Επτά σκηνοθέτες, επτά ταινίες μικρού μήκους, επτά «μέρες» στην Αβάνα. Μία σπονδυλωτή ταινία που, ακολουθώντας τα χνάρια των αντίστοιχων πρότζεκτ του Παρισιού και της Νέας Υόρκης, δίνει ελεύθερο βήμα σε διαφορετικών ειδών και εθνικοτήτων σκηνοθέτες να αποτυπώσουν την Κούβα με το δικό τους τρόπο. Στερεότυπα και η κατάρριψή τους, μουσικές, χορός, αποξένωση, αξιοθέατο, μύθοι, θρησκείες, σύμβολα, έρωτες - οι σκηνοθέτες κατέγραψαν την Αβάνα όπως την είδαν σήμερα, μία σύγχρονη πρωταγωνίστρια με βαριά Ιστορία.
Το Flix συνάντησε τον Γκασπάρ Νοέ, ο οποίος όπως πάντα είχε και την πιο ιδιαίτερη ιστορία να διηγηθεί (Κουβανοί γονείς μιας έφηβης κοπέλας συνειδητοποιούν ότι η κόρη τους είναι γκέι και την οδηγούν σ' έναν μυστικιστικό εξορκισμό στο δάσος), αλλά και τον Μπενίσιο Ντελ Τόρο, στην πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, ο οποίος στο δικό του φιλμάκι θα διασκεδάσει όλα τα στερεότυπα του Αμερικανού τουρίστα.
Γιατί αποδέχεται κανείς να πάρει μέρος σε μία σπονδυλωτή ταινία μαζί με άλλους σκηνοθέτες; Είναι πρόκληση ή ένδειξη ομαδικότητας;
Γκασπάρ Νοέ: Για μένα δεν ήταν θέμα πρόκλησης. Ηθελα να εξερευνήσω την Κούβα, να γνωρίσω τους ανθρώπους της. Η ευκαιρία να το κάνω κινηματογραφικά μου φάνηκε ιδανική. Το μόνο που έκανα ήταν να πάρω τηλέφωνο τον Μπενίσιο και να ακούσω ότι θα δεχόταν κι αυτός. Αν αυτό συνέβαινε, θα το έκανα. Με το που μου είπε το ναι, απάντησα κι εγώ καταφατικά στους παραγωγούς.
Δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι είστε φίλοι...
Μπενίσιο Ντελ Τόρο: Α ναι, εδώ και μία δεκαετία περίπου. Οταν είδα το «Μόνος Εναντίον Ολων» θέλησα αμέσως να κινήσω γη και ουρανό για να γνωρίσω τον σκηνοθέτη. Δώσαμε ραντεβού στο Παρίσι στο Καφέ ντε Φλορ...
Γκασπάρ Νοέ: ...κι όταν μπήκε μέσα δεν τον γνώρισα! Είχα δει μόνο το «Φόβος Και Παράνοια Στο Λας Βέγκας» και περίμενα έναν μεγαλόσωμο, παχύ άντρα. Ο Μπενίσιο με προσπέρασε 1-2 φορές και δεν του έδωσα σημασία. Μόνο όταν κατάλαβα ότι κάποιον ψάχνει επίμονα τον κοίταξα δεύτερη φορά. (γελάει)
Μπενίσιο Ντελ Τόρο: Πάντως, ναι, είμαστε φίλοι και σέβομαι πολύ τη γνώμη του για τη δουλειά μου. Μιλάμε συχνά και συζητάμε μελλοντικά μας πρότζεκτ. Σ' αυτή την περίπτωση πάντως η πρόκληση ήταν όλη δική μου. Πρώτη φορά πίσω από το φακό ως κινηματογραφιστής, ανάμεσα σε καταξιωμένους σκηνοθέτες, αυτό μπορεί να σε τρομάξει. Ομως αγαπώ πολύ την Κούβα και ήθελα να επιστρέψω σ' αυτή και να διηγηθώ τη δική μου ιστορία. Δεν ξέρω αν τα κατάφερα. Το προσπάθησα όμως...
O Μπενίσιο ντελ Τόρο στα γυρίσματα της ταινίας του
Γκασπάρ, η απόφαση να γυρίσεις τη δική σου ταινία χωρίς διαλόγους ήταν συμβολική; Είχε να κάνει με την προσωπική σου θέση ως "ξένου" παρατηρητή; Ηταν δήλωση ή απλά ...έτυχε;
Μπενίσιο Ντελ Τόρο: Ω πιστέψτε με: τίποτα δεν "τυχαίνει" με τον Γκασπάρ...
Γκασπάρ Νοέ: Το σενάριο που πήρα στα χέρια μου είχε διάλογο. Ελάχιστο, αλλά είχε. Αποφάσισα να τον αφαιρέσω και ο μόνος φόβος μου ήταν μην θυμώσουν οι ηθοποιοί. Θα καταλάβαιναν ότι δεν είναι ο σκοπός μου να μειώσω το ρόλο τους, αλλά να γυρίσω κάτι διαφορετικό; Τελικά κανείς δε θύμωσε. Στο μοντάζ έκοψα ακόμα και κάτι ελάχιστες αρχικές φράσεις γιατί συνειδητοποίησα ότι έτσι το αποτέλεσμα είναι πολύ πιο ονειρικό. Ή, μάλλον, εφιαλτικό...
