Υπάρχει ένας πολύ απλός τρόπος για να καταλάβει κανείς τι είναι αυτό που κάνει τον «Ε.Τ.» μια ταινία που όχι απλά αντέχει στο χρόνο, αλλά τον ξεπερνά παραμένοντας εδώ και τριάντα χρόνια το ίδιο ιδιοφυής, συγκινητική και εντελώς επίκαιρη.
Αρκεί να υποθέσει κανείς πως θα έμοιαζε αν ο «Ε.Τ.» έβγαινε στις αίθουσες για πρώτη φορά σήμερα. Εν έτει 2012. Σε ένα κόσμο και ένα Χόλιγουντ που από το 1982 μοιάζει να βρίσκεται ταυτόχρονα τριάντα χρόνια μπροστά και άλλα τόσα – αν όχι περισσότερα - πίσω.
Είναι σίγουρο πως αν έβγαινε σήμερα, ο «Ε.Τ.» θα ήταν τρισδιάστατος, αλλά σε αντίθεση με πολλές ταινίες της εποχής του δεν θα χρειαζόταν καμία προσαρμογή στην εποχή μας – και σίγουρα όχι τις αλλαγές (το σβήσιμο των όπλων και την αντικάτασταση τους με γουόκι τόκι) που μετάνιωσε που έκανε και ο ίδιος ο Σπίλμπεργκ στην επανέκδοση των είκοσι χρόνων του, το 2002.
Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ με τη Ντρου Μπάριμορ
Η Αμερική στην οποία εκτυλίσσεται η ιστορία του «Εξωγήινου» μπορεί να μην ζει κάτω από το συντηρητικό πέπλο της διακυβέρνησης του Ρόναλντ Ρίγκαν, αλλά αποδεικνύεται πως χρειάζεται ακόμη καιρό για να ξεπεράσει το νεοσυντηρητισμό με τον οποίο την πότισε ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος. Οι επιστήμονες που στο φιλμ «νεκρώνουν» το κατ’ αυτούς εξωγήινο πλάσμα βρίσκονται ακόμη παρόντες, ανεπίσημοι εκπρόσωποι μιας κοινωνίας που συνεχίζει να αντιμετωπίζει εχθρικά οτιδήποτε «διαφορετικό». Και ο Ελιοτ παραμένει σε κάθε εποχή ένα μοναχικό παιδί που αναζητά ένα φίλο.
Ακόμη κι αν αφαιρέσεις από τον «Ε.Τ.» το μύθο του, την καθοριστική επίδραση που είχε στο σύγχρονο αμερικάνικο (και όχι μόνο) σινεμά και την ποπ κουλτούρα όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, το όραμα του Σπίλμπεργκ παραμένει καθαρό, το ίδιο αυτοβιογραφικό και το ίδιο αναγκαίο όσο και την εποχή που γεννήθηκε, υλοποιήθηκε και αφέθηκε ελεύθερο προκαλώντας μαζική υστερία στο ανυποψιάστο κοινό.
Πόσο υποψιασμένο, όμως, θεωρεί κανείς πως είναι και το σημερινό κοινό, όταν είναι σχεδόν σίγουρο πως ο «Ε.Τ.» θα προκαλούσε την ίδια έκπληξη, την ίδια βαθιά συγκίνηση και τα ίδια συναισθήματα της κοσμικής ταύτισης απέναντι σε μια ιστορία που απείχε ήδη, στην εποχή της, έτη φωτός από το να είναι απλά το απαύγασμα μιας ιδιοφυούς επιστημονικής φαντασίας;
Περισσότερο μια σύγχρονη μεταφορά μιας σχεδόν βιβλικής παραβολής με αναφορές από τον Πίτερ Παν και τον «Μάγο του Οζ» μέχρι τις «Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου» του ίδιου του Σπίλμπεργκ, ο «Ε.Τ.» υπήρξε στην πραγματικότητα η κινηματογραφική μεταφορά των πιθανών συναντήσεων ενός παιδιού με τον ψυχαναλυτή του. Η πλέον συγκλονιστική εικονογράφηση της θεωρίας του «φανταστικού φίλου» που αργά ή γρήγορα αποκτά ένα παιδί που νιώθει μόνο. Η σπαρακτική έκκληση ενός δημιουργού για την αποδοχή του «ξένου», εδώ στην απόλυτη μορφή ενός πλάσματος από έναν άλλο πλανήτη χαμένου για πάντα στην αφιλόξενη Γη.
