Ο Βαγγέλης Μουρίκης και ο Αργύρης Πανταζάρας έρχονται από δυο διαφορετικές πλευρές του κινηματογραφικού φάσματος. Ο πρώτος, ο «σαμάνος», εκτός από εκπληκτικός ερμηνευτής και αφοπλιστικός συζητητής, είναι κι ένας από τους ελάχιστους, αμιγώς κινηματογραφικούς, ηθοποιούς της Ελλάδας, με πάνω από τριανταπέντε αξέχαστους ρόλους, πέντε από τους οποίους είδαν το κοινό μέσα σ' αυτήν εδώ τη σεζόν. Ο δεύτερος, το «νέο αίμα», πολυβραβευμένος στο θέατρο, φέρνει το ταλέντο του για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη.
Στο «Digger» του Τζώρτζη Γρηγοράκη, ο Βαγγέλης Μουρίκης κι ο Αργύρης Πανταζάρας, ο Νικήτας κι ο Τζόνι έρχονται από δυο διαφορετικές πλευρές του υπαρξιακού φάσματος. Πατέρας και γιος, συναντιούνται στη μέση ενός δάσους στη Βόρεια Ελλάδα, εκεί όπου ο ένας ζει κι ο άλλος επιστρέφει μετά από χρόνια και μετά το θάνατο της μητέρας του. Ενα ορυχείο καταβροχθίζει τη γη γύρω από το δάσος που ανήκει στον πατέρα κι εκείνος είναι από τους τελευταίους που αντιστέκονται στην επέλασή του. Ο γιος βλέπει την άρνηση του πατέρα του να πουλήσει το κτήμα του στην εταιρεία σαν μια κούφια πράξη ανόητης αντίστασης αλλά μένει εκεί ελπίζοντας να τον μεταπείσει.
Διαβάστε ακόμη: «Digger» | Ο Τζώρτζης Γρηγοράκης μιλά στο Flix για πατέρες, γιους και τη φύση (του σύγχρονου σινεμά)
Το «Digger», που αυτή την εβδομάδα βγαίνει στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες, είναι μια... πολύφερνη νύφη: με πρεμιέρα στο Πανόραμα του Φεστιβάλ Βερολίνου (Βραβείο Διεθνούς Σωματείου Αιθουσών Τέχνης), συμμετοχή στο Φεστιβάλ του Σεράγεβο (Βραβείο Ερμηνείας για τον Βαγγέλη Μουρίκη), στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής και Βραβείο Κοινού), κέρδισε τις 10 από τις 14 υποψηφιότητες στα βραβεία Ιρις της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου: Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Α' Ανδρικού Ρόλου για τον Βαγγέλη Μουρίκη, Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη, Σεναρίου, Φωτογραφίας, Ειδικών και Οπτικών Εφέ, Ηχου, Σκηνογραφίας και Μακιγιάζ/Κομμώσεων.
Διαβάστε εδώ τη γνώμη του Flix για το «Digger»
Οι δυο ηθοποιοί που του έδωσαν πνοή, που έκαναν το δάσος του σπίτι τους, που συγκρούστηκαν και αλληλο-διασώθηκαν, μίλησαν στο Flix για την ταινία, για τη φύση, το ελληνικό σινεμά και τη γοητεία της ανταλλαγής.
Μοτοσυκλέτα ή άλογο; Η μαγική πρόοδος της τεχνολογίας, ή η μαγική δύναμη της φύσης;
Βαγγέλης Μουρίκης Η τεχνολογία μια χαρά είναι, τη χρησιμοποιείς, σ’ εξυπηρετεί, αρκεί να την έχουμε κάτω μας κι όχι από πάνω μας. Η φύση οπωσδήποτε είναι αυτό που έχουμε από πάνω, αυτό που θαυμάζουμε, γι’ αυτό κάνουμε μπάνια, πάμε στα δάση, λέμε «πήρα αέρα», χωρίς αυτή δεν υπάρχουμε. Η σύγκρουση των δύο, αν γίνεται με μέσα άνισα ή με τρόπο μπαμπέσικο, καθορίζει τα πάντα: η Φύση στέκεται πιο απλή απέναντι σ’ αυτές τις εξελίξεις. Υπερασπίζεται τον εαυτό της κι αυτούς που πρέπει. Κι εγώ, ειδικά σήμερα, ύστερα απ’ όσα συνέβησαν, στέκομαι, όπως οι περισσότεροι, από την πλευρά της φύσης, γιατί οι πάγοι έχουν κατέβει έξω από το Φάληρο.
