Νέα Υόρκη, Παρίσι, Αθήνα, Αβάνα, Κωνσταντινούπολη. Από τη Χαβάη στις φυλακές Ρεμπίμπια στα προάστια της Ρώμης. Από το λιμάνι της Χάβρης στην παραλία του Moonrise Kingdom. Από την Μέση Γη, στη Gotham City και πίσω στο Πάνεμ. Μπορεί το 2012 να μας βρήκε φτωχότερους από ποτέ, με τις βαλίτσες γεμάτες όνειρα και τις τσέπες άδειες για τα ταξίδια, αλλά ευτυχώς που υπάρχει το σινεμά. Για να ανοίξουν οι ορίζοντές μας, κυριολεκτικά και συμβολικά, σε άλλους τόπους, άλλες κουλτούρες. Για να σύρουμε τις αποσκευές μας, όπως κι ο ήρωας του Σον Πεν «Εκεί που Χτυπά η Καρδιά μας».
Την σημερινή μας ανασκόπηση λοιπόν, δεν τη διαβάζεις ακριβώς. Την ονειρεύεσαι, τη χαράζεις στο χάρτη με τους μαγικούς προορισμούς, τη ρουφάς σαν ταξιδιωτικό οδηγό για μέρη που ξέρεις ότι δεν υπάρχουν - κι αν υπάρχουν, δεν μπορούν να συναγωνιστούν τον κινηματογραφικό αντικατοπτρισμό τους.
Επιβιβαστείτε λοιπόν!
ΡΩΜΗ - «Στη Ρώμη με Αγάπη»
Και συγκεκριμένα στη Ρώμη του Γούντι Αλεν. Οπως απροκάλυπτα την φαντασιώθηκε, πολύ πριν τη γυρίσει ταινία, ίσως και πολύ πριν την επισκεφθεί από κοντά: να αναζητά κρυμμένες γειτονιές γύρω από την Φοντάνα Ντι Τρέβι, να χάνεται στο Tραστέβερε με τα μεσαιωνικά σοκάκια, να τον πιάνει μεταμεσονύχτια καταιγίδα στα αρχαία λουτρά, να ερωτεύεται και να χωρίζει στις όχθες του ποταμού Τίβερη. Μπορεί η ταινία να μην άξιζε πολλά, αλλά κανείς δεν μπορεί να σε πάει πιο ρομαντικές κινηματογραφικές βόλτες από τον Γούντι Αλεν.
ΤΟΡΟΝΤΟ - «Το Δικό Μας Βαλς»
Είτε περπατώντας στις γειτονιές του, ή παίρνοντας ένα ανθρωποκινούμενο αμαξάκι, είτε λουσμένο από τα φώτα του Λούνα Παρκ του, είτε κουρνιασμένο στα μισοφωτισμένα living rooms των προαστιακών ξύλινων δίπατων σπιτιών του, το Τορόντο μας συστήθηκε, ξανά, μέσα από την ταινία της Σάρα Πόλεϊ σαν ανοιχτή πρόσκληση για επίσκεψη σε κάτι τόσο διαφορετικό και τόσο οικείο.
ΑΒΑΝΑ - «7 Ημέρες στην Αβάνα»
Με ξεναγούς τους Μπενίσιο Ντελ Τόρο (Πουέρτο Ρίκο), Πάμπλο Τραπέρο (Αργεντινή), Χούλιο Μέντεμ (Ισπανία), Ελία Σουλεϊμάν (Ισραήλ), Γκασπάρ Νοέ (Αργεντινή), Χουάν Κάρλος Τάμπιο (Κούβα) και Λοράν Καντέτ (Γαλλία) περιπλανηθήκαμε στη σύγχρονη Κούβα μέσα από τα μάτια τους και μέσα από τις γωνιές που επέλεξαν να φωτίσουν. Το εκτυφλωτικό φως και τα έντονα χρώματα, ο αυθόρμητος χορός και η πανταχού παρούσα μουσική, το μοιραίο πάθος και οι ισχυροί δεσμοί, η μαύρη μαγεία και το όραμα της Παρθένου Μαρίας, οι παράξενοι ντόπιοι και οι γοητευμένοι τουρίστες, οι λαϊκές γειτονιές και τα εμβληματικά αξιοθέατα, ακόμα και η μελαγχολία μίας ανοιχτής θάλασσας στην οποία δεν υπάρχουν καράβια (λόγω του εμπάργκο) - όλα καταγράφονται σ' έναν διαφορετικό τουριστικό οδηγό για τη σύγχρονη, εκλεκτική, ζωντανή Αβάνα.