Κι, όμως, η σε μια πρώτη ανάγνωση προφανής «ταύτιση» του Ελιοτ (και του θεατή) με τον εξωγήινο δεν ήταν ποτέ μόνο ένα κινηματογραφικό τέχνασμα. Το μελοδραματικό μοτίβο του τηλεφωνήματος του εξωγήινου στον πλανήτη του δεν ήταν μόνο μια σεναριακή ιδέα με εξασφαλισμένο το δάκρυ του θεατή όταν – επιτέλους – ο «Ε.Τ.» θα έβγαζε γραμμή με τους ανθρώπους του. Ολα τα «ouch» και τα «I'll be right here» δεν ήταν ποτέ μόνο ιδέες, προορισμένες να χτυπήσουν κάτω από τη μέση το ασυνείδητο και το συνειδητό ακόμη και του πιο κυνικού θεατή.
Γυρισμένο από την οπτική γωνία (και το ύψος) ενός παιδιού, το «Ε.Τ.» δεν υπήρξε επίσης ποτέ μια μόνο παιδική ταινία, αλλά μάλλον περισσότερο μια ευκαιρία για τον Σπίλμπεργκ να κοιτάξει τον κόσμο από μια μη πλεονεκτική θέση, βρίσκοντας την τέλεια ισορροπία ανάμεσα στη μυθολογία (του σινεμά και όχι μόνο) και την εφαρμογή της σε ένα πρωτότυπο αστικό μύθο, τη φαντασία και τη σκληρή πραγματικότητα, τα αποκαλυπτικά γιατί ενός παιδιού και τις ακόμη πιο αποκαλυπτικές απαντήσεις των μεγάλων.
O Στίβεν Σπίλμπεργκ με τον Χένρι Τόμας
Πίσω από κάθε κλασική σκηνή του «Εξωγήινου» κρύβεται η λαχτάρα ενός δημιουργού να δικαιώσει όλους τους Ελιοτ αυτού του κόσμου, να δει με κατανόηση το κενό που προσπαθούν να γεμίσουν και να τους χαρίσει μια στιγμή μέσα στο χρόνο όπου όλα θα μπορούσαν να είναι καλύτερα. Ενα κόσμο όπου η μοναξιά μπορεί να μετατραπεί σε ένα παιχνίδι, ένα ποδήλατο μπορεί να πετάξει μέχρι το φεγγάρι και ενας αποχωρισμός – από τους πιο σπαρακτικούς που γνώρισε ποτέ η ιστορία του σινεμά – μπορεί να είναι ο μοναδικός δρόμος προς την ενηλικίωση.
Ολα αυτά (και ακόμη περισσότερα) που θα έκαναν σίγουρα τον «Ε.Τ.» ακόμη και σήμερα την ίδια τεράστια επιτυχία. Ειδικά σε ένα Χόλιγουντ που κολημμένο στην ανακύκλωση των ίδιων ιδεών και το άλλοθι της τεχνολογίας δεν δείχνει ικανό να αποκρυπτογραφήσει τους κώδικες που εφηύρε τριάντα χρόνια πριν ο Σπίλμπεργκ. Αυτούς που κάνουν μια ταινία ταυτόχρονα κλασική και μοντέρνα, ταυτόχρονα διαχρονική και σημείο των καιρών της, ταυτόχρονα λαϊκή και όμως κτήμα του κάθε θεατή ξεχωριστά, ταυτόχρονα ένα θρίαμβο του entertainment και μια πολύ προσωπική στιγμή καταδικασμένη να αναζητά την επιστροφή στον όποιο πλανήτη της. Οσα χρόνια κι αν περάσουν.
Ο «Ε.Τ. Ο Εξωγήινος», βγήκε στις αμερικάνικες αίθουσες στις 11 Ιουνίου του 1982. Στις 12 Νοεμβρίου του 2012 θα κυκλοφορήσει για πρώτη φορά σε Βlu-ray με αποκατεστημένες τις σκηνές των όπλων που είχε κόψει ο Σπίλμπεργκ με αφορμή τα είκοσι χρόνια της ταινίας, το 2002.
