Στην ταινία σας μιλάτε για το τέλος της επανάστασης. Απ όταν την γυρίσατε μέχρι τώρα που βγαίνει στις αίθουσες μεσολάβησαν πολλά. Σας έκαναν να αμφισβητήσετε την άποψη σας ή την επιβεβαίωσαν;
Η «Κόκκινη Μαρία» λέει στην ταινία : «Η επανάσταση πάντα πέθαινε». Δεν πρόκειται για μια πεσιμιστική στάση ζωής, αλλά για την πραγματικότητα. Η επανάσταση δεν είναι τίποτε άλλο από την ανάγκη του ανθρώπου για εξέλιξη, για κάτι καλύτερο, για τις μεγάλες αξίες του πολιτισμού, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη … Όμως ο πολιτισμός ήταν μια επινόηση που ήρθε πολύ νωρίς και δεν επικράτησε ποτέ μαζικά. Κατά κάποιο τρόπο μας προσπέρασε. Αυτό που συνεχίζει να επικρατεί είναι τα ένστικτα των ανθρώπων και όσο αυτό συμβαίνει, κάθε μορφή επανάστασης θα είναι καταδικασμένη, είτε γιατί η κάθε εξουσία που δεν νοιάζεται για την ευημερία των πολλών θα βρίσκει τρόπους να την υπονομεύει, είτε γιατί ο κάθε άνθρωπος θα διαφθείρεται με την πρώτη «ανταμοιβή». Στην Αργεντινή, που έχουν περάσει πρόσφατα από τέτοιες καταστάσεις, οι κριτικοί έγραψαν ότι είναι μια ταινία που προβλέπει το «αυγό του φιδιού» που αρχίζει να εκκολάπτεται καθώς και την κοινωνική αναταραχή που θα ακολουθήσει. Θέλω να πω ότι μια πολιτική ταινία είναι πανανθρώπινη και το νόημα της μεταφράζεται αυτόματα σε κάθε λαό.
Η Ανταρσία της Κόκκινης Μαρίας μιλά για το θεό, την επανάσταση, το χρήμα, τη βία, την αγάπη. Εσείς σε τι απ όλα πιστεύετε;
Δεν συμμετέχω στην προσωπική μυθολογία κανενός και πρωτίστως στη δική μου και έτσι πιστεύω ότι η γνώμη ενός ανθρώπου δεν μπορεί να επηρεάσει έναν άλλο άνθρωπο, για αυτό και κάνω κινηματογράφο, όπου το νόημα μιας ταινίας μπορεί να βοηθήσει και να εξελίξει τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, ο Θεός για εμένα είναι ένα πολιτικό λάθος και η ταύτισή του με το όποιο κράτος οδήγησε στις περισσότερες περιπτώσεις σε απάνθρωπους νόμους και κατάργηση ή απαγόρευση του πολιτισμού. Για κάποιον άλλον όμως είναι μια πνευματική διέξοδος. Αυτό που οφείλω ως διανοούμενος είναι μέσα από το έργο μου να επισημάνω σε αυτόν τον άνθρωπο την πολιτική του ήττα αλλά και την πνευματική του απληστία, μιας και φαίνεται ότι μια επίγεια ζωή καταστροφής δεν μας ήταν αρκετή ως τώρα και θέλουμε και μια άλλη ζωή και μάλιστα αιώνια για να την καταστρέψουμε κι αυτήν. Ανάλογα και όσο αφορά την έννοια του χρήματος. Προσωπικά μπορεί να βοηθήσει τη ζωή κάποιου, όμως σε πολιτικό επίπεδο, όπως σωστά το έχει αναφέρει ο Πλάτωνας, καμιά κοινωνία δε θα μπορέσει να ευημερήσει στηριζόμενη μόνο στο χρήμα. Γιατί πολύ απλά, για να επιστρέψω στην πρώτη σας ερώτηση, το ένστικτο του ανθρώπου για συσσώρευση αγαθών θα τον οδηγήσει στην ανάλογη συσσώρευση χρήματος, αδικώντας όλους τους άλλους και τελικά την κοινωνία.