ΧΑΒΡΗ - «Το Λιμάνι της Χάβρης»
Το alter ego του Ακι Καουρισμάκι, ο Μαρσέλ Μαρξ, ένας μεσήλικας νυν λούστρος και πρώην συγγραφέας, ο οποίος έχει αυτοεξοριστεί στη Χάβρη, μας περιηγεί στο δεύτερο πιο πολυσύχναστο λιμάνι της Γαλλίας με το δικό του ταπεινό, ρομαντικό βλέμμα. Αυτό της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης. Μέσα από τη δική του τρυφερότητα και την ένθερμη πίστη του στον άνθρωπο, το βιομηχανικό, ψυχρό τοπίο θολώνει και ζωντανεύουν τα παστέλ σπιτάκια μίας φτωχικής εργατικής παραγκούπολης, όπου όλοι σε ξέρουν με το όνομά σου, ενδιαφέρονται για την υγεία σου και περιθάλπτουν το διαφορετικό και το ξένο σαν δικό τους παιδί. Εκεί δε θέλουμε απλώς να πάμε. Θέλουμε και να μείνουμε.
ΜΠΟΥΕΝΟΣ ΑΪΡΕΣ - «Μεσοτοιχίες», «Buenos Aires Σ’ Αγαπώ»
Το χαοτικό, ακατάστατο, βρώμικο, τσιμεντένιο Μπουένος Αϊρες μας θύμισε τόσο την Αθήνα που το αγαπήσαμε αυτόματα. Μία πόλη που η ομορφιά είναι πιο επιτηδευμένα κρυμμένη και οι κάτοικοί του πρέπει να ρίξουν τοίχους, πραγματικούς και συμβολικούς για να τη δουν. Ανόμοια, ογκώδη, συχνά τερατόμορφα κτίρια κρύβουν τον ορίζοντα. Χιλιάδες καλώδια λερώνουν τον ουρανό. Σπίτια που υπόσχονται να σε στεγάσουν, σε φυλακίζουν. Σύρματα που προσφέρουν άμεση, απεριόριστη επικοινωνία, σε κρατούν μόνο. Η ομορφιά είναι πραγματικά στα μάτια όποιου κοιτάζει. Και οι σκηνοθέτες φέτος, ο καθένας με το δικό του ύφος, έλουσαν με ατμοσφαιρική τρυφερότητα και ηλιόλουστο χιούμορ το χάος της πόλης τους – επιτυγχάνοντας την τέλεια παραβολή: δεν αξίζει αγάπη μόνο το «τακτοποιημένο», το αποδεκτό, το αισθητικά τέλειο. Οσο τέρατα κι αν αισθανόμαστε, την αξίζουμε και εμείς.
GOTHAM CITY / ΜΕΣΗ ΓΗ / ΠΑΝΕΜ - «Ο Σκοτεινός Ιππότης: Η Επιστροφή», «Χόμπιτ: Ενα Απρόσμενο Ταξίδι», «Αγώνες Πείνας»
Τι κι αν δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα; Εμείς θα επιστρέφουμε ξανά και ξανά. σε τόπους χλοερούς, σε τόπους σκοτεινούς, σε τόπους επικίνδυνα μαγικούς. Οσο μας επιτρέπουν τα σίκουελ, οι τριλογίες, τα remakes, οι διαφορετικές κινηματογραφικές αναγνώσεις του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντός μας.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ/ΠΑΤΡΑ - «Παράδεισος», «Σούπερ Δημήτριος»
Μέσα από προσωπικά βλέμματα, διαφορετικές αφορμές, σχήματα και κινηματογραφικές φόρμες, δύο Ελληνες σκηνοθέτες μας ξενάγησαν στις γενέτειρές τους, αποτυπώνοντας τη διαφορετικότητά τους, με χιούμορ, τρυφερότητα και αυτοσαρκασμό. Τελικά, αυτός είναι ο ελληνικός παράδεισος.
ΠΑΡΙΣΙ - «Holy Motors», «Hugo», «Amour»
Από τους κακόφημους παράδρομους του Σηκουάνα, τις φωτισμένες γέφυρες, τη θέα από την ταράτσα του εγκαταλελειμμένου Samaritaine και τις μεγαλοπρεπείς λεωφόρους που διασχίζει η λιμουζίνα του Λεός Καράξ, μέχρι το κεντρικό σταθμό του Παρισιού των αρχών του 20ου αιώνα και το μαγικό του ρολόι, με ενδιάμεση στάση ένα αστικό διαμέρισμα που ένα ηλικιωμένο ζευγάρι βιώνει τις τελευταίες μέρες της Αγάπης του - αυτό είναι το Παρίσι που ονειρευόμαστε όταν κλείνουμε τα μάτια μας και ανοίγουμε την καρδιά μας.
