Εξι χρόνια μετά την πρώτη εκλογή του ο Βασίλης Κατσούφης είναι ο Πρόεδρος με την μεγαλύτερη θητεία στην Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου και μια μορφή που δίνει το στίγμα του στη λειτουργία της: λίγα λόγια, αρκετά έργα, μια συνεχής προσπάθεια να αναδειχθεί η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου ως ένα από τα πιο ενεργά κομμάτια της υπόθεσης «ελληνικός κινηματογράφος» και «κινηματογραφική εκπαίδευση» στη χώρα.
Πόση απόσταση όμως έχει διανυθεί ανάμεσα στην πραγματικότητα και ττις φιλοδοξίες του και αυτές των μελών της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου; Πόσο δυναμική είναι η παρουσία της Ακαδημίας στο κινηματογραφικό γίγνεσθαι; Είναι τελικά η Ακαδημία μια παρέα που απονέμει βραβεία μεταξύ της όπως κατηγορείται από πολλούς;
Ο Βασίλης Κατσούφης μιλάει στο Flix κάνοντας τον απολογισμό των δέκα πρώτων χρόνων της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Εξι χρόνια μετά από την πρώτη εκλογή σας και πάνω στην δέκατη χρονιά της Ελληνικής Ακαδημίας ποιος είναι ο απολογισμός σας;
Χάρη στη σημαντική δουλειά των προηγούμενων Διοικητικών Συμβουλίων, η Ακαδημία είχε εδραιωθεί σημαντικά στον ελληνικό κινηματογραφικό χώρο. Εμείς λοιπόν αποφασίσαμε πως ήταν καιρός να γίνει πιο εξωστρεφής, να απευθυνθεί δηλαδή στο κοινό και παράλληλα να αναπτύξει σχέσεις συνεργασίας με φορείς και Ακαδημίες του εξωτερικού. Φυσικά, διατηρήσαμε δράσεις που βρήκαμε «έτοιμες», όπως είναι το ετήσιο Party παρουσίασης των ελληνικών ταινιών της σεζόν και το Film Factory, καθώς θεωρήσαμε πως υπηρετούν τη φιλοσοφία μας.
Από το 2014, είμαστε μέλος του Film Academies Network of Europe, ενώ ταυτόχρονα έχουμε αναπτύξει ιδιαίτερες σχέσεις συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή (EFA) και τη Γαλλική Ακαδημία Κινηματογράφου (Cesar), διοργανώνοντας κοινές δράσεις, εδώ στην Ελλάδα, οι οποίες εντάσσονται στους γενικότερους στόχους μας. Επίσης, έχουμε φιλοξενήσει προσκεκλημένους διεθνούς εμβέλειας, που έχουν τιμηθεί στις Τελετές Απονομής των Βραβείων Ίρις της Ακαδημίας, ή/και έχουν πραγματοποιήσει masterclass και άλλου είδους παρουσιάσεις.
Προσπαθήσαμε λοιπόν, να αλληλεπιδράσουμε με την Ευρώπη και ταυτόχρονα να κάνουμε ακόμα περισσότερο κόσμο –κυρίως νέους- ν’αγαπήσει το σινεμά. Κι αυτό, μέσα σε μια οικονομική αλλά και γενικότερη κρίση, όπου ο πολιτισμός και η Τέχνη θεωρούνται περιττές πολυτέλειες. Ακόμα και το ότι η Ακαδημία παραμένει ζωντανή και ενεργή σ’ένα ζοφερό τοπίο, αποτελεί για μένα προσωπικά μία νίκη.
Το 2013 είχατε δηλώσει στο Flix πως στόχος σας ήταν να γίνει η Ακαδημία σημείο αναφοράς. Εγινε; Αν ναι σε ποιους τομείς και με ποιον τρόπο; Αν όχι, γιατί όχι;
Αν και μέρος του κινηματογραφικού χώρου στάθηκε επικριτικά απέναντι στην Ακαδημία, αυτή κατάφερε μέσα στα χρόνια να σταθεροποιήσει τη θέση της στη συνείδηση όλων. Οι παρεμβάσεις που κάναμε, δημόσια ή μη, ήταν πάντα προς το συμφέρον του ελληνικού σινεμά στο σύνολο του κι αυτό δεν μπορεί να μην αναγνωριστεί. Επίσης, σε πολλά θέματα εισακουστήκαμε από την Πολιτεία και έχουν γίνει αρκετά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Στην παρουσίαση της έρευνας του ΙΟΒΕ για την κινηματογραφική παραγωγή στην Ελλάδα.
