Flix

37 μέρες μέχρι τα Χριστούγεννα

Αίθουσες

Οδηγός Αιθουσών
Is it Greek to you?

TV & STREAMING

Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #15: «The X-Files», Clyde Bruckman’s Final Repose

στα 10

Κάθε weekend αυτού του καλοκαιριού το Flix κάνει επαναλήψεις σε μερικά από τα σημαντικότερα επεισόδια στην ιστορία της τηλεόρασης. Αυτή τη βδομάδα αναρωτιόμαστε αν ο Κλάιντ Μπρούκμαν ξέρει πώς πεθαίνουμε όλοι.

Θοδωρής Δημητρόπουλος
Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #15: «The X-Files», Clyde Bruckman’s Final Repose

Κάθε weekend αυτού του καλοκαιριού επισκεπτόμαστε θρυλικά επεισόδια σπουδαίων σειρών, τα οποία ξεχωρίζουν τόσο ως μεμονωμένες ιστορίες, αλλά και ως αντιπρόσωποι των σειρών τους. Δείτε τα σαν μια αφορμή να επισκεφθούμε ξανά μερικά από τα αγαπημένα μας τηλεοπτικά σύμπαντα, ή σαν μια προσπάθεια συλλογής επεισοδίων που έχουν κερδίσει με το σπαθί τους την διάκριση του κλασικού αριστουργήματος.

Εξυπακούεται πως θα ακολουθούν spoilers για το επεισόδιο και, ενδεχομένως, για την όλη σειρά στην οποία ανήκει. Σήμερα μένουμε στα ‘90s για να απολαύσουμε τη διασημότερη περιπέτεια του Φοξ Μώλντερ και της Ντέινα Σκάλι .

Η ταυτότητα

1

  • «The X-Files», Σεζόν 3, Επεισόδιo 4: «Clyde Bruckman’s Final Repose»
  • Πρεμιέρα: 13 Οκτωβρίου 1995
  • Σενάριο: Ντάριν Μόργκαν
  • Σκηνοθεσία: Ντέιβιντ Νάτερ
  • Καστ: Ντέιβιντ Ντουκόβνι (Μώλντερ), Γκίλιαν Άντερσον (Σκάλι), Πίτερ Μπόιλ (Μπρούκμαν), Στούαρτ Τσάρνο (δολοφόνος), Γιαπ Μπρέκερ (Γιάπι), Ντουάιτ ΜακΦρι (ντεκέκτιβ Χάβεζ)

Η πλοκή

8

Ο Μώλντερ κι η Σκάλι ερευνούν μια σειρά φόνων ανθρώπων με την ικανότητα να προβλέπουν το μέλλον. Στην έρευνα τους βοηθά δίχως ιδιαίτερο ενθουσιασμό ο απομονωμένος Κλάιντ Μπρούκμαν, ένας μοναχικός άντρας που μπορεί να βλέπει πώς θα πεθάνει κάθε άνθρωπος που συναντά.

Οι διακρίσεις

7

Το επεισόδιο κέρδισε 2 βραβεία Έμμυ την εποχή της προβολής του, τόσο για το Σενάριο του Ντάριν Μόγκαν (ο αγαπημένος μου σεναριογράφος της σειράς), όσο και για την Γκεστ Ερμηνεία του Πίτερ Μπόιλ στο ρόλο του Κλάιντ Μπρούκμαν. Από τις περιπτώσεις όπου ένα επεισόδιο αναγνωρίζεται τόσο στην εποχή του όσο και στα επακόλουθα χρόνια δίχως μείωση: Το TV Guide το συμπεριέλαβε στα 10 καλύτερα επεισόδια στην ιστορία της τηλεόρασης, το Entertainment Weekly το τοποθέτησε στην κορυφή της σχετικής λίστας στην ιστορία της σειράς, ενώ το io9 το χαρακτήρισε ως ένα από τα 10 επεισόδια που άλλαξαν την τηλεόραση.

Τελοσπάντων, μην τα πολυλογούμε. Στον κόσμο αρέσει αυτό το επεισόδιο.

