Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #9: «Buffy, the Vampire Slayer», Hush

Κάθε weekend αυτού του καλοκαιριού επισκεπτόμαστε θρυλικά επεισόδια σπουδαίων σειρών, τα οποία ξεχωρίζουν τόσο ως μεμονωμένες ιστορίες, αλλά και ως αντιπρόσωποι των σειρών τους. Δείτε τα σαν μια αφορμή να επισκεφθούμε ξανά μερικά από τα αγαπημένα μας τηλεοπτικά σύμπαντα, ή σαν μια προσπάθεια συλλογής επεισοδίων που έχουν κερδίσει με το σπαθί τους την διάκριση του κλασικού αριστουργήματος.

Εξυπακούεται πως θα ακολουθούν spoilers για το επεισόδιο και, ενδεχομένως, για την όλη σειρά στην οποία ανήκει. Σήμερα πάμε στο Σάνιντεϊλ για να δούμε τι συμβαίνει όταν όλη η πόλη χάνει τη φωνή της.

Η ταυτότητα

buffy

«Buffy, the Vampire Slayer», Σεζόν 4, Επεισόδιο 10: «Hush»
Πρεμιέρα: 14 Δεκεμβρίου 1999
Σενάριο: Τζος Γουίντον
Σκηνοθεσία: Τζος Γουίντον
Καστ: Σάρα Μισέλ Γκέλαρ (Μπάφι), Νίκολας Μπρέντον (Ζάντερ), Αλισον Χάνιγκαν (Γουίλοου), Αντονι Στιούαρτ Χεντ (Τζάιλς), Τζέιμς Μάρστερς (Σπάικ), Μαρκ Μπλούκας (Ράιλι), Αμπερ Μπένσον (Τάρα), Εμα Κόλφιλντ (Ανια), Λίντσεϊ Κράουζ (Μάγκι Γουόλς).

Η πλοκή

monsters

Οι Gentlemen δραπετεύουν από κάθε εφιαλτικό παραμύθι που ειπώθηκε ποτέ και φτάνουν στο Σάνιντεϊλ για να ρίξουν την πόλη σε απέραντη σιωπή και να κλέψουν 7 καρδιές. Μόνο η πριγκίπισσα με το ουρλιαχτό της μπορεί να τους σκοτώσει, αλλά η πριγκίπισσα, δηλαδή η Μπάφι, πρέπει πρώτα να βρει ξανά τη φωνή της.

Οι διακρίσεις

spike

Η μοναδική υποψηφιότητα της σειράς για Εμμυ Σεναρίου. (Ο Γουίντον έχει ένα ενδιαφέρον ρεκόρ, όντας μια σπανιότατη -αν όχι μοναδική- περίπτωση σεναριογράφου με υποψηφιότητες για βραβείο Σεναρίου σε Εμμυ, Αϊσνερ και Οσκαρ. Τα δύο πρώτα τα έχει κερδίσει κιόλας.) Eπίσης υποψήφιο για βραβείο Φωτογραφίας για την πανέμορφη δουλειά του Μάικλ Γκέρσμαν. Προτάθηκε για βραβείο του σωματείου σεναριογράφων WGA. Βρίσκεται στην κορυφή ή πολύ ψηλά σε κάθε λίστα κορυφαίων επεισοδίων της σειράς, της δεκαετίας, αλλά και όλων των εποχών.

Η σημασία

joss

Εκείνη η ζεστασιά κάθε φορά που στους τίτλους αρχής της «Buffy» βλέπαμε το credit ‘written and directed by Joss Whedon’. Απλά ήξερες ότι κάτι φανταστικό θα συμβεί. Καθώς η σειρά άρχισε να αποκτά όλο και μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στο είδος των ιστοριών που μπορούσε να πει, ο Γουίντον έμαθε να πειραματίζεται ολοένα και περισσότερο μέσα και έξω από τα όρια του συμβατικού τηλεοπτικού επεισοδίου.

Η κληρονομιά της «Buffy» αφορά πολλά διαφορετικά πράγματα (η ανάπτυξη χαρακτήρων, οι διάλογοι, η ηρωίδα, οι μεγάλοι κακοί, κ.ά.) όμως αναμφίβολα ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της σειράς ήταν η διάθεση κι η ικανότητά της να προσφέρει απολαυστικά ‘ξεχωριστά’ επεισόδια. Το μιούζικαλ, το βουβό, εκείνο με τα όνειρα, εκείνο που θρηνούν - θα μπορούσαν εύκολα να ξεκινούν και να εξαντλούνται στα gimmicks τους, όμως αυτές οι ιστορίες (όλες δια χειρός Γουίντον) αποτελούν καθηλωτικές, αξέχαστες τηλεοπτικές εμπειρίες.