Μπορείτε να εξηγήσετε σε όσους δεν γνωρίζουν τι είναι η Ακαδημία, ποιοί είναι οι σκοποί της, οι ετήσιες εργασίες της και οι στόχοι της σε σχέση με το ελληνικό σινεμά; Μπορείτε να μας δώσετε μερικά παραδείγματα και από άλλες ευρωπαϊκές Ακαδημίες σύμφωνα με τις οποίες έχει φτιαχτεί η Ελληνική;
Η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, είναι ένας οργανισμός, μέλη του οποίου είναι ενεργοί και καταξιωμένοι επαγγελματίες του χώρου. Για τη δημιουργία της μελετήθηκαν οι δομές αρκετών Ευρωπαϊκών Ακαδημιών, όπως της Γαλλίας, της Δανίας, της Ιταλίας και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας και οι κανονισμοί τους προσαρμόστηκαν στα ελληνικά δεδομένα. Oπως όλες οι Ακαδημίες του κόσμου (Oscar, BAFTA, Cesar, κτλ), έτσι και η ελληνική, κάθε χρόνο αναδεικνύει και απονέμει τα ετήσια, εθνικά κινηματογραφικά βραβεία. Παράλληλα, λειτουργεί ως συνομιλητής της Πολιτείας στη διαμόρφωση της κεντρικής κινηματογραφικής πολιτικής, καθώς εκφράζει το σύνολο των επιμέρους επαγγελματικών κατηγοριών.
Κύριος στόχος της, είναι η συμβολή στην ανάπτυξη και προώθηση του ελληνικού σινεμά κι αυτό επιτυγχάνεται μέσα από δράσεις που αποφασίζει και διοργανώνει το εκάστοτε Διοικητικό Συμβούλιο.
Τα τελευταία χρόνια, η Ακαδημία εκτός από την απονομή των Βραβείων Iρις, διοργανώνει σεμινάρια από βραβευμένους κινηματογραφιστές με ελεύθερη είσοδο για το κοινό (Film Factory), διήμερο δωρεάν προβολών βραβευμένων ταινιών μικρού μήκους από όλο τον κόσμο (Πανόραμα, Χρυσές Νύχτες), συμμετέχει στο Young Audience Award όπου έφηβοι από όλη την Ευρώπη επιλέγουν και βραβεύουν την αγαπημένη τους ταινία, διοργανώνει πάρτυ για την παρουσίαση των ελληνικών ταινιών στο κοινό και φέτος, με αφορμή την επέτειο των 10 χρόνων από την ίδρυση της, διοργανώνει προβολές βραβευμένων ελληνικών ταινιών σε 10 πόλεις της χώρας. Στο ενεργητικό της έχει ακόμα, συνέδρια, ημερίδες και παρουσιάσεις με θέμα την Παιδεία, τον ψηφιακό κόσμο, την ιστορία του σινεμά, την κατάρτιση των μελών της και πολλά άλλα.
Μπορείτε να μας πείτε αναλυτικά πόσα μέλη έχει σήμερα η Ακαδημία καθώς και αν υπάρχει ένας χάρτης των μελών της σε σχέση με τους επαγγελματικούς τομείς στους οποίους ανήκουν; Επίσης στα 10 χρόνια αυτά ποια είναι τα συγκριτικά/στατιστικά στοιχεία; Πόσο έχουν αυξηθεί τα μέλη της από τον πρώτο χρόνο μέχρι και σήμερα; Πόσο σημαντικό είναι να έχει πολλά μέλη η Ακαδημία;
Σήμερα η Ακαδημία αριθμεί 384 μέλη, ενώ τα ιδρυτικά μέλη ήταν 108. Από τα 384 μέλη, 110 είναι σκηνοθέτες, 39 παραγωγοί, 56 ηθοποιοί, 117 καλλιτεχνικοί συντελεστές (σεναριογράφοι, δ/ντες φωτογραφίας, μοντέρ, ηχολήπτες, σκηνογράφοι, ενδυματολόγοι, μακιγιέρ, κτλ) και τα υπόλοιπα μέλη είναι κριτικοί και θεωρητικοί κινηματογράφου, διανομείς, αιθουσάρχες και υπεύθυνοι εργαστηρίων επεξεργασίας ήχου και εικόνας. Για να γίνει κάποιος μέλος της Ακαδημίας, θα πρέπει να έχει ήδη έναν έλαχιστο αριθμό ταινιών μεγάλου μήκους στο ενεργητικό του. Πχ ως σκηνοθέτης απαιτούνται δύο ταινίες, ως παραγωγός, τρεις ταινίες, κοκ. Καταλαβαίνετε λοιπόν, πως αθροιστικά, η επαγγελματική και καλλιτεχνική εμπειρία όλων μας ως σύνολο, είναι αυτή που καθορίζει την δυναμική της Ακαδημίας.