Η σημασία

6

Όταν είχαμε κάνει την Μεγάλη Ανά Σεζόν Ανασκόπηση της σειράς με την αφορμή της 20ής επετείου της, όχι μόνο είχαμε τοποθετήσει την 3η σεζόν στην κορυφή όλων («Βρισκόμαστε σε ένα σημείο όπου η σειρά έχει συγκεντρωμένο το καλύτερό της ρόστερ σεναριογράφων, όπου τα επεισόδια μυθολογίας είναι καθηλωτικά μπλοκμπάστερ, κι όπου το κάθε αυτοτελές, Τέρας της Βδομάδας επεισόδιο είναι μια νέα άσκηση ύφους, μια διαρκής εξερεύνηση του τι παλαβό, φρικιαστικό, τρομακτικό και πανέξυπνο μπορείς να ξεπετάς, βδομάδα μετά τη βδομάδα») αλλά και συγκεκριμένα ετούτο το επεισόδιο ως το πιο ξεχωριστό μιας σεζόν γεμάτης ξεχωριστές στιγμές.

Γράφαμε:

Όταν λέμε αυτοτελές επεισόδιο «X-Files», αυτό εννοούμε. Ένας σίριαλ κίλερ ξεκάνει μέντιουμ, κι ο συμπαθής Κλάιντ (ένας υπέροχος Πίτερ Μπόιλ) προχωρά αποφεύγοντας/περιμένοντας τη μοίρα του. Το σενάριο (βραβευμένο με Έμμυ) είναι αυτοαναφορικά έξυπνο κι αστείο, καταφέρνοντας όμως να πλαισιώσει την ιστορία του Κλάιντ με μια νότα στοχασμού πάνω στο θάνατο και την ύπαρξη. Είναι αποστομωτικό, για να είμαστε ειλικρινείς, και μάλλον το καλύτερο επεισόδιο όλης της σειράς.

Είναι πολύ περίεργο το πώς μπορεί ένα απλό, τόσο ανύποπτο αυτοτελές επεισόδιο να ξεχωρίζει τόσο έντονα μέσα σε μια σειρά γεμάτη από εντυπωσιακά, πολύπλοκα επεισόδια μυθολογίας ή από κραυγαλέες gimmick ιστορίες. Δεν διαθέτει τίποτα υπερβολικό ή προφανές ή συνταρακτικό, κι όμως φέρνει μαζί τόσο αποτελεσματικά όλα τα στοιχεία που έκαναν τη σειρά αγαπητή. Είναι αυτό που ο σκηνοθέτης Ντέιβιντ Νάτερ (ο πιο επιτυχημένο ‘πιλοτάκιας’ του Χόλιγουντ) έλεγε μιλώντας για το σενάριο, πως είναι τόσο τέλειο, ώστε βασικά ο σκηνοθέτης δε μπορεί να χάσει.