Η ταινία ανήκει σε μια μεγάλη, υπέροχη παράδοση ταινιών με ζευγάρια πατέρα και γιου. Υπάρχει κάποια τέτοια ταινία που αγαπάτε ιδιαίτερα; Ή κάποια άλλη κινηματογραφική αναφορά που χρησιμοποιήσατε στη δουλειά σας για την ταινία;
Αργύρης Πανταζάρας Ναι, αν και θα έλεγα ότι δεν το πιάνουμε συχνά αυτό το θέμα, γι’ αυτό με συγκινεί ιδιαιτέρως. Ας πούμε, ξέρουμε τον «αγαπημένο γιο», τον «πρωτότοκο», τον «αδικημένο», τον «χαμένο», τον Οιδίποδα. Ξέρουμε τον «άγνωστο» πατέρα, τον βασιλιά, τον ήρωα, τον «αυστηρό», τον «γκούφι» αλλά τελικά δε ξέρουμε τον «ευαίσθητο», τον «άνθρωπο». Δεν βλέπουμε συχνά την ευαισθησία των σχέσεων, ακόμα και αυτή τη μαγική και αληθινη αγαρμποσύνη μεταξύ αντρών, πατέρα και γιου. Ολες οι σχέσεις, η αγάπη , ο έρωτας, ο τσακωμός, τα αληθινά δάκρυα είναι πιο άγαρμπα απ’ ό,τι νομίζουμε. Δεν βασίζονται σε κάποια λογοτεχνική αρτιότητα, αλλά σε μια αγαρμποσύνη που μόνο η ψυχή μας την κατανοεί! Αν ξέραμε να λέμε «σ’ αγαπω» θα το λέγαμε πιο συχνά, αν ξέραμε πώς λέγεται το «συγγνώμη» θα ήταν όλα πιο ήσυχα. Από ταινίες είχα στο νου μου την «Επιστροφή» με αυτά τα βλέμματα αυτών των παιδιών, το αγαπημένο «Starred up» και το «The Rider». Δεν σου αποκαλύπτω άλλα references, ήδη είπα πολλά, αλλά τα είπα γιατί είναι ταινιαρες και πρέπει να τις δούνε όλοι!
Το "Digger" δεν είναι μια ταινία επιτηδευμένη, δεν επιδιώκει να αποδείξει κάτι, δεν είναι αυτοαναφορική, δεν απευθύνεται στον εαυτό της μόνο, αλλά στην ψυχή μας. Απευθύνεται θεραπευτικά σε όλους μας… εκεί που ασχολούμαστε με την καθημερινότητά μας, σου λέει ο δημιουργός, να πας προς τη ρίζα σου, στη ρίζα του προβλήματος, να παλέψεις, να διανύσεις, να συναντήσεις, να ζητήσεις τα ρέστα, να συγχωρέσεις και να ζητήσεις συγγνώμη, να μάθεις να λες σ’ αγαπω και να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν μας χρωστάει κανεις.» - Αργύρης Πανταζάρας
Ποιο είναι το σημείο συνάντησης δύο διαφορετικών γενεών ηθοποιών; Τι μαθαίνει ο Πανταζάρας από τον Μουρίκη, τι ο Μουρίκης από τον Πανταζάρα;
Βαγγέλης Μουρίκης Εχω την εντύπωση ότι όποια ανταλλαγή έγινε, για την οποία μπορώ να μιλήσω με πιο καλό βήμα, πιο σταθερό, βρίσκεται στο final cut της ταινίας, είναι η ίδια η ταινία, που έχει την αλήθεια της σχέσης γραμμένη πάνω στο κάδρο. Το τι έχει μάθει ο Αργύρης σ’ μένα κι εγώ σ’ αυτόν, υπάρχει στους ήρωες, έχω την εντύπωση, πάνω στην οθόνη. Αυτό που έμαθε ο ένας από τον άλλο είναι και αυτό που ο ένας ήρωας έμαθε από τον άλλο. Κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα την τόσο καλή παρουσία του Αργύρη και την όποια δικιά μου στην ταινία, καθώς προσπαθούσαμε ο ένας να βρει και να μάθει από τον άλλον. Οταν αυτά τα πράγματα έρχονται και χτυπιούνται μέσα στην οθόνη, είμαστε μια χαρά, τελειώσαμε. Τα υπόλοιπα τα κάνει ένα καλό μοντάζ, να μπει ο ρυθμός ο καριόλης.