Τα πειραματικά επεισόδια της «Buffy» συνεχίζουν να στέκονται ως απόλυτα παραδείγματα των φανταστικών δυνατοτήτων του μέσου. Και το πρώτο εξ αυτών, εκείνο του οποίου ο καλλιτεχνικός θρίαμβος έδωσε στον Γουίντον τη σιγουριά και τη διάθεση να συνεχίσει να εξερευνά και να πειραματίζεται, ήταν το «Hush».

~~~

finale

Το κλειδί είναι το φινάλε. Υστερα από μια απίστευτη περιπέτεια που μοιράστηκαν, όταν έρχεται η ώρα για να μιλήσουν, να ανταλλάξουν εξηγήσεις, η Μπάφι κι ο Ράιλι κάθονται αντικρυστά, κοιτάζονται, ανοίγουν το στόμα, επιχειρούν να σχηματίσουν λέξεις. Και φυσικά, δεν μπορούν.

Η συχνότερη θεματική που συναντά κανείς διαμέσου του έργου του Γουίντον αφορά στη δυναμική των γκρουπ και την επικοινωνία, στο πώς άνθρωποι διαφορετικοί βρίσκουν κοινά σημεία, στο πώς εμπειρίες σχηματίζουν νέους τρόπους επαφής. Στο τι είναι αυτό που μας φέρνει κοντά και στο τι μας κρατά μακριά. Συγκεκριμένα, η κλασική τετράδα επεισοδίων της «Buffy» («Hush», «Restless», «The Body», «Once More, With Feeling») βάζει τους ήρωες σε ακραίας επικοινωνιακής δυσλειτουργίας καταστάσεις, κάθε φορά διαφορετική, όμως πάντα ερχόμαστε στην ίδια κατάληξη.

Η πιο αγνή έκφραση αυτής της θεματικής αναζήτησης έρχεται στο πρώτο από αυτά τα επεισόδια, όπου το concept είναι και το καθαρότερο από όλα. Τι θα γινόταν αν μια μέρα απλά δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε ο ένας στον άλλον; Ο Γουίντον εξερευνά ή φαντάζεται μια επικοινωνία ξεγυμνωμένη από τον αναπόφευκτο εκφυλισμό στον οποίο υπόκειται όταν τη φιλτράρουμε μέσα από λέξεις και αναγνωρίσιμους κώδικες. Μια επικοινωνία αγνή, δίχως κανένα βάρος, δίχως κανέναν κανόνα.

theme1

theme2

Οι ήρωες αναγκάζονται να πουν ό,τι θέλουν, με πράξεις, με βλέμματα, με κινήσεις, σε ένα επίπεδο πρωτογενές. Στο σχολιασμό του επεισοδίου στο DVD, ο Γουίντον λέει πως «η γλώσσα περιορίζει. Τη στιγμή που θα πεις κάτι, έχεις εξαφανίσει κάθε άλλη πιθανότητα του για ποιο πράγα μπορεί να μιλάς. Χρησιμοποιούμε τη γλώσσα για να διαχωρίσουμε τον εαυτό μας από άλλους ανθρώπους.»

Είναι μια τέλεια ιδέα - γι’αυτό κι εδώ δημιουργεί μια απειλή που αφαιρεί από τους ήρωές του τη δυνατότητα να μιλάνε με την ασφάλεια και τη σύμβαση των λέξεων. Γι’αυτό και η Γουίλοου ανακαλύπτει ένα κομμάτι του εαυτού της που αλλιώς ίσως να μην άφηνε ελεύθερο. Η Μπάφι και ο Ράιλι έρχονται κοντά κόντρα στους κανόνες και στη λογική των κανόνων τους. Η ινυα αναγνωρίζει μια αλήθεια για την οποία καμία ποσότητα λέξεων δε θα μπούσε να την πείσει.

anya

Η δε απειλή; Πώς να μη χάσεις τα λόγια σου; Η «Buffy», παρά τα είδη στα οποία ανήκουν οι ρίζες της, δεν υπήρξε ποτέ ένα ιδιαίτερα τρομακτικό show. Αυτή είναι η σπάνια εξαίρεση. Μια από τις ελάχιστες αληθινές ιστορίες τρόμου που έχει διηγηθεί σειρά, με τους Gentlemen να βρίσκονται στο πάνθεον των one-off κακών, ένα κράμα Νοσφεράτου, αισθητικής Τιμ Μπάρτον και κύριου Μπερνς από τους «Simpsons».

Ενα ομιλόν επεισόδιο δε θα μπορούσε να διαθέτει τόση γοτθική μαγεία τρόμου. Είναι την ίδια στιγμή αποστομωτικά όμορφο (η διεύθυνση φωτογραφίας στήνει το επεισόδιο σα να ήταν μια φυσική μετεξέλιξη των βουβών φιλμ του ‘20 στο σήμερα, ενώ η νέες συνθέσεις του Κριστόφ Μπεκ ενισχύουν την ομορφιά του βωβού) αλλά και ανατριχιαστικά ποιητικό. Κοιτάς μια σκηνή ‘δράσης’, με τους Gentlemen να κυνηγούν ας πούμε την Τάρα. Η κίνησή τους, οι μορφασμοί, το καδράρισμα, ο ρυθμός τους, σε αντιδιαστολή με το σιωπηλό πανικό του υποψήφιου θύματος, συνθέτουν μια σκηνή συνεχούς έντασης και ρευστής ορμής.

Τίποτα από τα οποία δε σημαίνει πως το όλο αποτέλεσμα δεν είναι απολαυστικά αστείο και γλυκό. Αυτοί οι αδύνατοι συνδυασμοί κάνουν τη «Buffy» αυτό που είναι εξάλλου. Ομως η σκηνή του exposition από τον Τζάιλς (μετά μουσικής Danse Macabre) ή η αγνή χαρά παιδιού στο πρόσωπο του Ράιλι όταν σπάει το κουτάκι μόνο για να αντικρύσει την απογοήτευση της Μπάφι είναι χαρακτηριστικά παραδείγμα γουηντονικού χιούμορ μες στον χαμό.

Οι κινήσεις των Gentlemen (ο Νταγκ Τζόουνς της φιλμογραφίας του Γκιγιέρμο ντελ Τόρο είναι ο βασικός εξ αυτών) σου σηκώνουν την τρίχα κάγκελο ούσες ταυτόχρονα αστείες, απειλητικές και γοητευτικές.

Κάθε σκηνή της Γουίλοου με την Τάρα σε γεμίζει ζεστασιά, ακριβώς επειδή δεν υποσκάπτεται από -αναπόφευκτα- κλισέ λόγια. Νιώθεις ό,τι νιώθουν, διότι το συναίσθημα έρχεται αγνό και αμόλυντο. Οταν δεν χρειάζεται να βγάλεις κουβέντα, είναι πολύ πιο εύκολο να διαπιστώσεις τι συμβαίνει μες στο κεφάλι σου.