Μπενίσιο Ντελ Τόρο: Και πώς σκέφτηκες αυτή την μουσική;
Γκασπάρ Νοέ: Δεν είναι μουσική. Είναι ήχοι που τους δέσαμε στο μοντάζ ως μουσικό σκορ. Ηχοι της φύσης, του εξορκισμού, της Αβάνας. Ολο αυτό έγινε ένα σάουντρακ-οδηγός για το μοντάζ, αλλά δεν είναι μουσική...
Μπενίσιο, τι ήταν τελικά το πιο δύσκολο κομμάτι της σκηνοθετικής εμπειρίας;
Μπενίσιο Ντελ Τόρο: Το πιο δύσκολο κομμάτι... Δεν ήταν αυτό που φαντάζεστε - οι λήψεις, η θέση της κάμερας, οι ηθοποιοί, το δημιουργικό κομμάτι. Μάλλον το γεγονός ότι εσύ ήσουν ο αρχηγός όλου του πρότζεκτ. Οτι όλοι ερχόντουσαν σε σένα για απαντήσεις. Επρεπε να είσαι καταρτισμένος, σταθερός και ήρεμος. Να απαντάς με σιγουριά, δίνοντας σε όλο το συνεργείο να καταλάβει ότι ξέρεις τι κάνεις και έχεις τον έλεγχο. Διαφορετικά, η δική σου ανασφάλεια θα μπορούσε να μεταφερθεί σε όλα τα τμήματα της παραγωγής και να βλάψει την ταινία. Αυτό με προκάλεσε περισσότερο από όλα. Ομως γρήγορα συνειδητοποίησα ότι δεν υπάρχει πραγματική διαφορά από τον τρόπο που αντιμετωπίζω και τους ρόλους μου: πάντα πηγαίνω στο σετ προετοιμασμένος. Πάντα πρέπει να έχει κάνει κανείς την προεργασία του. Αλλιώς, χάθηκε...
O Γκασπαρ Νοέ στα γυρίσματα της ταινίας του
Η Κούβα στέκεται στο μυαλό των περισσότερων από εμάς ως κάτι μυθικό - κι αυτό δεν είναι πάντα ακριβές. Υπάρχουν στερεότυπα, θρύλοι, κλισέ τα οποία προσπαθήσατε να καταρρίψετε για να μας δείξετε την πραγματική Αβάνα;
Γκασπάρ Νοέ: Είχα την αντίληψη ότι οι Κουβανοί, λόγω του ματσίσμο τους, θα ήταν ιδιαίτερα ομοφοβικοί. Δεν είναι. Μου έκανε εντύπωση. Είναι όσο ομοφοβικοί είναι και οι Γάλλοι, οι Αμερικανοί ή οι Ελληνες. Αποδέχτηκαν την ιστορία μου και δεν αντιμετώπισα κανένα ιδιαίτερο πρόβλημα να τη διηγηθώ...
Μπενίσιο Ντελ Τόρο: Εγώ μάλλον γέμισα με κλισέ την ταινία μου (γελάει). Φυσικά θέλοντας να τα καταρρίψω. Αλλά, ναι, ακόμα και τα κλισέ έχουν γίνει κομμάτι της Αβάνας. Ο τρόπος που την αντιμετωπίζουμε από μακριά, όσα συμβολίζει ιστορικά - όλα είναι μέρος του μύθου. Οταν πηγαίνεις εκεί (γιατί εγώ πηγαινοέρχομαι 10 χρόνια τώρα μετά τον «Che») γελάς με τις προκαταλήψεις σου, αλλά ταυτόχρονα βρίσκεις κι έναν άλλον κόσμο που δεν φαντάζεσαι και κάπως... αντικαθιστάς τον μύθο. Η γοητεία παραμένει, αλλά πλέον σε άλλο επίπεδο. Από μικρός στο Πουέρτο Ρίκο γνωρίζοντας Κουβανούς αισθανόμουν κάτι να με έλκει σ' αυτό το λαό.
Τι θα συγκρατήσετε από αυτή την εμπειρία; Τι θα κουβαλάτε για πάντα μαζί σας ως "σουβενίρ" από την Αβάνα;
Γκασπάρ Νοέ: Θα μπορούσα να πω πολλά, αλλά νομίζω ότι μία εικόνα μου έκανε την πιο ιδιαίτερη εντύπωση. Αυτή η πόλη δεν έχει διαφημίσεις. Δεν βλέπεις σε τοίχους ή μαρκίζες κανένα προϊόν. Δεν σε βομβαρδίζει κανείς διαφημιστής με κάποια υλική υπόσχεση ευτυχίας. Μπορεί να σας φαίνεται λίγο ή παράξενο αυτό που επιλέγω να σας διηγηθώ, αλλά όταν ζεις εκεί για ένα μήνα περίπου χωρίς τέτοιες παραστάσεις, αρχίζεις και χαλαρώνεις με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο. Είναι πολύ ενδιαφέρον να μην επηρεάζεται καταναλωτικά η καθημερινότητά σου...
Μπενίσιο Ντελ Τόρο: Εγώ κρατάω τους ανθρώπους. Πάντα από κάθε εμπειρία μου, κινηματογραφική ή μη, κρατάω τους ανθρώπους. Μετά από το «7 Ημέρες στην Αβάνα» απέκτησα δεκάδες φίλους, αλλά και συνεργάτες που τους θεωρώ τα μεγαλύτερα ταλέντα που είχα ποτέ την τύχη να δουλέψω μαζί τους. Για μένα η Κούβα και οι άνθρωποί της είναι πλέον οικογένεια.