Αργύρης Πανταζάρας Ο Βαγγέλης είναι ένας «κινηματογραφικός Σαμάνος». Μου έδωσε τον αέρα και την εμπιστοσύνη που θα έδινε και ένας πραγματικός πατέρας ή δάσκαλος που θέλει να δει το γιο του να μεγαλώνει, να εξελίσσεται, να ωριμάζει. Είναι τόσο γεναιοδωρος παρτενέρ που σου δίνει πάσα ακόμα και με το βλέμμα του. Είναι σα να λέει «χτύπα»… hit me. Μόνο έτσι ο νέος, ο γιος, ο μαθητης θα μάθει να «χτυπάει», αυτό πρέπει να το επιτρέψεις για να γίνει. Οφείλεις να κανεις βήμα πίσω, αν θες να μάθει ο άλλος να κάνει βήμα μπροστά. Είναι σαν χορός. Πώς θα μάθω τη δύναμή μου αν δεν εμπιστευτώ τον εαυτό μου, πώς θα εμπιστευτώ τον εαυτό μου αν δεν με εμπιστευτεί ο άλλος που έχω απέναντι μου; Αυτό είναι και το νόημα της ταινίας. Θα σου κάνω... φιλοσοφικό σπόιλερ! Είναι σα να λέει ο πατέρας, «Χρόνια περίμενα να έρθεις να γίνει αυτό που έγινε γιατί δεν είχα το κουράγιο να το κάνω μόνος μου…» Αυτό μου θυμίζει τον Μάρλον Μπράντο στο «Αποκάλυψη, Τώρα!» που γνώριζε και καρτερούσε τη στιγμή να θα έρθει κάποιος να τον λυτρώσει, να τον «ελευθερώσει». Μακάρι να «ελευθέρωσα» κι εγώ με τη δική μου συμβολή, ένα μικρό κομμάτι του Βαγγέλη, ένα κομμάτι του Νικήτα και ένα μικρό κομμάτι όλων των γονιών. Ολων αυτών των δικών μας σούπερηρωων που έρχεται κάποια στιγμή να μας συστηθούν ως άνθρωποι.
Το «Digger» μοιάζει να τραβά το δικό του δρόμο μέσα στο πλαίσιο του νέου ελληνικού σινεμά, με μια αισθητική ταυτότητα αυτόνομη. Για σένα ποιο είναι το νέο ελληνικό σινεμά και πού βρίσκεις τον εαυτό σου μέσα σ' αυτό;
Βαγγέλης Μουρίκης Αν «νέο» λέμε τον κινηματογράφο που έγινε μετά το 2000, έχουν γίνει ταινίες με κοινωνική αναζήτηση κι ιδιαίτερα αυτές που έχουν κινηθεί ενδοοικογενειακά, όπως ο «Κυνόδοντας», το «Ατενμπεργκ», με τον τρόπο της η καθεμιά. Το «Σπιρτόκουτο» επίσης, ο «Βασιλιάς», κατόπιν άλλες που έρχονται μέσα στο χρόνο και συνδέονται. Η δική μου θέση είναι αυτή, έχω πέσει μέσα σ’ αυτούς τους ήρωες που από την αρχή ψάχνονται, και στην εξέλιξη αυτής της ιστορίας, αυτού του σινεμά, εκεί κυκλοφορώ.