«Απλά κάνεις πίσω και το αφήνεις να συμβεί.»

~~~

4

«You don’t.»

Υπάρχουν δύο τρόποι να διαβάσει την απροσδόκητη απάντηση του Κλάιντ Μπρούκμαν στην αργά ή γρήγορα, αναμενόμενη ερώτηση της Σκάλι: «Πώς θα πεθάνω;» Αναμενόμενη γιατί, όσο κι αν το επίπεδο του σκεπτικσμού μέσα μας υπερβαίνει εκείνο του believer, όσο κι αν είμαστε Σκάλι παρά Μώλντερ, υπάρχει πάντα αυτή η περιέργεια. Αν μπορούσες να ξέρεις πώς θα πεθάνει, θα επέλεγες να το μάθεις; Όχι, γιατί ελεύθερη βούληση, γιατί spoilers, γιατί μπλα μπλα μπλα. Αλλά ίσως τελικά… ναι…;Η Σκάλι σπάει, και εν τέλει τον ρωτάει. Εντάξει, του λέει, κέρδισες. Πες μου πώς θα πεθάνω.

Ο Κλάιντ της απαντάει πως δεν θα πεθάνει, σε μια από τις πιο χαριτωμένες μικρές λεπτομέρειες του επεισοδίου, που έχουν όμως γίνει αντικείμενο διαφωνιών και θρύλων ανάμεσα στους φανς της σειράς. Υπάρχει η κυριολεκτική ανάγνωση, πως η Σκάλι είναι αθάνατη, κάτι που εξάλλου στηρίζεται από πλευράς πλοκής και σε ένα επεισόδιο της 6ης σεζόν. (Ο Κρις Κάρτερ αυτό θεωρεί εξάλλου. Κρίμα!)

Και ύστερα υπάρχει η άλλη ανάγνωση, πως ο Κλάιντ έκανε χάρη στην Σκάλι, μη αποκαλύπτοντάς της το τέλος της.

H επιστημονική φαντασία είναι γεμάτη ανθρώπους που γνωρίζουν πώς τα πάντα θα εξελιχθούν και από τους πιο ευκολόπιστους (γεια σου, «Minority Report») μέχρι τους πιο κυνικούς (γειά σου, Δρ. Μανχάταν), όλοι κουβαλούν μια θλίψη, τη θλίψη του να γνωρίζεις πως δεν είσαι ελεύθερος. Να ξέρεις πώς όλα εξελίσσονται.

Αν τα πάντα στη ζωή είναι ένα περίπλοκο σύστημα αντιδράσεων, τότε θα ήθελες να μπορείς να το κατανοήσεις; Φέρνοντας την ερώτηση σε ένα πιο ρεαλιστικό και καθημερινό μοντέλο, πού τελειώνει η άγνοια και που αρχίζει η ελευθερία; Και κατά πόσο συνδέονται; Ο Κλάιντ ζει απομονωμένος επειδή, βασικά, δεν αντέχει άλλα spoilers, είναι περιτριγυρισμένος από φινάλε σε ιστορίες των οποίων την πλοκή δεν γνωρίζει. Γι’αυτό και το πορτρέτο του είναι τόσο όμορφο και συναρπαστικό, τόσο ενδιαφέρον και σκληρό. Η ύπαρξή του οδηγεί τους γύρω του να θέσουν ερωτήματα υπαρξιακά, ερωτήματα περί ελευθερίας και περί μοίρας- την ώρα που ο ίδιος γνωρίζει το τέλος κάθε ιστορίας.

5

Το θαυμάσιο σενάριο του Μόργκαν αγγίζει χωρίς να εξηγεί, δίχως καλά-καλά να βάζει λόγια. Πάνω στο ευαίσθητο, αξιαγάπητο πρόσωπο του Πίτερ Μπόιλ, εξερευνά την ελεύθερη βούληση, την απομόνωση και την κατάθλιψη, σε ένα από τα σκοτεινότερα επεισόδια που έχει προσφέρει ποτέ η σειρά- και ταυτόχρονα ένα από τα πιο διασκεδαστικά και αστεία.

Ο Μπόιλ παίζει τον κυνικό δίχως τα μάτια του να προδίδουν κυνισμό. Παίζει τον παραιτημένο δίχως το χαμόγελό του να δηλώνει παραίτηση. Είναι μια κινούμενη αντίφαση, μια φύσει αξιολάτρευτη περσόνα που πίσω από τα συμπαθή, προσιτά χαρακτηριστικά του, καταφέρνει να κρύψει τον πόνο της υπερβολικής γνώσης. Κάνει αστεία και ζητά συγγνώμη για αυτά. Ξεφεύγει σε χιουμοριστικά παραληρήματα αλλά δεν τα βρίσκει αστεία. Είναι ένας θλιμμένος κλόουν, όπως άλλωστε και το ίδιο του το όνομα προδίδει.

Ο Μόργκαν εξάλλου ονόμαστε τον χαρακτήρα ως αναφορά στον σκηνοθέτη του «Στρατηγού» του Μπάστερ Κίτον καθώς και άλλων διάσημων κωμωδιών της βουβής περιόδου, ο οποίος επίσης αυτοκτόνησε. Ο σεναριογράφος μάλιστα ξεκίνησε να γράφει το επεισόδιο με βάση το ότι θα τελείωνε έτσι- έχτισε την υπόλοιπη δομή δουλεύοντας αντίστροφα, και προσθέτοντας αστεία στην πορεία.

Ο Μώλντερ κρατά μια περίεργη θέση σε αυτό το επεισόδιο. Στην αρχή το μέντιουμ τσαρλατάνος θα τον διώξει από το δωμάτιο επειδή βρίσκει πάνω του πολλή αρνητική ενέργεια- ίσως ένας αληθινό believer να μπορεί ευκολότερα να διακρίνει το ψέμα από ό,τι οι Σκάλι του κόσμου. Γι’αυτό και στρατολογεί τον Μπρούκμαν όταν πείθεται για το χάρισμά του. Όμως παρότι η Σκάλι, παραδοσιακά, δεν πιστεύει, είναι εκείνη που χτίζει ανθρώπινο δεσμό μαζί του. Ίσως επειδή, για πρώτη φορά εδώ και καιρό (και ακριβώς επειδή είναι σκεπτική απέναντί στην ικανότητά του), η Σκάλι δεν βλέπει τον Κλάιντ ως μέντιουμ, ως παράκαμψη για την ύστατη γνώση.

Γι’αυτό κι όταν εν τέλει τον ρωτάει, εκείνος της απαντά αυτό που της απαντά. Λατρεύω εδώ την αντίθεση -και πάλι- με τον Μώλντερ, στον οποίον ο Κλάιντ παραδίδει την προφητεία-spoiler με τον πιο πονηρό τρόπο. Ή ίσως απλά τον κοροϊδεύει και του κάνει πλάκα. Όπως και νά'χει, το λάτρεψα.