~~~

Στις καλύτερες ιστορίες δεν πρέπει να μπορείς να καταλάβεις τι ήταν που ήρθε πρώτα, ακριβώς όλα τα στοιχεία ταιριάζουν τόσο αρμονικά μεταξύ τους που μοιάζουν σα να αποτέλεσαν μια ταυτόχρονη, ενιαία σύλληψη. Στο «Hush» η φόρμα της ιστορίας συνοδεύει τέλεια το παραμύθι τρόμου που αφηγείται, ταυτόχρονα όμως αποτελεί ισχυρή αλληγορία πάνω στις θεματικές που εξερευνά το επεισόδιο, και η σειρά γενικότερα.

Τι συνέβη πρώτα; Οι χαρακτήρες; Η ιδεά της σιωπής; Το τρομακτικό παραμύθι; Οι αναφορές στο βουβό σινεμά; Η ενίσχυση της επικοινωνίας μέσω της κατάρρευσής της; Στα χέρια του Γουήντον ένα φοβερά cool gimmick μετατρέπεται σε όχημα δραματουργίας και θεματικής αναζήτησης. Το επεισόδιο είναι αριστούργημα επειδή δε μπορείς να φανταστείς το παραμικρό του στοιχείο, διαφορετικά.

Η σκηνή

Αυτή η σκηνή είναι όλη η τελειότητα. Από την creepy -φυσική!- ησυχία των πρώτων δευτερολέπτων μέχρι τη Γουίλοου που νομίζει πως κουφάθηκε κι ως τον Ζάντερ που μοιάζει να ξέφυγε από ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν, αυτό το ένα λεπτό χωράει όλο το χιούμορ, την ευφυία και τη δεξιοτεχνία που απαιτείται ώστε να γυριστεί ένα επεισόδιο σαν αυτό.

Προηγούμενα: