Η σκηνοθέτις Μαρία Ηλιού και ο ιστορικός Αλέξανδρος Κιτροέφ που παρουσίασαν το 2012 το πολύ επιτυχημένο ντοκιμαντέρ "Σμύρνη: Η Καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922", παρουσιάζουν τώρα το δεύτερο μέρος με τίτλο "Από τις δύο πλευρές του Αιγαίου: Διωγμός & Ανταλλαγή πληθυσμών, Τουρκία-Ελλάδα, 1922-1924", φέρνοντας στο κοινό άγνωστες εικόνες, ξεχασμένες σε «κλειστά» αρχεία από την Αμερική και την Ευρώπη αλλά και μια νέα οπτική. Η ταινία "Από τις δύο πλευρές του Αιγαίου" βασίζεται στην ιδέα ότι έφτασε η στιγμή να αναγνωρίσουμε πως τα παιδιά και τα εγγόνια των ελληνορθόδοξων και μουσουλμάνων προσφύγων, μπορούν να διηγηθούν από κοινού τις ιστορίες τους. Πως έφτασε η στιγμή να διηγηθούμε ολόκληρη την ιστορία και από τις δυο πλευρές του Αιγαίου και όχι μόνο τη μισή.
Οπως και το προηγούμενο ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού «Σμύρνη η Καταστροφή μιας Κοσμοπολίτικης Πόλης», έτσι και το «Από τις Δυο Πλευρές του Αιγαίου», δίνει το ίδιο βάρος στον λόγο των ιστορικών, στο αρχειακό του υλικό και στις μαρτυρίες προσφύγων πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς που αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες.
Η ιστορική αλήθεια, οι μαρτυρίες, η συγκινησιακή φόρτιση συνυπάρχουν δίχως η μια να παίρνει το πάνω χέρι σε σχέση με την άλλη, σε ένα φιλμ που φιλοδοξεί όχι μόνο να αφηγηθεί ένα κομμάτι τις σύγχρονης Ιστορίας, αλλά και να την αφηγηθεί σωστά και δίκαια.
Ακριβώς γι αυτό ο λόγος δεν δίνεται μονομερώς σε Έλληνες, αλλά και σε Τούρκους που βίωσαν κι αυτοί τις συνέπειες της καταστροφής της Σμύρνης και των όσων επακολούθησαν με τις ανταλλαγές πληθυσμών που έκαναν ανθρώπους κι από τις δύο μεριές της θάλασσας να ξεριζωθούν.
Οι κινηματογραφική γλώσσα του φιλμ είναι αναμφίβολα κλασσική, ομιλούσες κεφαλές και αρχειακό υλικό εναλλάσσονται, κάτι που ίσως δίνει στο αποτέλεσμα μια μάλλον τηλεοπτική αίσθηση, όμως είναι δύσκολο να μην παρασυρθείς από την εξαιρετική αφήγηση που στήνει, σε μια ιστορία που ακόμη μας αφορά.
Χωρίς ποτέ να αφήνεται να παρασυρθεί σε οποιαδήποτε υπερβολή και κρατώντας το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος αποτελεί ένα χρήσιμο και διαφωτιστικό ιστορικό ντοκιμαντέρ που κατορθώνει να κοιτάξει με ψυχραιμία μια σκοτεινή σελίδα της ελληνικής ιστορίας.
Κάτι ίσως ακόμη πιο σημαντικό στις μέρες μας, όταν η ψυχραιμία μοιάζει να είναι κάτι που χάνεται εύκολα και που η Ιστορική αλήθεια διαστρεβλώνεται χωρίς δεύτερη σκέψη στα χέρια όσων θέλουν να την εκμεταλλευτούν για δικούς τους σκοπούς.
