Πώς θα είχε διαμορφωθεί η σύγχρονη ιστορία αν ο Αδόλφος Χίτλερ είχε δολοφονηθεί πριν τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο; Μ’ αυτό το ποπ ερώτημα που έχει συζητηθεί εδώ και δεκαετίες σε παρέες καταπιάνεται το «Elser», στηρίζοντας όμως τα θεμέλιά του σε μια αληθινή ιστορία που παραλίγο θα είχε αυτό ακριβώς το αποτέλεσμα.
Στις 8 Νοεμβρίου του 1939, ο Χίτλερ έδωσε μια πανηγυρική ομιλία σ’ ένα κτίριο του Μονάχου. Ενας ατρόμητος άντρας, ο Γκέοργκ Ελσερ, ξυλουργός από την επαρχία, μπήκε έγκαιρα στο κτίριο, τοποθέτησε εκρηκτικά με ωρολογιακό μηχανισμό και βγήκε. Ο Ελσερ συνελήφθη λίγη ώρα αργότερα. Η βόμβα λειτούργησε, εξεράγη την προγραμματισμένη στιγμή και σκότωσε οκτώ άτομα. Ανάμεσά τους δεν ήταν ο Χίτλερ γιατί, λόγω επικείμενης κακοκαιρίας, είχε φύγει από το κτίριο 13 λεπτά νωρίτερα απ’ ό,τι σχεδίαζε. Για 13 λεπτά, η σύγχρονη ιστορία πήρε τη γνωστή ρότα.
Η ταινία εκτυλίσσεται σε δυο χρόνους. Το ένα μέρος της είναι η ανάκριση του Γκέοργκ Ελσερ από δυο άντρες: τον αρχηγό της Αστυνομίας, Αρτουρ Νέμπε και τον επικεφαλής της Γκεστάπο, τον αιμοδιψή Χάινριχ Μίλερ. Μέσα από παιχνίδια ψυχολογικού εκβιασμού και πρωτοφανώς σαδιστικά βασανιστήρια, οι αξιωματούχοι των Ναζί προσπαθούν να αναγκάσουν τον Ελσερ να ομολογήσει με ποιους συνεργάστηκε για τη βομβιστική επίθεση.
Το άλλο μέρος της κυλά σε flash back και παρουσιάζει την ως τότε ζωή του Ελσερ. Γυναικάς, πασιφιστής, με αγάπη για τη μουσική και την ανεμελιά, ο Ελσερ τάχθηκε εξ αρχής εναντίον των Ναζί, αλλά ουδέποτε προσχώρησε επίσημα στο κομμουνιστικό κόμμα ή κάποια άλλη αντιστασιακή οργάνωση. Το κυριότερο μέλημά του ήταν ο παράφορος έρωτάς του για την παντρεμένη Ελσα, με την οποία έζησε για χρόνια ως ζευγάρι. Οταν, ωστόσο, ο Ελσερ συνειδητοποίησε, νωρίτερα από τον περισσότερο κόσμο, ότι ο Χίτλερ είχε την πρόθεση ν’ αφανίσει κατά χιλιάδες την ανθρωπότητα, αποφάσισε να λάβει δράση ολομόναχος και δυναμικά.
Ο Χίρσμπιγκελ στήνει την ταινία του σα μια αξιοπρεπή τηλεοπτική παραγωγή, με έμφαση στην προσωπικότητα του ήρωα και το πλαίσιο της εποχής. Λίγο γλέντια και χοροί, λίγο το Τρίτο Ράιχ συγκεντρωμένο να σου κόβει τα πόδια, λίγο η εξάπλωση του ναζισμού στη Γερμανία, λίγος έρωτας, αρκετή βία, ένα εφετζίδικο διάλειμμα παραισθήσεων. Η ίδια η ιστορία, τόσο του Ελσερ, όσο και των βασανιστών του, είναι ενδιαφέρουσα και με καθοριστικές προεκτάσεις, αλλά ο Χίρσμπιγκελ δεν κάνει τίποτε το ιδιαίτερο για να την αξιοποιήσει. Ανοίγει μικρότερες πλοκές που δεν ολοκληρώνονται ποτέ και δεν εμβαθύνει σ’ έναν ήρωα που, τελικά, θα μπορούσε ολομόναχος να έχει διασώσει εκατομμύρια ανθρώπων. Κι έτσι το «Elser», ή, κατά τον ελληνικό του τίτλο, «Τα 13 Λεπτά που δεν Αλλαξαν την Ιστορία», πληροί τη βασική απαίτηση μιας συμβατικής βιογραφίας. Τη βλέπεις, παίρνεις τα ερεθίσματα κι ανοίγεις τη Wikipedia.
