Αν δεις το «Χρυσόψαρο» μπορείς να καταλάβεις γιατί η μικρού μήκους ταινία του Γιώργου Αγγελόπουλου κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους Μυθοπλασίας στο Φεστιβάλ Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους από την παιδική κριτική επιτροπή και ταυτόχρονα, αυτές τις μέρες συμμετέχει στο BFI Flare, το Queer Φεστιβάλ του Λονδίνου, αλλά βρίσκεται και ανάμεσα στις 5 ταινίες που επέλεξαν για φέτος το BFI και το British Council για να μεταφέρουν το μήνυμα Love is a Human Right με το hashtag #fivefilms4freedom, στην πρώτη συμμετοχή της Ελλάδας στην πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2015.
Γραμμένο, σκηνοθετημένο και ερμηνευμένο με τον αφοπλιστικό τρόπο που μπορεί να το κάνει ένας πρωτοεμφανιζόμενος που διαθέτει ταλέντο, άποψη και την ευφυία να στείλει καθαρό μήνυμα χωρίς να προδώσει την κινηματογραφική απόλαυση, το «Χρυσόψαρο» είναι για το δημιουργό της μια βιωματική ταινία, μια ταινία που έπρεπε να υπάρχει και την ίδια στιγμή το σηκωμένο μεσαίο τρίτο δάχτυλο ενός χεριού απέναντι σε μια ομοφοβική και υποκριτική κοινωνία.
Δείτε εδώ το «Χρυσόψαρο» - διαθέσιμο online μέχρι και την 1η Απριλίου - στην επίσημη σελίδα του #fivefilms4freedom του Βρετανικού Συμβουλίου και διαβάστε παρακάτω όλα όσα είπε ο Γιώργος Αγγελόπουλος στο Flix για την πρώτη του ταινία.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα του «Χρυσόψαρου»;
Ηταν μια ιδέα που τριγυρνούσε χρόνια στο μυαλό μου και δεν έλεγε να μ' αφήσει. Η μαγιά υπήρχε από προσωπικά βιώματα και κυρίως τη σχέση μου με τον πατέρα μου. Με κάθε ιστορία λοιπόν που έφτανε στ' αυτιά μου για παιδιά που ακόμα και σήμερα ταλαιπωρούνται προσπαθώντας να χωρέσουν στις προσδοκίες των γονιών τους, πείσμωνα κι έλεγα πώς η ταινία αυτή πρέπει να γίνει. Γιατί εκτός από τη προσωπική μου ανάγκη να «ελαφρύνω» από κάτι, υπήρχε και λόγος να υπάρξει αυτή η ταινία στην Ελλάδα σήμερα.
Ηταν η ταινία μια δική σου απάντηση σε μια ομοφοβική και υποκριτική κοινωνία;
Δε θα 'λεγα τόσο απάντηση, όσο αντίδραση. Η ταινία ξεπήδησε σαν ένας μηχανισμός άμυνας στα δυσάρεστα που ακούμε να λέγονται και να συμβαίνουν εις βάρος ανθρώπων που ανήκουν σε μειονότητες. Τα οποία συμβαίνουν και με τέτοια συχνότητα πια, που κινδυνεύουμε να πάθουμε ανοσία, να τα συνηθίσουμε και να τα αποδεχτούμε ως δεδομένα ή ως «αναγκαίο κακό». Προσωπικά, δεν έχω ανάγκη κανένα «κακό» και το «Χρυσόψαρο» ήταν ο δικός μου τρόπος να σηκώσω το μεσαίο μου δάχτυλο σε όλο αυτό.
Πόσο «ακτιβιστικά» σε ενδιέφερε να ασχοληθείς με το θέμα του coming out και του ανδρισμού;
Δεν θα χρησιμοποιούσα την έννοια του ακτιβισμού, ειδικά όταν υπάρχουν άνθρωποι που αγωνίζονται όλη τους τη ζωή για συνανθρώπους τους. Εγώ απλά έκανα αυτο που ένιωσα ότι μπορώ να κάνω με τα μέσα που διαθέτω. Η αλήθεια είναι ότι οι Ελληνες είναι όντως υπερπροστατευτικοί με τον «ανδρισμό» τους και πώς αυτός ορίζεται από τους γύρω. Κι αυτό κάνει το coming out στην Ελλάδα μια απόφαση ακόμα πιο δύσκολη. Ενας από τους λόγους που επέλεξα τον Μιχάλη Οικονόμου για να υποδυθεί τον πατέρα της ιστορίας ήταν και το ότι είναι από τους λίγους ανοιχτά gay ηθοποιούς στην Ελλάδα. Το coming out που έκανε δεν τον σταμάτησε από το να πάρει το βραβείο Χορν ή να «γεμίζει» θέατρα. Χρειάζονται άνθρωποι λοιπόν σαν τον Μιχάλη (ή τον Τομ Ντέιλι στο «Χρυσόψαρο») να δίνουν με το παράδειγμα τους θάρρος σε αυτούς που το χρειάζονται.