Το γεγονός πως οι ελληνικές ταινίες - ανάμεσα στις οποίες και αυτές που βραβεύονται από την Ακαδημία - κάνουν από πολύ λίγα μέχρι ανύπαρκτα εισιτήρια είναι κάτι που έχει απασχολήσει την Ακαδημία; Είναι κάτι που θα έπρεπε να την απασχολεί; Αν την απασχολεί τι κάνει προς αυτήν την κατεύθυνση;
Η Ακαδημία βραβεύει συντελεστές ταινιών της κάθε χρονιάς με επαγγελματικά και καλλιτεχνικά κριτήρια. Από την άλλη πλευρά, το πώς ένας δημιουργός και η ομάδα του, θα καταφέρουν να παράξουν ένα έργο που αφορά σε μεγάλη μερίδα του κοινού, είναι μια διαδικασία που δεν διδάσκεται, ούτε μπαίνει σε κανόνες και μανιέρες.
Χρειάζεται για αρχή, μία εθνική κινηματογραφική πολιτική που θα συντονίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού, που είναι το αρμόδιο, η οποία θα λειτουργεί υποστηρικτικά. Για παράδειγμα, πρόσφατα διάβασα πως η Γερμανία, μετά από μια τεράστια πτώση στα έσοδα των κινηματογραφικών αιθουσών, ανακοίνωσε άμεσα ένα πρόγραμμα στήριξης, ώστε οι αίθουσες των αγροτικών περιοχών να εκσυγχρονιστούν τεχνολογικά, να ανακαινιστούν, κτλ. Στην Ελλάδα υπάρχουν πόλεις με ένα ή και κανένα σινεμά.
Απονέμοντας το τιμητικό βραβείο της Ακαδημίας στον Αλεξαντρ Ντεσπλά το 2018
Αν και μέρος του κινηματογραφικού χώρου στάθηκε επικριτικά απέναντι στην Ακαδημία, αυτή κατάφερε μέσα στα χρόνια να σταθεροποιήσει τη θέση της στη συνείδηση όλων. Οι παρεμβάσεις που κάναμε, δημόσια ή μη, ήταν πάντα προς το συμφέρον του ελληνικού σινεμά στο σύνολο του κι αυτό δεν μπορεί να μην αναγνωριστεί. Επίσης, σε πολλά θέματα εισακουστήκαμε από την Πολιτεία και έχουν γίνει αρκετά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση.»
Απονέμοντας το τιμητικό βραβείο της Ακαδημίας στη Βανέσα Ρεντγκρέιβ το 2016
Η Ακαδημία κατηγορείται διαρκώς ότι αποτελείται από ένα μικρό κύκλο επαγγελματιών που τελικά ανακυκλώνει ταινίες και βραβεία «μεταξύ της»; Τι απαντάτε σε αυτό;
Είμαστε μια μικρή, σε αριθμό μελών, Ακαδημία Κινηματογράφου, με αρκετά αυστηρά κριτήρια εισαγωγής μελών. Αλλωστε, μικρή είναι και η χώρα στην οποία ζούμε.Αυτό όμως, δεν αναιρεί το γεγονός πως τα Βραβεία Ιρις απονέμονται με την δικαιότερη και πιο αδιάβλητη διαδικασία που έχει υπάρξει ως τώρα στην Ελλάδα και πως για την ανάδειξη τους, ψηφίζουν πολύ περισσότεροι και καταξιωμένοι κινηματογραφιστές απ’ό,τι στο παρελθόν.
