Μετά το τέλος του «Τέταρτου Χαρακτήρα», δύο είναι οι κυρίαρχες σκέψεις που τριγυρνούν για ώρα μετά στο μυαλό: η αποκρυπτογράφηση του αινιγματικού τίτλου και η απόπειρα κωδικοποίησης της προσωπικής σου εξομολόγησης, αν για οποιοδήποτε λόγο τύχαινε να ήσουν εσύ ένας από τους ήρωες της ταινίας της Κατερίνας Πατρώνη. Μιας ταινίας που ξεπερνά τα στεγανά του ντοκιμαντέρ και της μυθοπλασίας για να καταλήξει σε μια εμπειρία που περισσότερο βιώνεται παρά την αντιλαμβάνεσαι με μεμονωμένες τις αισθήσεις.
Ισως λοιπόν αυτός ο τέταρτος χαρακτήρας να είσαι εσύ κι εγώ, ο θεατής, δηλαδή, που καθώς παρακολουθεί τις εξομολογητικές διαδρομές των τριών ηρώων μέσα στην ταινία, μοιάζει αδύνατον να μην νιώσει τη λυτρωτική σχεδόν αίσθηση του να αφηγείσαι τη ζωή σου ή κομμάτια αυτής, χωρίς αναστολές για το πόσο επώδυνο, άβολο ή «προσωπικό» είναι αυτό, πρώτα για σένα που μιλάς, στη συνέχεια για αυτόν που ακούει.
Αυτό κάνουν οι τρεις χαρακτήρες που μας συστήνονται μέσα από την ταινία, αλλά μοιάζει σχεδόν σαν να τους γνωρίζαμε - αυτούς και τις μικρές τελετουργίες τους - από πάντα. Η Τίνα που είδε τη ζωή της να αλλάζει όταν έλαβε ένα τηλεφώνημα που της ανακοίνωνε το θάνατο του αγαπημένου της αδελφού, σε μια κεντρική λεωφόρο της Αθήνας στην οποία επιστρέφει συχνά. Ο κύριος Παύλος που μοιράζεται την αγάπη για τα περιστέρια της πόλης και τη μάνα του ισοδύναμα με τις ενοχές που κουβαλάει από μια ζωή που πήγε χαμένη. Ο Παύλος που βρήκε το νόημα της ζωής στο Θεό και όλη του η ύπαρξη περιστρέφεται πλέον γύρω από την προσπάθεια να «καθαρίσει» τους γεμάτους σκουπίδια δρόμους, τις σκέψεις του, τον ίδιο του τον εαυτό.
Οι αφηγήσεις τους είναι ταυτόχρονα προϊόν σκέψης και προϊόν αυθορμητισμού, είναι ένας λόγος βγαλμένος λες τη στιγμή που έχεις φτάσει σε ένα σημείο απώτατης συνειδητοποίησης και παίρνοντας το ρίσκο του να εκτεθείς ολοκληρωτικά, αρχίζεις να μιλάς. Η Κατερίνα Πατρώνη θα υποστήριζε πως δεν ευθύνεται η ίδια για το «σημείο» που συνάντησε τους ήρωες του, αλλά εμείς θα σημειώναμε με σιγουριά πως η ίδια υπήρξε η κινητήριος δύναμη αυτών των τριών φαινομενικά αθώων εξομολογήσεων που καθώς απλώνονται στον κινηματογραφικό χρόνο αποκτούν τις διαστάσεις μιας θρησκευτικής εμπειρίας - μιλούν για κάτι τόσο δύσκολο βρίσκοντας τις σωστές λέξεις, μιλούν για κάτι τόσο προσωπικό καθρεφτίζοντας οικουμενικές αληθείες, μιλούν για κάτι τόσο «αόρατο» που μέσα από την εξομολόγηση τους αποκτά σάρκα και οστά.
Ο «Τέταρτος Χαρακτήρας» είναι μια θλιμμένη ταινία. Οι αφηγήσεις των τριών ηρώων του έχουν για κοινό την απώλεια, την ενοχή, την μετάνοια. Και οι τρεις επιστρέφουν στο παρελθόν για να αναζητήσουν τα σημεία εκείνα που τους καθόρισαν αρχικά ως ανθρώπους και στη συνέχεια ως διαδρομές μέσα στον συμπαντικό χρόνο. Θλιμμένη είναι και η αφήγηση της Αθήνας, που κινηματογραφείται εδώ σαν μια πόλη σε ένα αιώνιο θρήνο, μακριά από τον ήλιο του αιώνιου ελληνικού καλοκαιριού, υπό βροχή, όμορφη μέσα στην μελαγχολία της.
Με αφετηρία αυτή τη θλίψη, η Κατερίνα Πατρώνη βρίσκει με τη σειρά της τις σωστές λέξεις για να χαρτογραφήσει όσα συνήθως δεν λέγονται και κυρίως δεν ακούγονται μέσα στο θόρυβο της καθημερινότητας. Λαξεύοντας το χώρο και το χρόνο (με κινηματογραφικό ρυθμό που δηλώνει την παρουσία του αλλά παραμένει και αόρατος παρατηρητής), ενώνει τις τρεις (τέσσερις αν προσθέσει κανείς και την Αθήνα που μιλάει μέσα από τους αστικούς θορύβους και τις σιωπές της) εξομολογήσεις σε μια θαρραλέα πράξη ανθρώπινης επαφής και καταφέρνει να «τεκμηριώσει» την λεπτή γραμμή πάνω στην οποία περπατούν (ερήμην μας) η αισιοδοξία με την απαισιοδοξία, οι ενοχές με την τιμωρία και την εξιλέωση, η πίστη με την αμφιβολία.
Ο «Tέταρτος Χαρακτήρας» απαιτεί από σένα μόνο να είσαι έτοιμος να ακούσεις. Και χωρίς να σε αναγκάσει, να σου δείξει το δρόμο για να γίνεις εσύ ο… τέταρτος χαρακτήρας. Μόνο μέσα από τη δική σου αφήγηση (αυτήν που ποτέ δεν τόλμησες να πεις φωναχτά και αυτή που προσπαθείς χρόνια να βρεις τις σωστές λέξεις για να την εκφράσεις), αποκτά νόημα αυτή η διαδρομή που ίπταται πάνω από τα κινηματογραφικά είδη και γίνεται από μόνη της μια νέα κινηματογραφική γραφή, ικανή να ξαναγράψει τη μικρή ιστορία του κόσμου και να την αφήσει να αντηχήσει μέχρι εκεί όπου οι άνθρωποι δεν φοβούνται να μιλήσουν για όσα πονούν, μετατρέποντας την ήττα σε μια μικρή νίκη για την εν γενεί ανθρώπινη κατάσταση.
Το κοινό της Αθήνας, θα έχει την ευκαιρία να δει τον «Τέταρτο Χαρακτήρα» στη μεγάλη οθόνη στις 9 & 10 Απριλίου στις 19:00 αποκλειστικά στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Μετά τις προβολές θα ακολουθήσει συζήτηση παρουσία της Κατερίνας Πατρώνη. Για περισσότερες πληροφορίες ακολουθήστε την επίσημη σελίδα του «Τέταρτου Χαρακτήρα» στο Facebook.
Διαβάστε ακόμη: «Ο κόσμος έχει στενέψει, αλλά υπάρχουν στιγμές που μας ανοίγουν μικρές χαραμάδες»: Η Κατερίνα Πατρώνη μιλάει στο Flix