Αργύρης Πανταζάρας Ισως αυτό ισχύει στο «Digger» επειδή η ταινία μιλάει από τον πυρήνα της ανθρώπινης φύσης, το φόβο της ύπαρξης. Αυτό δε θέλει καμία φόρμα, πλαίσιο, είδος, τάση. Το να εισαι ειλικρινής, με συνειδητότητα και αυτογνωσία, το να εντοπίζεις τις πληγές σου, να τις φροντίζεις, δεν είναι στυλ, είναι θέση. Το «Digger» δεν είναι μια ταινία επιτηδευμένη, δεν επιδιώκει να αποδείξει κάτι, δεν είναι αυτοαναφορική, δεν απευθύνεται στον εαυτό της μόνο, αλλά στην ψυχή μας. Απευθύνεται θεραπευτικά σε όλους μας… εκεί που ασχολούμαστε με την καθημερινότητά μας, σου λέει ο δημιουργός, να πας προς τη ρίζα σου, στη ρίζα του προβλήματος, να παλέψεις, να διανύσεις, να συναντήσεις, να ζητήσεις τα ρέστα, να συγχωρέσεις και να ζητήσεις συγγνώμη, να μάθεις να λες σ’ αγαπω και να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν μας χρωστάει κανεις.
Θα μπορούσες να ζήσεις έξω από τον αστικό ιστό; Μήπως το έχεις κάνει ήδη σε κάποια περίοδο της ζωής σου; Τι σημαίνει για σένα η φύση και τι η απομόνωση;
Βαγγέλης Μουρίκης Δεν θα το έλεγα με τόση άνεση, θέλει μεγάλη προσπάθεια κάτι τέτοιο, είναι απόφαση ζωής. Με την έννοια της στάσης ζωής, πάω εκεί και μένω, γιατί κάτι έχει γίνει ή κάτι θέλω να γίνει. Αυτό έχει μέσα του κίνηση, άλλου είδους απ’ αυτή που ξέρουμε. Η σχέση μου με τη φύση ήταν πάντα πραγματική, τη λάτρευα, αισθανόμουν πάντα αγάπη και την ομορφιά της να μου τρυπάει τα μάτια. Αλλά ο ήρωας ο συγκεκριμένος εδώ είχε πάρει μεγάλη απόφαση την οποία μας τη λέει κιόλας ο ίδιος στην ταινία. Από την άλλη βλέπω τόσους φίλους μου να μετακομίζουν τώρα στα προάστια, για να έχουν κήπους και να βγάζουν τα λοκντάουν.
Αργύρης Πανταζάρας Οχι, δεν θα μπορούσα. Εμένα τα δικά μου χωράφια είναι οι ανθρώπινες ψυχές, αυτές σπέρνω, αυτές θερίζω. Με τραβάει η φύση, το νερό, η γη, το βουνό, όμως για να αναπνέω, να το περπατάω, να το ταξιδεύω, να βλέπω και να επιστρέφω. Τη φαντάζομαι τη φάρμα στη ζωή μου, αλλά όχι για απομόνωση, ίσως όχι ακόμα! Τι να σου πω, έχει να κάνει και με την αποστολή του καθενός, εμένα αυτό το σχέδιο ζωής μου έλαχε: Να θεραπεύω και να θεραπεύομαι μέσα από ιστορίες, ενσαρκώσεις και μεταμορφώσεις, μέσα στην κοινωνία, όχι εκτός. Κι όσο αντέξουμε!