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ - «Εξαιρετικά Δυνατά, Απίστευτα Κοντά», «Shame», «Cosmopolis»
Η πιο φωτογενής κινηματογραφικά μητρόπολη στον κόσμο μάς ξενάγησε και φέτος σε κάποια από τα πολλά διαφορετικά της πρόσωπα: αυτό της απέραντης μοναξιάς, του φόβου για ουσιαστική επικοινωνία, της ντροπής. Το ένοχο καπιταλιστικό της παρελθόν και το αδιέξοδό της μέλλον. Τις πληγές που προσπαθεί να επουλώσει. Ακόμα όμως κι αν το σινεμά επιλέγει να τη φωτίζει εκεί που πονά, καταλήγει να υποκλίνεται στα τοπία της και να παραδέχεται σιωπηλά ότι δεν υπάρχει δεύτερη πόλη στον κόσμο. New York, New York - a city so nice, they had to name you twice.
MOONRISE KINGDOM
Μια παραλία ερημική και να απλώναμε εκεί της ζωής μας το βήμα...
ΛΟΝΔΙΝΟ - «Skyfall», «Βαθύ Μπλε του Ερωτα», «Fish n' Chips»
Βομβαρδισμένο, μεταπολεμικό, σκεπασμένο από πάχνη. Hi-Tech, σύγχρονο, να τρέχει με καταιγιστικούς ρυθμούς και να ανατινάζεται από πρώην βρετανούς κατασκόπους. Μεταναστευτικό, ταπεινό, με θέα τις λαδωμένες κουζίνες των τουριστικών diners. Μια άλλη ματιά στο Λονδίνο, μέσα από τις ταινίες του 2012.
ΙΝΔΙΑ - «Εξωτικό Ξενοδοχείο Μάριγκολντ»
Μία αυτοσαρκαστική βρετανική ματιά στην εικόνα που έχουν οι απόγονοι αποικιοκράτες ακόμα για την οικονομική, γεμάτη υποσχέσεις Ινδία. Μας άξιζε. Αλλά, πέρα από την αφέλεια και τον ρομαντισμό του τουριστικού προορισμού, η ομορφιά υπάρχει. Απλά, όπως λέει κι ο Λέοναρντ Κοέν: «πρέπει να κοιτάξεις προσεχτικά ανάμεσα στα σκουπίδια και τα λουλούδια...»
ΧΑΒΑΗ - «Οι Απόγονοι»
Παρότι οι «Απόγονοι» είναι βασισμένοι (σε πιστή μεταφορά) στο μυθιστόρημα του Χαβανέζου Κάουι Χαρτ Χέμινγκς, το γεγονός ότι και ο Αλεξάντερ Πέιν τοποθετεί την ιστορία του στη Χαβάη, δεν έχει μόνο να κάνει με την τοποθεσία. Ο προορισμός που επί χρόνια αποτελεί τουριστικό παράδεισο, θέτει από την αρχή τα πράγματα στη σωστή, απολαυστικά κυνική τους βάση. «Paradise can go fuck itself,» λέει ο ήρωας Ματ Κινγκ, γιατί ακόμα και στον επίγειο παράδεισο τα πράγματα μπορεί να πάνε πολύ, πολύ στραβά. Αυτή όμως η ανατροπή, κάνει την ταινία ακόμα πιο ανθρώπινη. Ο διχασμός μιας οικογένειας σε κομμάτια, όπως συμβολικά αποτυπώνεται σε «νησιά» δεν την κάνει λιγότερο οικογένεια, όπως και τα νησιά, όλα μαζί, αποτελούν τη Χαβάη.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ - «Αξέχαστη Πόλη», «Skyfall»
Είτε επειδή την περπατάς και χάνεται σ' αυτή, το ζεστό χάος και τα αρώματά της, είτε γιατί καταδιώκεις, σε καταδιώκουν και καταλήγεις να την γκρεμίζεις - Κωνσταντινούπολη, η αγορά, οι στέγες και τα στενά δρομάκια της πρωταγωνίστησαν και φέτος στην μεγάλη οθόνη.
ΑΘΗΝΑ - «Αδικος Κόσμος», «Η Πόλη των Παιδιών», «Πρώτη Υλη», «Τρεις Μέρες Ευτυχίας», «Αν», «Η Κόρη», «Κωλόπαιδα»
Μοναχική και λαβωμένη, βρώμικη και τσιμεντένια, σε κρίση και έκρυθμη. Αλλά και με γωνιές, ματιές, βιώματα, παιδιά, κόρες, κωλόπαιδα και στιγμές ευτυχίας που την κάνουν τον απόλυτο προορισμό, το παρόν και το μέλλον μας. Θα συνεχίζουμε να την κοιτάμε, να την αγαπάμε και να της γκρινιάζουμε.
Tags: best of 2012