Το σινεμά σας είναι «ωμό», από ανάγκη ή από άποψη; Η αισθητική του πόσο οφείλει στο budget και πόσο στην ιδεολογία του;
«Ωμή» είναι η πραγματικότητα, η ίδια η ζωή. Κι ο κινηματογράφος, όπως και κάθε μορφή τέχνης, δεν μπορεί να είναι πιο σκληρός από την πραγματικότητα, γιατί δεν παύει να είναι μια αναπαράσταση της ζωής. Αν εσείς νομίζετε ότι είστε ελεύθερος στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού σας, εγώ ως κινηματογραφιστής θα σας έλεγα ότι κι ένας φυλακισμένος σε τέσσερις τοίχους ζει, κι ότι τελικά οι διαφορές σας είναι μικρές. Πόσο ελεύθερος είναι ένας άνθρωπος όταν δεν επιλέγει αν θα γεννηθεί και αν θα πεθάνει; Και είναι «ωμή» μια ταινία που θέτει αυτά τα ερωτήματα ή η πραγματικότητα της ζωής και του θανάτου, που όσο κι αν τα προσπερνάμε αργά ή γρήγορα θα τα αντιμετωπίσουμε;
Τα φιλμ σας μοιάζουν προκλητικά σε ένα ιδεολογικό επίπεδο αλλά και σε ένα επίπεδο εικόνων. Πόσο εύκολο είναι να πέσει κάποιος στην παγίδα του σοκ για το σοκ. Πως αποφεύγετε κάτι τέτοιο;
Προκλητική σε ιδεολογικό επίπεδο είναι η έλλειψη κατανόησης για τη σοκαριστική πραγματικότητα που διαδραματίζεται γύρω μας από τον τύπο και τους θεσμούς. Προκλητική είναι η εκκωφαντική σιωπή τους. Προκλητικό είναι ένας άνθρωπος να μην αντιλαμβάνεται την «ωμή» πραγματικότητα και να κάνει σημαία την άγνοιά του μέσα από την όποια θέση κατέχει. Προκλητική είναι η πείνα σε έναν πλανήτη που έχει όλους τους πόρους για να μας θρέψει. Προκλητικό σε επίπεδο εικόνων είναι να βλέπουμε κάθε μέρα σε μια ευρωπαϊκή Αθήνα ανθρώπους να τρώνε από τα σκουπίδια και να κοιμούνται σε αυτά. Και πιο προκλητικό από όλα είναι να πιστεύει κάποιος ότι ο παραμορφωτικός καθρέφτης του λούνα παρκ απλώς μας ασχημαίνει, ξεχνώντας ότι δεν παύει να είναι καθρέφτης και να δείχνει εμάς.
Η καινούρια σας ταινία δείχνει να απομακρύνεται ακόμη περισσότερο από μια παραδοσιακή μυθοπλασία, απ όσο τα προηγούμενα φιλμ. Σε κάποιες σκηνές δεν προσπαθείτε καν να κρύψετε την άρνηση σας για την κινηματογραφική «σύμβαση». Υπάρχει χώρος για ένα τέτοιο σινεμά σήμερα;
Δεν αντιλαμβάνομαι την έννοια της κινηματογραφικής «σύμβασης» και δεν ήξερα κι ότι υπάρχει, μια και ο κινηματογράφος είναι κάτι ζωντανό που εξελίσσεται. Θέλω να πω ότι όπως η ζωή αλλάζει, έτσι αλλάζει κι ο κινηματογράφος και οτιδήποτε είναι ζωντανό. Όποιος έχει ανάγκη από μία φαντασιακή σύμβαση, ας προστρέξει στα παραμύθια, όπου πάντα οι καλοί νικάνε κι οι κακοί τιμωρούνται. Στη ζωή όμως δεν συμβαίνει αυτό.
Σκέφτεστε ποτέ ότι μια πιο «φιλική προς τον θεατή φόρμα» ίσως να έκανε το έργο σας πιο προσβάσιμο; Και την διασπορά των ιδεών σας πιο αποτελεσματική;
Eχω δει σπόρους να φυτρώνουν ακόμη και στο πιο άγριο έδαφος και όταν ήρθε η κακοκαιρία να μένουν ζωντανοί γιατί είχαν μάθει να ζουν δίπλα στις πέτρες. Όμως έχω δει και σπόρους που φύτρωσαν στο πιο εύφορο έδαφος και με την πρώτη καταιγίδα μαράθηκαν. Σε μια ανθρωπότητα όπου όλα τα δεινά συμβαίνουν γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να αποδεχτούν τη θνητότητά τους, το σινεμά του δημιουργού είναι αυτό που θα μείνει και μετά από εμάς. Ακόμα κι αν η συγκυρία μας κάνει να ξεχνάμε ότι είμαστε «καταδικασμένοι» στις αξίες. Πάντα θα επιστρέφουμε σε αυτές. Μπορεί κάποιοι σήμερα να καιροσκοπούν πάνω στο σινεμά και κάποιοι άλλοι να τους ακολουθούν, πιστεύοντας ότι έτσι εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους και ένα σύστημα προνομίων, όμως να θυμούνται ότι είναι πολύ ωραίο να σε θέλουν όλοι όταν είσαι νέος και τραγικό να σε έχουν ξεχάσει όταν έχεις γεράσει και τους έχεις μεγαλύτερη ανάγκη από ποτέ.
Νιώθετε μέρος ενός ελληνικού ρεύματος; Πως βλέπετε τη θέση σας στο τοπίο του Ελληνικού σινεμά;
Δεν πιστεύω σε εθνικούς κινηματογράφους. Το σινεμά είναι πανανθρώπινο και για αυτό παγκόσμιο.