Τι λέει το Digger για την έξοδό μας από την εποχή της κρίσης της πανδημίας;
Βαγγέλης Μουρίκης Ηρθε αυτή η ταινία λίγο πριν την πανδημία, να πει πως έχω την εντύπωση ότι έτσι όπως πάμε θα έχουμε πρόβλημα λίγο παρακάτω. Δεν είναι τυχαίο, όταν στις αρχές αυτής της ιστορίας που τραβάμε, διαβάζαμε ότι είχε ξεκινήσει από δάση και νυχτερίδες κι αγάπες γλυκιά μου και βγήκαν στην πόλη κι όποιον πάρει ο χάρος. Η Ελλάδα έχει γαμώ τα μέρη για να νιώσεις τη φύση, λιβάδια, λίμνες, θάλασσες, να τρέχεις ν’ αράζεις.
Αργύρης Πανταζάρας Θεραπεία είναι! Λέει ότι δε γίνεται να πάμε παραπέρα αν δε βγούμε από τον ψυχικό μας βούρκο. Οτι δε γλιτώνουμε αν δεν διανύσουμε τη διαδρομή που οδηγεί στις «ρίζες» μέσα μας και αν αν δεν μας φροντίσουμε. Εγω την ταινία την εντάσσω μέσα στο πλαίσιο της κοινωνικής μας θεραπείας. Πάτε να «εμβολιαστείτε» στο σινεμά!
Βαγγέλη, σε μια χώρα που δεν έχει αμιγώς κινηματογραφικούς ηθποιούς, θεωρείσαι σίγουρα ένας από αυτούς; Ηταν επιδίωξη σου; Πόσο ωραία είναι η ζωή στο σινεμά;
Το ίδιο το σινεμά το γουστάρω, τη συνεχή κίνησή του. Το κυνηγάω, κάνω μόνο σινεμά έτσι κι αλλιώς. Η απόφαση δεν μπορώ να πω ότι είναι εύκολη, με την έννοια ότι η ζωή δεν είναι εύκολη, έχει τα τρωτά της, αντιληπτά έχω την εντύπωση, πέρα από τα οικονομικά, ζητήματα έκφρασης, αλλά τυχαίνει ταυτόχρονα να ασχολούμαι και με ζητήματα παραγωγής, όπως κάναμε με τον Νίκο Γραμματικό τη «Μήδεια». Με κάτι τέτοιο είσαι διαρκώς καλλιτεχνικά alert, σε κινηματογραφική αγρυπνία μόνιμη. Κάνεις τα δικά σου workshop, την άσκησή σου, πολύ βασικό πράγμα όταν ασχολείσαι με το σινεμά. Πρέπει να κρατιέσαι και λίγο ξύπνιος. Φυσικά υπάρχει και το οικονομικό, λες κι έχω κάτι καράβια και κονομάω. Το καλό είναι ότι ετοιμάζουμε τα επόμενα σενάρια, ειδικά σε ταινέις που έχουν ένα παραπάνω κίνητρο ν’ ασχοληθώ μαζί τους κι όλα γίνονται στο επίπεδο του workshop.
Θεωρείσαι ηθοποιός - φετίχ για το νεότερο ελληνικό σινεμά. Πώς νιώθεις γι' αυτό; Πόσο εύκολα λες ναι και πόσο εύκολα όχι σε προτάσεις;
Εγώ κάνω μιάμιση ταινία το χρόνο, δύο - ότι φέτος βγαίνουν πέντε ταινίες όπου συμμετέχω στις αίθουσες («Digger», «Η Μπαλάντα της Τρύπιας Καρδιάς», «Πρόστιμο», «Δεν Θέλω να Γίνω Δυσάρεστος...», «Monday»), είναι και συγκυριακό, επειδή με την πανδημία μαζεύτηκαν πολλές. Κάποια από τα νέα παιδιά γουστάρουν να είμαι στις ταινίες τους, γιατί έβλεπαν τις ταινίες που κάναμε παλιότερα, αυτοί που ήταν τότε στις σχολές κι ενδιαφέρονταν για τον κινηματογράφο. Εβλεπαν μια προσπάθεια με αλήθεια, ειλικρίνεια, σχέση με τους ήρωες, μ’ αυτό που θες να κάνεις και μια δημιουργικότητα από πίσω. Η νέα γενιά πάντα παλεύει, φέρνει αντιρρήσεις, φέρνει δημιουργικότητα κι έτσι είσαι μέσα στην εμβέλεια του ματιού τους. Και φυσικά, όσο σεβασμό μου έχουν άλλο τόσο και περισσότερο έχω εγώ προς αυτά τα παιδιά γιατί τολμούν πράγματα κι έχει αποδειχτεί ότι φέρνουν αποτελέσματα.
