Οσο γερνάμε, λέει η επιστήμη της ψυχολογίας, αλλά και το κοινό βίωμα, τόσο πιο γρήγορα περνούν τα χρόνια. Είναι μια ψευδαίσθηση που προκαλείται από τη ρουτίνα, την ανακύκλωση των συνηθειών μας. Νέοι, οι εμπειρίες μας είναι πρωτόγνωρες και χειμαρρώδεις. Οσο μεγαλώνουμε, τόσο λιγοστεύουν οι ξεχωριστές στιγμές, τόσο πιο προγραμματική γίνεται η καθημερινότητά μας. Γι’ αυτό και τα νεανικά μας χρόνια μένουν πιο ζωντανά στη μνήμη μας, και νομίζουμε πάντα πως πιάνουν χώρο εκτενέστερο μέσα στον χρόνο.
Για κάποιες γηραιές κατοίκους της Σαντορίνης, ωστόσο, η μνήμη ανανεώνεται και εμπλουτίζεται, κάθε καλοκαίρι. Οι λεγόμενες «δεκαπεντίστρες», για δύο εβδομάδες τον Αύγουστο, ανοίγουν τα κελιά της ανενεργής Μονής της Κοίμησης στο νότιο άκρο της Θηρασιάς, προσεύχονται κάθε πρωί υπέρ αναπαύσεως των νεκρών και κάθε απόγευμα υπέρ υγείας των ζώντων, και προετοιμάζουν τη Μονή για τη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου. Γι’ αυτές τις δύο εβδομάδες, ο χρόνος επιβραδύνεται για τις διά βίου τιμητές της Παναγίας, μοιάζει σχεδόν να σταματά.
Καθότι η εξερεύνηση του μεταφυσικού αυτού χώρου, που δεν μπορεί να μετρηθεί από καμία γεωγραφία, επιφυλάσσει όλο και φρεσκότερες στιγμές στον περιηγητή. Και κρατώντας τον εσώτερο κόσμο του σε εγρήγορση, τού κρατά και τον νου ενεργό. Κι όσο πιο ενεργός ο νους, τόσο ευκολότερα τροποποιείται η αντίληψη του χρόνου, που φαντάζει όλο και πιο συμπυκνωμένος, έτσι γεμάτος που δείχνει από εμπειρίες.
Υπό το πρίσμα αυτό, δεν είναι στενά θρησκευτικό το έξοχο ντοκιμαντέρ του Ζαχαρία Μαυροειδή, που ερευνούσε, παρακολουθούσε και απαθανάτιζε επί τρία χρόνια το έθιμο των «Δεκαπέντε» (ο αρχικός τίτλος της ταινίας), απορροφημένος στην «πληθωρική» μέσα στους ληθαργικούς της χρόνους καθημερινότητά τους. Είναι καθαρά πνευματικό, όπως θα ήταν κι ένα ντοκιμαντέρ για βουδιστές μοναχούς, για παράδειγμα.
Η πνευματικότητα είναι το θέμα της ταινίας του, σε αντιπαραβολή με τη φθαρτή ύλη, πέρα και πάνω από την ετικέτα και το τελετουργικό της πίστης. Απλά, ως Ελληνας, ο δημιουργός εντόπισε την ιδανικότερη έκφραση αυτής της ιδιότυπης σχέσης στο αρχαίο χώμα (και «Σώμα», ο τελικός τίτλος, που ο σκηνοθέτης συσχετίζει με τα σώματα της γυναίκας και της Παναγίας) τούτου του μόνιμα διχασμένου σε πνεύμα και ύλη νησιωτικού συμπλέγματος, στη μέση του οποίου χάσκει αχρονικά η δίοδος για τα έγκατα του κόσμου.
Διαβάστε εδώ τη συνέντευξη του Ζαχαρία Μαυροειδή στο Flix για το «Σώμα της».