Η Ακαδημία οφείλει (από την ιδρυτική της πράξη) να παίζει ενεργό ρόλο στα κινηματογραφικά τεκταινόμενα; Αν ναι, παρεμβαίνει και να είναι συζητητής στο διάλογο για το παρόν και το μέλλον του ελληνικού σινεμά;
Παρακολουθούμε στενά όλες τις εξελίξεις στον κινηματογραφικό χώρο και παρεμβαίνουμε δημόσια ή μη, τοποθετούμενοι πάντα υπέρ μιας πολιτικής ανάπτυξης για το ελληνικό σινεμά.
Απαριθμήστε μας τις σημαντικότερες στιγμές της Ακαδημίας αυτά τα χρόνια; Και πείτε μας γιατί τις επιλέγετε;
Η σημαντικότερη στιγμή για μένα, είναι αυτή της ίδρυσης της. Γιατί κατάφερε να σπάσει ένα συντεχνιακό καθεστώς χρόνων και απέδειξε πως όσο κι αν γκρινιάζουμε, όταν θέλουμε, μπορούμε να συνεννοηθούμε με θετικό αποτέλεσμα.
Μία άλλη στιγμή που θυμάμαι με χαρά, είναι όταν πήγα για πρώτη φορά στην ετήσια συνάντηση των Ευρωπαϊκών Ακαδημιών. Εκεί κατάλαβα, ότι αν και ζούμε σε μια μικρή χώρα σε οικονομική κρίση, η ελληνική Ακαδημία είναι μια από τις πιο ενεργές στην Ευρώπη, με αρκετές δράσεις και εκδηλώσεις πέρα των Βραβείων.
Επίσης, όταν αναθέσαμε στο ΙΟΒΕ και τελικά πήραμε στα χέρια μας την έρευνα για την επίδραση που έχει συνολικά στην οικονομία η κινηματογραφική παραγωγή στη χώρα. Hταν η πρώτη φορά, που ως συνομιλητές της πολιτείας, είχαμε στα χέρια μας ένα χειροπιαστό εργαλείο κι αυτό ήταν κάτι που βοήθησε πολύ στο να γίνουν κάποια χρόνια αιτήματα του χώρου, πραγματικότητα.
Με την ομάδα των νέων κινηματογραφιστών στις «Χρυσές Νύχτες» του 2016
Πώς κρίνετε την κατάσταση στο ελληνικό σινεμά αυτή τη στιγμή, δεδομένης της (εκτός ελάχιστων και όχι πάντα ευτυχών εξαιρέσεων) απαξίας του κοινού προς το ελληνικό σινεμά, τις συνεχείς ανακατατάξεις στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, την έλλειψη πόρων και την άρνηση της πολιτείας να κοιτάξει συνολικά την υπόθεση σινεμά;
Οπως και σε άλλους τομείς, το ελληνικό κράτος δεν αντιμετωπίζει με υπεθυνότητα τον κινηματογράφο. Το κάνει μόνο ευκαιριακά, όταν και εάν συμφέρει τους εκάστοτε κρατούντες. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει ενιαία πολιτική και το κάθε Υπουργείο λειτουργεί αποσπασματικά, τα πράγματα δεν πρόκεται ν’αλλάξουν προς το καλύτερο.Οι ανακατατάξεις και η έλλειψη πόρων, καθυστερούν τη λειτουργία του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου κι αυτό δυσκολεύει τη διαδικασία της παραγωγής, έχοντας αρνητική επίπτωση και στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα των ταινιών.
Εσείς προσωπικά σαν παραγωγός και άνθρωπος του σινεμά, τι μάθατε όλα αυτά τα χρόνια από την ενασχόλησή σας με την Ακαδημία;
Πως ο χώρος του κινηματογράφου δεν διαφέρει σε τίποτα από τους άλλους επαγγελματικούς χώρους της Ελλάδας, με όλα τα καλά και τα αρνητικά του.
Ποιος είναι ο στόχος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου μπαίνοντας στην δεύτερη δεκαετία της ζωής της;
Να συνεχίσει να είναι παρούσα κι ενεργή στα κινηματογραφικά δρώμενα παρεμβαίνοντας δημιουργικά όπου χρειάζεται. Αλλωστε η Ακαδημία, είναι ο καθρέφτης του ελληνικού σινεμά.
