Το «Μακριά από τους Ανθρώπους» του Νταβίντ Ελχόφεν ήταν μια ταινία έκπληξη, ήδη πριν την πρώτη προβολή της στο φετινό Φεστιβάλ Βενετίας. Μόλις δεύτερη ταινία του Νταβίντ Ελχόφεν, εκτυλίσσεται στον πόλεμο της Αλγερίας, επιλέγοντας όμως μια διαδρομή εντελώς έξω από την πεπατημένη της πολεμικής ταινίας. Βασίστηκε στo διήγημα του Αλμπέρ Καμί, «Η Φιλοξενία», αλλά έφερε τον υπαρξισμό του στο σήμερα, όσο η πιο επίκαιρη πολιτική ταινία. Εφερε έναν από τους πιο περιζήτητους Αμερικανούς ηθοποιούς των ημερών μας, τον Βίγκο Μόρτενσεν, αντιμέτωπο με την απέραντη έρημο του Μαρόκου και με τον Ρεντά Κατέμπ, τον γοργά ανερχόμενο Γάλλο πρωταγωνιστή. Οι δυο τους έχτισαν τους ήρωες Νταρού και Μοχάμεντ, που αναγκάζονται να διανύσουν χιλιόμετρα δοκιμάζοντας να γεφυρώσουν τα κάθε λογής χάσματα που τους χωρίζουν, με τον πιο διακριτικό, αποτελεσματικό, «σοφό» τρόπο. Μάλλον γιατί και εκτός οθόνης, τόσο ο Βίγκο Μόρτενσεν - που ναι, είναι πραγματικά πανέμορφος - όσο και ο Ρεντά Κατέμπ είναι άνθρωποι που έχουν προσπαθήσει να σκεφτούν λίγο παραπάνω για τη φύση, τις επιλογές και την κοσμοθεωρία τους. Το Flix συναντήθηκε και με τους δυο και, ακούγοντάς τους, ένιωσε ότι κέρδισε λιγη από την ψυχραιμία τους απέναντι σ' ένα κόσμο που αλλάζει. Διαβάστε παρακάτω τα highlights από τις κουβέντες μας.
Το «Μακριά από τους Ανθρώπους» / «Loin des Hommes» βγαίνει στις αίθουσες Αθήνας και Θεσσαλονίκης στις 26 Μαρτίου από τη One From the Heart.
Βίγκο Μόρτενσεν Το στοιχείο που αληθινά βρήκα όχι μόνο ελκυστικό, αλλά και απόλυτα επίκαιρο στο «Μακριά από τους Ανθρώπους», είναι ότι ασπάζεται μια φιλοσοφική προσέγγιση του ανθρώπινου προβλήματος, αποφεύγοντας τις εύκολες διεξόδους. Και το να διευρύνεις την κοσμοθεωρία σου είναι πάντα η καλύτερη λύση στα σύνθετα προβλήματα.
Ρεντά Κατέμπ Το «Μακριά από τους Ανθρώπους» είναι μια πρόταση γεμάτη ελπίδα: για τους ανθρώπους που οφείλουν να γνωρίσουν τους διπλανούς τους, την κοσμοθεωρία τους, τη θρησκεία τους, την ταυτότητά τους. Το ν’ αποδεχτείς τον άλλον είναι μια πρόταση, είναι κι ένα δύσβατο μονοπάτι. Πώς μπορούν σήμερα, για παράδειγμα, ένας Ισραηλινός κι ένας Παλαιστίνιος να συναντηθούν, χωρίς να σκεφτούν «ο λαός μου έχει υποφέρει, οι πρόγονοί μου, η οικογένειά μου.» Είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι προσωπικά υπεύθυνοι για την Ιστορία. Εγώ πιστεύω στην αδελφότητα, δεν είναι μια εύκολη επιλογή, αλλά είναι εφικτή.
Βίγκο Μόρτενσεν Ο ήρωάς μου στην ταινία, ο Νταρού, είναι ένας άνθρωπος που δεν αντιδρά γρήγορα, δε φωνάζει, δεν κάνει τρανταχτές αλλά σπασμωδικές κινήσεις. Υπάρχει έντονος παραλληλισμός με το πώς αντιδρά σήμερα μεγάλη μερίδα του κόσμου σε ό,τι τον βρίσκει να διαφωνεί. Είναι σημαντικό κανείς ν’ ακούει, να προσέχει, να συλλέγει πληροφορίες πριν δράσει ή αντιδράσει. Το πάθος κι ο θυμός είναι επικίνδυνα συναισθήματα. Με ψυχραιμία και υπομονή, όταν βλέπεις μια αδικία, οφείλεις να μιλήσεις, χωρίς να φοβάσαι να κάνεις εχθρούς, ή ν’ αποζητάς να κάνεις φίλους. Αυτό ακριβώς έκανε κι ο Αλμπέρ Καμί όταν δεχόταν επιθέσεις από την αριστερά, από τον Σαρτρ κι άλλους πρώην συνοδοιπόρους του. Διατήρησε την ειλικρίνειά του και μίλησε μέσα από τη δουλειά του. Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να κάνεις «επανάσταση», με τον εγωισμό σου για σημαία.
Ρεντά Κατέμπ Ενας ήρωας που δυσκολεύεται να βρει τη θέση του, είναι ένας ήρωας που καταλαβαίνω. Θεωρώ ότι το σινεμά έχει ενδιαφέρον όταν καταπιάνεται με ανθρώπους που δεν είναι αρχέτυπα, αλλά δυο άντρες που κατά κάποιον τρόπο βγαίνουν από τα όρια του νόμου κι ο καθένας υπακούει στο δικό του κώδικα τιμής, στο δικό του νόμο.
Βίγκο Μόρτενσεν Μ’ ενδιαφέρει μια πρωτότυπη ιστορία, ένας σκηνοθέτης που ακόμα δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός, μια ταινία που δεν είναι εύκολο να στηθεί. Εκεί λέω ναι, γνωρίζοντας ότι η διαδικασία θα πάρει μάλλον χρόνια – δεν πειράζει, ακόμα περισσότερος καιρός για μένα να προετοιμαστώ! Φυσικά και με δελεάζουν οι ακριβές παραγωγές, με τις ακριβές τους αμοιβές, αλλά προτιμώ τα μακροχρόνια ταξίδια. Στο «Μακριά από τους Ανθρώπους» είχα τρία μεγάλα κέρδη: ότι διάβασα όλο το έργο του Αλμπέρ Καμί περιμένοντας να γίνει η ταινία, ότι γνώρισα τον Νταβίντ Ελχόφεν που είναι ένας αληθινά τολμηρός σκηνοθέτης κι ότι συνεργάστηκα με τον Ρεντά Κατέμπ, που αναγνωρίζει όσα βρίσκονται ανάμεσα από τις γραμμές του κειμένου και ξέρει να δουλεύει με τις σιωπές.
Ρεντά Κατέμπ Ηταν απίστευτη εμπειρία να βρίσκομαι δίπλα σ’ έναν ηθοποιό που ήδη θαύμαζα χρόνια, ήταν ένας από τους πιο αγαπημένους μου ηθοποιούς στον κόσμο, πάντα πήγαινα να δω τις ταινίες του στο σινεμά. Οπότε όταν μου είπε ο Νταβίντ Ελοφέν ότι θα έπαιζα μαζί του, χάρηκα κι ένιωσα τρομερό τρακ. Δουλεύοντας δίπλα του ήμουν απόλυτα ασφαλής, είναι ένας ηθοποιός που μελετά βαθιά την ιστορία, συνεργάζεται πρόθυμα, κάναμε πολλή παρέα όπως κι οι ήρωες, κάναμε αυτό το μεγάλο ταξίδι μαζί. Ηταν και για τους δυο μας σημαντικό, κάθε μέρα, να σκεφτόμαστε αυτό που επρόκειτο να παίξουμε και ν’ αναρωτιόμαστε τι είναι σωστό και λάθος, τι χρήσιμο ή περιττό.
Ρεντά Κατέμπ Οταν ξεκίνησα έκανα θέατρο, ήθελα να «συναντηθώ» με το σινεμά, το σινεμά τότε δεν ήθελε να έχει καμιά σχέση μαζί μου. Μπορεί κι εγώ να μην ήμουν έτοιμος. Αλλά μετά από πολλή δουλειά κι αρκετή τύχη τα κατάφερα. Παραμένει μια σπάνια συγκυρία, η δική σου επιθυμία να συμπέσει με την επιθυμία των άλλων. Από την άλλη κατανοώ ότι ήμουν σε καλύτερη θέση, το να είσαι σήμερα 20 δεν είναι εύκολη υπόθεση, υπάρχει φόβος για το μέλλον. Θέλω να πιστεύω ότι σήμερα, που ο φόβος κέρδισε ακόμα μια πίστα στο παιχνίδι, το ίδιο έκανε κι η ελπίδα.
Βίγκο Μόρτενσεν Τελευταία έχω αρχίσει να εμπλέκομαι στις ταινίες και ως παραγωγός. Δεν είναι ότι έχω κάποια τέτοια φιλοδοξία. Απλώς έτσι μπορώ καλύτερα να προστατεύω το όραμα ενός σκηνοθέτη στον οποίο πιστεύω, όταν θεωρώ ότι μια ταινία είναι καλή, ότι πρέπει να γίνει. Μπορώ να έχω λόγο στο πώς γυρίζεται η ταινία, πώς προωθείται, στην ελευθερία στο μοντάζ, στο μάρκετινγκ. Είναι κάτι που νιώθω έντονα, η αυτονομία του καλλιτέχνη – το νιώθω και για τα πράγματα με τα οποία ασχολούμαι εγώ, εκτός της ηθοποιίας, όπως για τη ζωγραφική, το γράψιμο και τη φωτογραφία στα οποία έχω επικεντρωθεί φέτος.
Ρεντά Κατέμπ Μου αρέσουν οι ήρωες που δεν αναζητούν την επιβεβαίωση μέσα στο σενάριο. Ηρωες που έχουν μια ευγένεια που μπορείς να την εντοπίσεις αν ψάξεις λίγο. Που δε θέλουν ν’ αποδείξουν κάτι.
Βίγκο Μόρτενσεν Οταν γυρίζαμε το «Μακριά από τους Ανθρώπους», το ξέραμε ήδη ότι κάναμε μια σημαντική ταινία. Τα γεγονότα που ακολούθησαν αργότερα, η τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι, η ένταση των σχέσεων με το ισλαμικό κράτος, έδωσαν στην ταινία ακόμα μεγαλύτερο βάρος. Νομίζαμε ότι θα ήταν μια ταινία που λίγος κόσμος θα ήθελε να δει και τελικά είναι ακριβώς η ταινία που πρέπει όλος ο κόσμος να δει. Είναι η ταινία που σ’ εμπνέει ν’ αποβάλλεις τον εγωισμό σου, να απορρίψεις την αδικία, να προσεγγίσεις ανθρώπους που θεωρείς πολύ μακριά σου. Οι ήρωες της ταινίας, ο Νταρού κι ο Μοχάμεντ, είναι ένας Αραβας κι ένας Ευρωπαίος, αλλά έχουν γεννηθεί στην ίδια χώρα. Περνούν πολύ χρόνο ακούγοντας μόνο ο ένας τον άλλον και αποκτούν σεβασμό για τις διαφορές τους. Δεν είναι ότι βρίσκουν λύσεις, αλλά και μόνο το ότι προκύπτουν στην κουβέντα τους δύσκολα ερωτήματα, είναι ένα μεγάλο βήμα γιατί καταλήγουν με μια μεγαλύτερη εικόνα της ανθρώπινης κατάστασης απ’ ό,τι όταν ξεκίνησαν. Το γεγονός ότι, τώρα πια, το «Μακριά από τους Ανθρώπους» θα προβληθεί σ’ ένα σωρό χώρες, είτε σε Φεστιβάλ είτε στις αίθουσες, θεωρώ ότι είναι ένας μικρός θρίαμβος της λογικής. Το θέμα είναι απλό: η ανθρωπότητα δε θα επιβιώσει αν την τινάξουμε στον αέρα, πρέπει να συζητάμε.
Ρεντά Κατέμπ Στο να κατανοήσουμε καλύτερα τα νοήματα της ταινίας, μάς βοήθησε το συνεργείο – κάναμε τα γυρίσματα στη Βόρεια Αφρική, στην κάτω πλευρά του Μαρόκο και οι τεχνικοί ήταν εκπληκτικοί. Ακόμα περισσότερο μάς βοήθησε η φύση. Το μέγεθος κι η ελευθερία της, η βροχή, ότι περπατούσαμε πάνω στο χώμα, η σωματική κούραση. Ολα αυτά έκαναν το γύρισμα πολύ πιο αυθεντικό, πολύ πιο σημαντική εμπειρία για μας.
Βίγκο Μόρτενσεν Οταν ήρθα στην Ελλάδα για τα γυρίσματα του «Τα Δύο Πρόσωπα του Ιανουαρίου», το 2013, πριν δυο χρόνια, φυσικά οι πολιτικές αναταραχές, η διαφθορά, τα οικονομικά προβλήματα ήταν στοιχεία πολύ εμφανή. Αλλά εκτός του ότι θεώρησα πως ήταν για μας μεγάλη τύχη να μπορούμε να γυρίσουμε στους πραγματικούς τόπους όπου εκτυλίσσεται η ιστορία, επιπλέον είδα ανθρώπους χαρούμενους και μέρη που μου άρεσαν. Και γνώρισα ένα ολόκληρο συνεργείο από Ελληνες επαγγελματίες του σινεμά που ήταν εκπληκτικοί. Συνειδητοποίησα και κάτι ακόμα πολύ ενδιαφέρον: η ιστορία της ταινίας και του βιβλίου συμβαίνει στο παρελθόν, σε μια εποχή που η σχέση των Ελλήνων με τους Αμερικανούς είχε εντελώς διαφορετικό ύφος. Υπήρχε τότε καλύτερη διάθεση από τους Ευρωπαίους προς τους Αμερικανούς. Σήμερα, εξαιτίας του παρεμβατισμού στην εξωτερική πολιτική μας, καταλαβαίνω ότι δεν είμαστε τόσο ευπρόσδεκτοι. Εν πάσει περιπτώσει, το γύρισμα στην Ελλάδα μου έχει μείνει ως μια τρομερά ενδιαφέρουσα ανάμνηση, άσε που, λόγω των πολιτικών συγκεντρώσεων, βρίσκαμε ένα σωρό αρχαιολογικούς χώρους άδειους και δουλεύαμε με άνεση και ησυχία. Πρέπει ν’ αξιοποιείς την τύχη σου, όπου τη συναντάς!
Το «Μακριά από τους Ανθρώπους» / «Loin des Hommes» βγαίνει στις αίθουσες Αθήνας και Θεσσαλονίκης στις 26 Μαρτίου από τη One From the Heart.
Διαβάστε ακόμη: «Μακριά από τους Ανθρώπους», η γνώμη του Flix