Αργύρη, στον κύκλο που σχηματίζουν το Chicago, το This is Not Romeo & Juliet, το Κόκκινο Ποτάμι, οι Αγριες Μέλισσες, το «Motorway 65», το «Pari» και το «Digger», ποιο είναι το κέντρο; Ποια θέση έχει το σινεμά στη δουλειά σου και τη ζωή σου;
Τρελαίνομαι με την εργασία μου! Διάλεξα να μαθαίνω και να με μαθαίνω. Συμμετέχω κι εγώ σε ένα προσωπικό μου στοίχημα και ένα κοινωνικό ταυτόχρονα. Μελετάω και πρεσβεύω την ανθρώπινη ψυχή, σώμα και πνεύμα. Σινεμά, θέατρο, τηλεόραση, δεν έχει καμία σχέση το ένα με το άλλο. Το καθένα θέλει άλλο στομάχι, άλλο μυαλό, άλλο ρυθμό, άλλο νευρικό σύστημα. Χρειάζεσαι μια «γκαρνταρόμπα μεταμόσχευσης» για να πας από το ένα στο άλλο. Το μόνο που μένει ίδιο είναι το βλέμμα: όσο πιο καθαρό είναι, τόσα περισσότερα μπορεί να πει. Τον θεατή κανείς δεν τον ξεγέλασε. Ας τα βάλουμε κάτω… Το θέατρο το υπηρετώ 13 χρόνια ασταμάτητα, την τηλεόραση 2 και το σινεμά μερικές ώρες! Πώς να το πούμε, Είναι άλλης απόσταξης!
Κάποια από τα νέα παιδιά γουστάρουν να είμαι στις ταινίες τους, γιατί έβλεπαν τις ταινίες που κάναμε παλιότερα, αυτοί που ήταν τότε στις σχολές κι ενδιαφέρονταν για τον κινηματογράφο. Εβλεπαν μια προσπάθεια με αλήθεια, ειλικρίνεια, σχέση με τους ήρωες, μ’ αυτό που θες να κάνεις και μια δημιουργικότητα από πίσω. Η νέα γενιά πάντα παλεύει, φέρνει αντιρρήσεις, φέρνει δημιουργικότητα κι έτσι είσαι μέσα στην εμβέλεια του ματιού τους. Και φυσικά, όσο σεβασμό μου έχουν άλλο τόσο και περισσότερο έχω εγώ προς αυτά τα παιδιά γιατί τολμούν πράγματα κι έχει αποδειχτεί ότι φέρνουν αποτελέσματα.» - Βαγγέλης Μουρίκης
Βαγγέλη, γιατί οι Ελληνες θεατές δεν βλέπουν ελληνικό σινεμά; Κάποτε είχες πει εδώ στο Flix ότι θέλεις να ξεσηκώσεις τον κόσμο να σηκωθεί από τον καναπέ του για να πάει σινεμά. Ο ίδιος κόσμος υποστηρίζει ότι οι ταινίες δεν του αρέσουν,
Αυτό έχει αλλάξει ήδη σιγά-σιγά, απ’ ό,τι αποδεικνύεται τώρα αρκετοί πηγαίνουν πλέον και βλέπουν ελληνικές ταινίες, νομίζω αυτό πρέπει να το λέγαμε μετά το «Μικρό Ψάρι», εκείνη την εποχή, είτε λόγω κρίσης ή άλλων πραγμάτων είχε βυθιστεί ο καναπές, είπε πέσει κάτω το σουμιέ κι είχε βουλιάξει το θέμα. Αυτή τη στιγμή, για όποιους λόγους και όποιες αν είναι οι αιτίες, οι αίθουσες γεμίζουν με κόσμο. Αυτό είναι ευχάριστο. Δεν ευχολογώ, ούτε τότε γκρίνιαζα, είναι το συνειδητό.