Υπήρξαν άνθρωποι που είπαν όχι στη συμμετοχή τους στην ταινία λόγω του θέματός της;
«Πολύ ωραίο σενάριο αλλά δε θ' άφηνα το παιδί μου να δει αυτή τη ταινία», μου είπε γνωστός σκηνοθέτης και ήταν ίσως η ατάκα που με πείσμωσε περισσότερο. Υπάρχει μια λανθασμένη εντύπωση ότι η ανοχή είναι και αποδοχή, κάτι παρόμοιο με το «δε με ενδιαφέρει τί κάνει ο άλλος στο κρεβάτι του αλλά έξω να είναι κύριος». Και είναι κρίμα αλλά ακόμα το συναντάς σε ανθρώπους που ασχολούνται με τη τέχνη και τον κινηματογράφο. Παρ' όλα αυτά για το «Χρυσόψαρο» απευθύνθηκα συνειδητά σε άτομα που δε σκέφτονταν έτσι. Ηταν σημαντικό για μένα η ταινία να δημιουργηθεί από ανθρώπους που πιστεύουν στο μήνυμα της.
Οταν μαζευτήκαμε πρώτη φορά για την ανάγνωση του σεναρίου και φτάσαμε στην επίμαχη σκηνή, ο μικρός γύρισε και με ρώτησε τί σημαίνει «γκέι». Εγώ προς στιγμήν πάγωσα και κοίταξα τη μαμά του μικρού που ήταν μαζί μας. Η μαμά του μου χαμογέλασε και μου έκανε νόημα να του πω. Του είπα λοιπόν με όσο πιο απλά λόγια μπορούσα, ότι «γκέι» είναι ένα αγοράκι που αγαπάει ένα αγοράκι ή ένα κοριτσάκι που αγαπάει ένα κοριτσάκι. Ο μικρός έφαγε ένα πατατάκι και συνέχισε σαν να άκουσε το πιο φυσιολογικό πράγμα.
Ποιοι είναι οι σκηνοθέτες και οι ταινίες που είναι η έμπνευσή σου;
Για το «Χρυσόψαρο» νιώθω ότι επηρεάστηκα από πηγές τόσο διαφορετικές μεταξύ τους που μέχρι και το μοντάζ ανησυχούσα για το αν θα δέσουν όλα κάτω απ' την ίδια ιστορία. Το «Kes» του Κεν Λόουτς και το «Millions» του Ντάνι Μπόιλ ήταν από τις ταινίες που είχα στο μυαλό μου, με λίγο παραμύθι από Ζαν Πιερ Ζενέ και μια ιδέα τρέλας από Πέδρο Αλμοδόβαρ. Δεν είμαι σίγουρος αν κατάφερε να περάσει κάτι από αυτά στη ταινία, αλλά σίγουρα με επηρέασαν.
Ποια πιστεύεις ότι είναι η θέση σου στη μικρή αλλά δυναμική ιστορία του queer σινεμά στην Ελλάδα;
Η συμβολή μου ακόμα είναι μικρή, αλλά θέλω να πιστεύω ότι με τα χρόνια θα γίνει πιο ενεργή. Αν κάτι κατάφερα με το «Χρυσόψαρο» ήταν να δημιουργήσω μια family ταινία με queer περιεχόμενο, το οποίο είναι κάτι που δεν έχω ξαναδεί στην Ελλάδα. Και θεωρώ σημαντικό ότι είναι μια ταινία που βραβεύτηκε σε Φεστιβάλ Ταινιών για Παιδιά κι αυτή τη βδομάδα προβάλλεται σε LGBTQ φεστιβάλ. Αυτή η κατάρριψη κάποιων ορίων / συμβάσεων είναι και το επιθυμητό για μένα.
Τι σημαίνει για σένα η συμμετοχή της ταινίας στο #fivefilmsforfreedom;
Κάθε χρόνο το BFI και το British Council επιλέγουν πέντε ταινίες μικρού μήκους για να μεταφέρουν το μήνυμα «Love is a Human Right». Φέτος για πρώτη φορά επιλέγεται ελληνική ταινία, η οποία ταυτόχρονα συμμετέχει στο Official Selection του μεγαλύτερου LGBTQ+ Φεστιβάλ της Ευρώπης, το BFI Flare στο Λονδίνο. Για 12 μέρες λοιπόν, το Χρυσόψαρο, υποτιτλισμένο σε 7 γλώσσες, θα προβάλλεται σε πάνω από 200 χώρες μεταξύ των οποίων και κάποιες στις οποίες η διαφορετικότητα τιμωρείται με θάνατο. Στα πλαίσια της εκστρατείας η Αγγλική κυβέρνηση διοργανώνει στο Κοινοβούλιο εκδήλωση για τους σκηνοθέτες των πέντε ταινιών, ενώ αποσπάσματα από τις ταινίες θα προβάλλονται πάνω στο Tower of London. Επίσης η ταινία θα προβληθεί σε σχολεία και σε κέντρα στήριξης νέων. Η ευχή μου κάνοντας αυτή τη ταινία ήταν να καταφέρει να «βρει» όσο περισσότερο κόσμο τη χρειάζεται. Επομένως αυτό που συμβαίνει αυτές τις μέρες, ξεπερνάει κάθε προσδοκία μου και κάνει εμένα και όσους δούλεψαν για το «Χρυσόψαρο» πολύ περήφανους.
Δείτε εδώ το «Χρυσόψαρο» και μια βιντεοσυνέντευξη με τον Γιώργο Αγγελόπουλο με αφορμή τη συμμετοχή της ταινίας στο #fivefilms4freedom:
