αλλά μπορώ να πω το εξής: Νομίζω ότι όταν είσαι γονιός νιώθεις περισσότερο υπεύθυνος απ όσο πρέπει για τα παιδιά σου, σαν να έχεις την ευθύνη για πράγματα που δεν μπορείς καν να ελέγξεις. Υπάρχουν πράγματα που κάνουν ή συμβαίνουν στα παιδιά μας, που δεν μπορούμε να ελέγξουμε αλλά αυτό δεν μας εμποδίζει να νιώθουμε έτσι. Και δεν ισχύει μόνο με τα άσχημα πράγματα, αλλά και με τα όσα κατορθώνει το παιδί μας, νιώθουμε ότι είναι και δικός μας θρίαμβος όταν πετυχαίνει κάτι όσο μικρό κι αν είναι. Είναι δύσκολο να μην το κάνεις. Νομίζω ότι είναι τελείως φυσικό για τους γονείς να νιώθουν ότι το παιδί τους είναι προέκταση του εαυτού τους. Και ίσως είναι ως ένα σημείο, αλλά σίγουρο όχι τόσο όσο μπορεί να νομίζουμε. Μιλάω σαν μητέρα διδύμων. Ηταν νομίζω τρομερό πλεονέκτημα ότι είχα περισσότερα από ένα μωρά μαζί, γιατί είναι αυτά «πλειοψηφία» κάτι που σε βοηθά να καταλάβεις ότι υπάρχει κάτι μέσα τους που δεν αφορά καθόλου, δεν σε συμπεριλαμβάνει. Υπάρχει ένας ξεχωριστός εαυτός, μια προσωπικότητα που δεν προέρχεται από σένα ούτε μοιάζει με τη δική σου.
Σκεφθήκατε ποτέ ότι η οπτική της ταινίας μπορεί να παρεξηγηθεί; Ειδικά όταν η κοινωνία μας αρέσκεται να βλέπει τα παιδιά ως αθώους αμνούς.
Όταν μιλάς για ένα θέμα που κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν άβολα ξέρεις ότι μπαίνεις σε μια επικίνδυνη περιοχή. Είναι σαν να έχεις σφήκες γύρω από το κεφάλι σου. Και δεν ξέρεις τι πρέπει να κάνεις, να σταθείς ακίνητος και να μην κανείς απολύτως τίποτα ή να προσπαθήσεις να τις διώξεις; Απ όταν ξεκινήσαμε τα γυρίσματα, άρχισαν να κυκλοφορούν χιλιάδες φήμες για την ταινία. Λάθος πληροφορίες, βιασμένες σε προκαταλήψεις και σε ψιθύρους, σε φαντασιώσεις, σε διαστρεβλώσεις, σε προκαταλήψεις.. Το μόνο που μπορείς να κανείς είναι να ελπίζεις ότι οι φήμες θα πεθάνουν πριν σταματήσουν τους ανθρώπους από το να πάνε σινεμά για να δούν με τα μάτια τους την ταινία. Ειδικά μια ταινία σαν αυτή που δεν θέλει να φυτέψει καμμιά ιδέα και καμιά άποψη στο μυαλό των θεατών, αλλά θέλει να τους αφήσει να σχηματίσουν μόνοι τους τη δική τους γνώμη.
Πόσο εύκολο ήταν να βρείτε τα παιδιά που υποδύονται τον Κέβιν στη διάρκεια των χρόνων υποθέτω ότι ως παραγωγός, θα ήταν μια διαδικασία στην οποία ανμιχθήκατε ενεργά.
Δουλεύαμε με έναν εξαιρετικό casting director τον Μπίλι Χόπκινς. Ολοι οι ηθοποιοί που θα έπαιζαν τον Κέβιν σε διαφορετικές ηλικίες ήταν σημαντικό να είναι σωστοί, όπως πέρα από την ερμηνεία τους, έπρεπε να εξετάσουμε και την ισορροπία ανάμεσα σε αυτούς και σε μας που παίζαμε τους γονείς τους. Ξεκινήσαμε βρίσκοντας τον Κέβιν στην μεγαλύτερη ηλικία του, και στη συνέχεια έπρεπε να βρούμε τα παιδιά που θα τον υποδύονταν μικρότερο. Επρεπε να τον θυμίζουν με τρόπο πιστευτό, όχι τόσο σε εξωτερική εμφάνιση όσο με το πώς αποπνέουν τον χαρακτήρα του. Ακόμη και το μικρότερο αγοράκι που ήταν μόλις τριών ετών, ήταν καταπληκτικός, με έναν τρόπο απόλυτα φυσικό. Ισως γιατί τα μικρότερα παιδιά δεν έχουν προλάβει να γίνουν ακόμη ηθοποιοί. Βλέπουν την ταινία σαν ένα παιχνίδι. Και το παιχνίδι είναι μέσα στη φύση τους.
Εσείς πως βλέπετε το επάγγελμά σας;
Στ αλήθεια εγώ δεν ήθελα ποτέ να γίνω ηθοποιός. Αν μπορώ να πω ότι κάποιος ηθοποιός με ενέπνευσε εκτός από τον Ζακ Τατί τότε αυτός είναι μάλλον είναι ο Ρόμπερτ Μίτσαμ που είχε πει ότι πίστευε πάντα στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα που έρχεται με την μικρότερη δυνατή προσπάθεια. Αυτός είναι στ αλήθεια το είδωλο μου. Δεν ήθελα να είμαι ηθοποιός και για να πω την αλήθεια ακόμη δεν θέλω. Κάθε ταινία που κάνω, λέω ότι θα είναι και η τελευταία μου. Είναι σαν να περιμένω ν αρχίσω τη ζωή μου στ αλήθεια.
Και τι θα κάνετε, όταν αρχίσετε επιτέλους να... ζείτε;
Εγραφα πριν ξεκινήσω να παίζω στο σινεμά και ελπίζω να γίνω σύντομα συγγραφέας ξανά. Παραστράτησα για λίγο, αλλά ελπίζω να ξαναβρώ το δρόμο μου.
Σκεφτήκατε ποτέ να γράψετε ένα σενάριο;
Στην πραγματικότητα αυτό κάνω τώρα. Γράφω με τον Λουκα Γκουαντανίνο την καινούρια του ταινία.
Περάσατε αρκετά χρόνια στο «λάθος επάγγελμα» όμως. Τι σας κράτησε μέχρι τώρα;
Αυτό που με έλκει πάντα στο σινεμά, είναι η συνομιλία με τον σκηνοθέτη. Έτσι ξεκίνησα, έτσι έμαθα να δουλεύω με τον Ντέρεκ Τζάρμαν. Συνεργαστήκαμε για εννιά χρόνια, κάναμε εφτά ταινίες κι όλες γεννήθηκαν από κουβέντες που κάναμε στο τραπέζι της κουζίνας του. Και δεν ήμουν ποτέ ένα βιομηχανικό όν, δεν ξέρω πως δουλεύει η βιομηχανία του σινεμά. Υπήρχε μια περίοδος που με κάλεσαν στην Αμερική κι έκανα κάποιες ταινίες εκεί, για τις οποίες κατά κάποιο ειρωνικό τρόπο είμαι κυρίως γνωστή. Αλλά είναι σαν να σε ξέρουν για τις διακοπές σου. Αυτό το σινεμά είναι λίγο σαν τουρισμός για μένα δεν είναι ταινίες για τις οποίες νιώθω υπεύθυνη. Είναι σαν να πηγαίνω σε πάρτι που κάνουν άλλοι σαν καλεσμένη. Ταινίες σαν αυτή εδώ είναι που νοιάζομαι στ αλήθεια, σε αυτές ξοδεύω τη ζωή μου, είναι οι καρποί μιας φιλίας, μιας αληθινής σχέσης. Γι αυτές είμαι περήφανη.
Θα λέγατε ότι κακομάθατε από τις ταινίες του Ντέρεκ Τζάρμαν...
Απολύτως! Οχι απλά κακόμαθα, θα έλεγα ότι κυριολεκτικά καταστράφηκα...
... και τώρα ίσως προσπαθείτε να ξαναβρείτε αυτή τη σχέση στους σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργάζεσαι;
Οταν πέθανε το 1984 ήμουν απόλυτα προετοιμασμένη ότι δεν θα συναντούσα ποτέ ξανά αυτή τη σχέση, αυτή τη μορφή συνεργασίας. Και φυσικά η συνομιλία μας υπήρξε μοναδική, όπως είναι όλες οι σημαντικές σχέσεις, αλλά είμαι ευτυχής που μπορώ να πω ότι συνεχίζω να βρίσκω συνταξιδιώτες σε αυτό το δρόμο που προτιμώ να ταξιδεύω. Η Λιν Ράμσεϊ είναι η πιο πρόσφατη συνοδοιπόρος μου, την ξέρω μόνο πέντε χρόνια. Είναι απίστευτη τύχη, ευλογία να γνωρίζω ανθρώπους σαν αυτή γιατί αυτό αποτελεί το μόνο κίνητρο μου, το να δουλεύω με άλλους ανθρώπους που μοιραζόμαστε μια κοινή νοοτροπία. Δεν μπορώ να είμαι μια επαγγελματίας ηθοποιός που μαθαίνει τις ατάκες της στο δωμάτιο του ξενοδοχείου της, της λέει και φεύγει.
Και το φιλμ για το οποίο ετοιμάζετε με τον Απιτσατπόνγκ Βιρεσετάκουν;
Είναι κάτι που δουλεύουμε μαζί, παράλληλα. Θα τον επισκεφτώ σε λίγους μήνες στην Ταιλάνδη για να κουβεντιάσουμε περισσότερο πάνω στο φιλμ και να επισκεφτώ την περιοχή που θέλει να κάνει γυρίσματα.
Σκοπεύετε να ξεκινήσετε γυρίσματα σύντομα;
Μέσα στον επόμενο χρόνο. Το οποίο είναι σύντομα στην πραγματικότητα.
Και στο ενδιάμεσο; Υπάρχει κάτι άλλο που ετοιμάζετε;
Οχι νομίζω ότι έκανα πολλά πράγματα μαζεμένα τα τελευταία χρόνια. Το «Julia» του Ερίκ Ζονκά, το «Είμαι ο Ερωτας», αυτή εδώ την ταινία, φιλμ για τα οποία δούλευα σχεδόν ολόκληρη την δεκαετία. Τώρα όλα έχουν ολοκληρωθεί και πρέπει να τα προωθήσουμε σε όλο τον κόσμο. Κι αν με ρωτάτε είναι κι αυτό μια σκληρή δουλεία. Όμως πέρα από τις ταινίες με τον Λούκα και τον Απιτσατπόνγκ που ετοιμάζουμε ήδη, βρίσκομαι στην αρχή μιας κουβέντας με τον Τζιμ Τζάρμους, αλλά είναι ακόμη πολύ νωρίς.
Κάτι τελευταίο για την ταινία. Θα θέλατε να μας πείτε κάτι για κόκκινο χρώμα; Μοιάζει να την χαρακτηρίζει.
Το κόκκινο είναι το πιο αγαπημένο χρώμα μερικών από των πιο αγαπημένων σκηνοθετών μας. Ο Μάικλ Πάουελ αγαπά το κόκκινο, ο Ντέρεκ Τζάρμαν, ο Μάρτιν Σκορσέζε δουλεύουν με αυτό. Και ξέραμε ότι το κόκκινο χρώμα θα είναι το πιο βίαιο στοιχείο σε ένα φιλμ το οποίο δεν έχει πολύ βία. Εκτός από τη σκηνή στη γιορτή της τομάτας στην Ισπανία. Η σκηνή με τις τομάτες ήταν ίσως η πιο βίαιη σκηνή της ταινίας. Οπότε η βία, είναι το κόκκινο χρώμα. Είναι το αίμα που δεν βλέπουμε.
Μιλώντας για τις βουτιές σας στο τοματόζουμο, οι σκηνές στο Tomatina festival είναι μια από τις πιο εντυπωσιακές της ταινίας. Πως ήταν η εμπειρία;
Φρικτή. Ημασταν απ το πρωί βουτηγμένοι στην τομάτα. Κι έμπαινε παντού. Ακόμη και στα μάτια σου. Όλοι όσοι βρίσκονταν σε εκείνη τη σκηνή έφυγαν με μολυσμένα μάτια. Και είσαι μέσα σε αυτόν τον ζωμό για ώρες, ένα μείγμα από τομάτα, ιδρώτα, μπύρα. Κι ο θεός ξέρει πόσοι άνθρωποι έχουν κατουρήσει μέσα του...
Δύσκολο πράγμα οι ταινίες
Μπορεί να είναι εφιάλτης. Αλλά μπορεί να είναι και υπέροχα. Οπως η μητρότητα.