Διασχίζεις γενιές σκηνοθετών. Τι κοινά βλέπεις ανάμεσα στους παλιότερους και τους νεότερους; Τι συμβουλές τους δίνεις;
Εχω την εντύπωση ότι αυτοί που έχουν να πουν κάτι, το κάνουν ανεξαρτήτως γενιάς. Αυτοί που πατούν καλά τα θέματά τους, ξέρουν για τι μιλούν κι έχει ταυτότητα το έργο τους, είναι το ίδιο καλοί όσο κι αν μεγαλώσουν. Οι καινούριοι που τους θαυμάζω και τους γουστάρω πολύ, εκεί όπου έχουν ένα πάτημα παραπάνω, είναι ότι έχουν δει πιο καινούριο σινεμά, οπότε κινηματογραφικά κάτι μαθαίνουν, έχουν εξελιχθεί τα μέσα που τους δίνουν το δικαίωμα να κάνουν ό,τι οι πιο παλιοί έβρισκαν υπερβολικά απαιτητικό, με αποτέλεσμα, επειδή έχουν και τη γνώση των μηχανημάτων, να φτάνουν τις ικανότητές τους στα όρια. Οι νέοι τώρα είναι σε πιο καλή θέση εκκίνησης. Και θεματολογικά, τώρα πλέον, εξυπηρετούνται από άλλη κοινωνική αναζήτηση οι νέοι. Υπάρχει μεγαλύτερη εξωστρέφεια στις κοινωνικές αναζητήσεις απ’ ό,τι* στον κινηματογράφο μιας 20ετίας και πίσω, τότε ήταν πιο εσωστρεφής η αναζήτηση, ψυχαναλυτικά ήταν πιο πολύ Οιδίποδας, είχε πιο αίμα το πράγμα*. Τώρα έχει απλώσει, ανοίξει, το άτομο έχει μπει μέσα στην κοινωνία και παίρνει γραμμή ότι πρέπει να ενδιαφερθεί για κάτι που γίνεται δίπλα του. Σ’ αυτό το σημείο και τα περισσότερα σενάρια των νέων σκηνοθετών, έχουν βγει από το σπίτι. Εχει αρχίσει η κίνηση. Εχουν σηκωθεί από τον καναπέ.
Ποιο βραβείο θεωρείτε σημαντικό;
Βαγγέλης Μουρίκης Ολα τα βραβεία που έρχονται τα κινηματογραφικά, είναι βραβεία που στα δίνει ένας κόσμος με τον οποίο δουλεύεις, είναι σεβαστά, ο άλλος σε κοιτάει με άλλο μάτι, όχι σαν το φίλο του που πίνει καφέ μαζί. Το ότι έρχεται και σου λέει, είσαι υποψήφιος, σε βλέπω, το πάρεις δεν το πάρεις, σε βάζει μέσα στο κλείστρο. Και τα βραβεία απευθύνονται περισσότερο σε ταινίες, σε μια ολότητα, σε μια ομάδα, δεν παίζω μόνος μου. Οπότε όλο αυτό είναι αποτέλεσμα της δουλειάς και του άλλου.
