Μέρος του «Caravan Project» και της πολιτιστικής δράσης «Ενας Άλλος Κόσμος Είναι Εδώ», ο «Τυφλός Ψαράς» του Στρατή Βογιατζή και της Θέκλας Μαλάμου δεν είναι ένα τυπικό ντοκιμαντέρ - πορτρέτο ενός ανθρώπου που θα άξιζε κανείς να γνωρίσει.
Εϊναι περισσότερο ένα παραμύθι, από αυτά που θα αφηγείται ο ήρωας του, ο Γιάννης Κουκούμιαλος, που ψαρεύει εδώ και 40 χρόνια, αντικαθιστώντας το φως που του πήρε η ζωή με την δυνατή λάμψη της φαντασίας του. Διαβάστε όσα είπε στο Flix ο Στρατής Βογιατζής για την γνωριμία του με τον «Τυφλό Ψαρά» και το ποιητικό παράδοξο της ανθρώπινης ύπαρξης.
Τι είναι ο «Τυφλός Ψαράς»;
O Γιάννης Κουκούμιαλος έχασε την όραση και το χέρι του, στην ηλικία των έντεκα χρόνων από εναπομείνουσα νάρκη του πολέμου του 1940. Γεννημένος σ’έναν ναυτικό τόπο, στην Λαγκάδα της Χίου, μυείται από μικρό παιδί στην τέχνη του ψαρέματος. Μετά από τον τραυματισμό και την ανάρρωσή του και έχοντας στο μυαλό του όποια γνώση του έχει τυπωθεί μέχρι αυτή την ηλικία γύρω απ’την ναυτοσύνη, συνεχίζει να βρίσκεται μέσα σε ψαροκάικα έχοντας όμως πλέον μια διαφορετική παράμετρο στη ζωή του, αυτή της επίκτητης αναπηρίας του.
Σε ηλικία είκοσι χρονών πηγαίνει σε σχολή τυφλών στην Αθήνα όπου και κάθεται για δύο χρόνια και ξαναεπιστρέφει στη Χίο γιατί δεν μπορεί να συνηθίσει τον αστικό τρόπο ζωής. Συμβιβασμένος πλέον με τις δυσκολίες που γεννώνται από την απώλεια της όρασής του και του χεριού του, συνεχίζει να ψαρεύει έχοντας πλάι του έναν δικό του άνθρωπο και συγγενή του, την Πλουμή, στην οποία και μεταδίδει όλες τις γνώσεις του ψαρέματος. Η στιγμή όμως που θα αρχίσει και μόνος του πλέον να ταξιδεύει και να ψαρεύει, δεν αργεί να έρθει. Με εικόνες πραγματικές, αυτές των παιδικών του χρόνων, με έναν κόσμο ταξινομημένο και οργανωμένο που κατασκευάζει στο μυαλό του, με τη διαίσθησή του και μια δύναμη θεική…όπως λέει και ο ίδιος, συνθέτει το χάρτη του και παρέα μ’αυτόν ταξιδεύει τα τελευταία εβδομήντα χρόνια μες τη θάλασσα.
Στο ντοκιμαντέρ «Ο Τυφλός Ψαράς» σαλπάρουμε με τον κυρ Γιάννη σε ένα ταξίδι που το παραμύθι και ο ρεαλισμός είναι οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος, φανερώντας τις αντιθετικές και συναρπαστικές δυνάμεις που χρωματίζουν την ανθρώπινη ψυχή. Βλέπουμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια αυτού του υπέροχου ανθρώπου, σε μια πορεία που αποκαλύπτει το σθένος και την υπέρβαση του ανθρώπινου πνεύματος.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα του ντοκιμαντέρ;
«Ο Τυφλός Ψαράς», είναι το πρώτο από τη σειρά ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ξεχωριστοί Άνθρωποι», κομμάτι της εργασίας του Caravan Project και της πολιτιστικής δράσης «Ενας Άλλος Κόσμος Είναι Εδώ». Το «Caravan Project» αφορά ένα οιδιπορικό στην Ελλάδα και στις απομακρυσμένες της περιοχές με σκόπο να φέρει την ανθρώπινη ιστορία στο προσκήνιο. Στόχος μας είναι να φέρουμε στο προσκήνιο ανθρώπινες ιστορίες που μπορούν να συγκινήσουν και να εμπνεύσουν με την αυθεντικότητά τους, ιστορίες που θα φωτίζουν ιδιαίτερους ανθρώπους, με ζωντανό πνεύμα και ξεχωριστή στάση ζωής. Μέσα από ντοκιμαντέρ, φωτογραφίες, κείμενα και αφηγήσεις θα επιδιώξουμε τονίσουμε έναν διαφορετικό τρόπο ζωής από αυτόν που συστηματικά προβάλλεται από τα μέσα ενημέρωσης και τις κυρίαρχες τάσεις, να εστιάσουμε στην ιδιαιτερότητα της άγονης και απομακρυσμένης Ελλάδας, να φωτίσουμε έναν τόπο που συνεχίζει να δημιουργεί και να ονειρεύεται. Από την αρχή που τον συναντήσαμε, με τη συν-δημιουργό του ντοκιμαντέρ Θέκλα Μαλάμου, τυχαία στην Λαγκάδα και μας πήγε βαρκάδα καλάβαμε αμέσως ότι έχουμε να κάνουμε με ένα σοφό άνθρωπο.Μέσα από την ιστορία του Κυρ Γιάννη δεν φανερώνεται μόνο η υπέρβαση του ανθρωπινού πνεύματος αλλά και το αγκάλιασμα της ήττας ως απαραίτητη προϋπόθεση της ύπαρξης. Ο κυρ Γιάννης ένας άνθρωπος γεμάτος αντιφάσεις αγκαλιάζει το ποιητικό παράδοξο της ζωής. Από τη μια με μια περιχαρακώμενη ζωή, με φράχτες προστατευτικότητας γύρω της και απο την αλλή ένας άνθρωπος που ξανοίγεται στον κίνδυνο, ψαρεύει στα ανοιχτά και ταξιδεύει στη θάλασσα ως ατρόμητος θαλασσοπόρος.
Τι έμαθες περισσότερο για τη ζωή μετά τη συνάντηση σου με τον Γιάννη Κουκούμιαλο;
Νομίζω η κάθε εμπειρία που ζούμε δεν καταλήγει σε δομημένη, στέρεη γνώση που μας βοηθάει να εξάγουμε ξεκάθαρα συμπεράσματα για το πως είναι η ζωή..αλλά σε μια αίσθηση του πως είναι η ζωή, μια προσπάθεια να προσεγγίσουμε το δική μας ανεξιχνίαστη πλευρά, εκείνο το κομμάτι της ύπαρξης μας που ακόμα αγνοούμε..αν μπορώ να μιλήσωκαι για τη πλευρά της Θέκλας, στο ταξίδι που κάναμε με τον κυρ Γιάννηαισθάνθηκαμε την υπέρβαση του ανθρώπινου πνεύματος, το πως ένας άνθρωπος παρόλο μεγάλος σε ηλικία μπορεί να είναι 100% στο τώρα όπως ένα μικρό παιδί και να μεταδίδει μια πυρακτωμένη ενέργεια σε κάθε απλή έκφανση της καθημερινότητας του. Καταλάβαμε επίσης ότι δεν πρέπει κανείς να παίρνεις τον εαυτό του πολύ σοβαρά γιατι φτάνει στο σημείο της ψυχικής κατάρευσης, οτί είναι καλό κανείς να μην σκέφτεται πολύ γιατί του κατεβαίνει νύστα-όπως ο ίδιος μας έλεγε…και κυρίως αισθανθήκαμε αυτό που λέει ο κυρ Γιάννης στο τελειώμα του ντοκιμαντέρ, “ότι τη στεριά τη γνωρίζεις, αν σηκώσεις μια πέτρα, αν ρωτήσεις κάποιον ξέρεις που βρίσκεσαι. Στη θάλασα όμως είναι διαφορετικά τα πράγματα…κάνεις, κάνεις κουπί λες ε τώρα πια θα έχω φτάσει..αλλά δεν έχεις φτάσει φίλε μου..”
Ποια πιστεύεις ότι είναι η θέση του ντοκιμαντέρ ως κινηματογραφικού είδους μέσα σε μια εποχή κρίσης;
Χωρίς να είμαι σίγουρος θεωρώ ότι στόχος του κάθε ντοκιμαντέρ είναι η κατανόηση της ζωής μέσα από την ίδια τη ζωή..η κάθε επαφή με μια αληθινή ιστορία είναι σαν ηλεκτρισμός που φέρνει το θεατή κοντά στην ολότητα της ζωής και τα παράδοξα που τη διέπουν. Σε ένα ντοκιμαντέρ ολές οι συναρπαστικές και συχνά αντίθετες δυνάμεις που διαποτίζουν τις ζωές μας πρέπει να είναι εκεί, να μην αφαιρείται καμία νότα από την ανθρώπινη μελωδία ώστε άνα πάσα στιγμή να μπορούν όλες οι νότες να ηχήσουν όλες μαζί. Θεωρώ λοιπόν, ότι μέσα από ένα ειλικρινές ντοκιμαντέρ για τις ανθρώπινες σχέσεις αναδύεται και μια πολιτική χροιά, όπως επίσης ένα καταγγελτικό πολιτικό ντοκιμαντέρ πρέπει να λαμβάνει υπόψη ότι αυτό που διαμορφώνει τον άνθρωπο εν τέλει είναι η ανάγκη του να ερωτεύεται και να υποφέρει. Το ντοκιμαντέρ είναι η μεταφορά του προσωπικού βιώματος του δημιουργού που αν είναι ειλικρινές μπορεί να συμπαρασύρει το θεατή σε μια εμπειρία μετασχηματισμού. Σε ένα δημιουργό η ‘εποχή κρίσης’ είναι εσωτερική πραγματικότητα και δεν ταυτίζεται τόσο με την εξωτερική πραγματικότητα. Σαφώς ζούμε σε μια εποχή που όλοι οφείλουμε να είμαστε ακτιβιστές, αλληλέγγυοι, ελέυθεροι, φυσιολογικοί άνθρωποι..δηλαδή επαναστάτες όπως λένε οι Ζαπατίστας. Εχω την αίσθηση όμως ότι η κοινωνική αδικία, η απελπισία, η ελπίδα, η ανθρώπινη επαφή ύπηρχαν ανέκαθεν σαν εγγύητριες δυνάμεις την ανθρώπινης ιδιοσυστασίας και δεν μεταλάσσονταν ανάλογα με τις επιταγές των καιρών... Η ανάγκη κάποιου να έρθει κοντά με κάποιον άλλον θα υπάρχει είτε σε κοινωνίες που έχουν λυμένα τα προβλήματα τους είτε σε κοινωνίες φτώχες και εξαθλιωμένες.
Δείτε παρακάτω το τρέιλερ της ταινίας και φωτογραφικό υλικό.
Ο «Τυφλός Ψαράς» προβάλλεται την Τρίτη 13 Μαρτίου στις 20.30 στο Ολύμπιον και την Πέμπτη 15 Μαρτίου στις 15.00 στην αίθουσα «Φρίντα Λιάππα».
Διαβάστε περισσότερα για το 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