Αργύρης Πανταζάρας Αυτό που μοιάζει δίκαιο. Αυτό που θέλει και ο κόσμος. Μου έχει συμβεί και είναι υπέροχο να νιώθεις ότι όλοι θέλανε να το πάρεις και γι’ αυτό μόνο το κοινό μπορείς να ρωτήσεις! Τι να κάνεις ένα βραβείο το οποίο δεν σου «ταιριάζει»; Ενα βραβείο που δεν ήταν η ώρα να του έρθει, ή αδικήθηκε κάποιος, ή σου το χρωστούσαν; Συμβαίνουν κάτι τέτοια, όλοι τα ξέρουμε, από τον Λεονάρντο ντι Κάπριο μέχρι και εδώ, που καμία φορά κάποιοι καλλιτέχνες δεν είναι καν στις υποψήφιοτητες, προσπεράστηκαν. Το ξέρω, όλοι το ξέρουν ότι ο τσίγκος δεν έχει καμία αξία, ούτε οι πλακέτες και τα τυλιγμένα χαρτιά με κορδέλες. Ε, ακριβώς γι’ αυτό τότε, επειδή δεν έχουν καμία αξία αυτά, έχει μεγάλη σημασία, εμείς «πού θα δώσουμε την αξία»! Κάθε θεσμός δεν βραβεύει μόνο άτομα ή ονόματα, αλλά παραδειγματίζει καλώς η κακώς την κοινωνία. Βαριέμαι αυτούς που τα σνομπάρουν ή αυτούς που κάνουν ότι δε σημαίνει κάτι… και μετά ποζάρουν σα να μην έγινε τίποτα. Η «δάφνη» και ο «χάλκινος Τρίποδας» (βραβείο στα μεγάλα Διονύσια) είναι αρχαία παράδοση. Δεν μπορεί να το αρνηθεί κανείς, είναι ένα έναυσμα για να γίνεσαι καλύτερος! Αλλιώς στον τελικό Κυπέλλου δε θα γινότανε πανηγύρι σε όλο τον κόσμο, θα δίναν συγχαρητήρια και θα ξεμπέρδευαν!
Ναι, θέλω να ταξιδέψουμε με τη δουλειά μας, να βραβευτούμε, να συγκινήσουμε, θέλω να «το σηκώσουμε»… ξανά και ξανά! Οταν έμαθα για το βραβείο στο Βερολίνο μόλις είχα γυρίσει Ελλάδα και πανηγύριζα στο δρόμο και το έλεγα σε όποιον έβλεπα! Οταν μαθαίναμε για τα βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, που ερχόταν το ένα μετά το άλλο, πανηγύριζαμε στο σπίτι σε λοκντάουν! Εγώ θα πανηγυρίζω με τη χαρά και την αγάπη, και την δική μου και των άλλων. Ασε τους αλλους να το παίζουν κουλ!
Τι θα θέλατε να πείτε στον Τζώρτζη Γρηγοράκη για το σινεμά του, για το μέλλον του;
Βαγγέλης Μουρίκης Τον θεωρώ μια πάρα πολύ σοβαρή περίπτωση ελληνικού κινηματογράφου και όχι μόνο, θεωρώ ότι μπορεί να κάνει πράγματα που θα αφορούν γενικότερα, παγκόσμια, έχει το μάτι του προς τον πλανήτη, έχει ταλέντο, έχει ολοκληρωμένη ματιά, είτε δίκιο είτε άδικο, την έχει φτιάξει και την καλλιεργεί και την εξελίσει. Εχω την εντύπωση ότι θα συνεχίσει την αναζήτησή του και του εύχομαι να το κάνει. Εχει και τον τρόπο και το ταλέντο και τη σωματική δύναμη και την ψυχική δύναμη και μακάρι γιατί θα είναι όφελος για τους συνεργάτες του.
Αργύρης Πανταζάρας Θα έλεγα μακάρι να γίνει μόδα το σινεμά με ειλικρίνεια και ευγένεια. Και να γεμίσουμε με κινηματογραφιστές με τέτοιο ψυχικό απόθεμα και διαύγεια σαν αυτόν!