~~~

3

Ανάμεσα στις ανθρωπιστικές πινελιές και κάποιες από τις βαρύτερες ιδέες που έχουν τρυπώσει ποτέ σε σενάριο της σειράς, ο Μόργκαν συνένωσε όλα τα διάσπαρτα υλικά του με χιούμορ. Θλιμμένο χιούμορ, αλλά και πάλι. Μια από τις αστειότερες πένες της σύγχρονης δραματικής τηλεόρασης, ο Μόργαν έχει γράψει κάποια από τα πιο ξεκαρδιστικά επεισόδια της σειράς («Humbug») και ταυτόχρονα τα πιο αυτοαναφορικά («Jose Chung's 'From Outer Space'»), έχοντας πάντα διάθεση να εξερευνήσει τι είναι αυτό που κάνει τη σειρά να λειτουργεί, να ψάχνει δηλαδή διαρκώς απαντήσεις.

Όμως ετούτο εδώ στέκεται ως το αριστούργημά του. Ορμώμενος από την πολύ αληθινή του κατάθλιψη, ξορκίζει τους δαίμονες γράφοντας την ιστορία ενός προκαθορισμένου θανάτου/απόδρασης, διερωτώμενος για την ανθρώπινη φύση, για τα όρια της ελευθερίας μας και, τελικά, για το όλο νόημα. Σκαρφίζεται μια ευφάνταστη πλοκή με αντιπάλους ανθρώπους που λειτουργούν σε ένα διαφορετικό επίπεδο αντίληψης από τους γύρω του (που φυσικά προσπαθούν, αλλά δε μπορούν να καταλάβουν), έχει ως αφετηρία το τέλος (σαν τον Κλάιντ, έτσι κι αυτός ήξερε εξαρχής πώς τελειώνει αυτή η ιστορία) και σταδιακά, βρίσκει το κουράγιο να μετατρέψει αυτό τον θλιμμένο στοχασμό, σε μια από τις αστειότερες και διασκεδαστικότερες ώρες της μοντέρνας τηλεόρασης.

Αυτός ο θλιμμένος κλόουν μπορεί να ήξερε εξαρχής πώς τελειώνουν όλα, όμως τις απαντήσεις τις βρήκε γεμίζοντας τα κενά.

Η σκηνή

2

O Μώλντερ ρωτάει τον Κλάιντ αν βλέπει ποτέ προφητικά όνειρα και τότε εκείνος του μιλάει για το ένα όνειρο που βλέπει κατ’επανάληψη, ξανά και ξανά κάθε βράδυ. Είναι γυμνός (βέβαια δεν είναι, αλλά ΟΚ) ανάμεσα σε τουλίπες και το σώμα του αρχίζει να αποσυντίθεται, σταδιακά, βήμα-βήμα. Μέχρι που πλέον δεν τον νοιάζει.

Η ακολουθία των εικόνων στο ανατριχιαστικό όνειρο είναι σαν πίνακες που απεικονίζουν την σκληρή ομορφιά του θανάτου, ως όνειρο απόδρασης ενός ανθρώπου που ουσιαστικά ονειρεύεται (με κάθε πιθανή έννοια) τον ίδιο του το θάνατο, την απόδρασή του από τη ζωή. Η ακολουθία των εικόνων της αποσύνθεσης, που επιτεύχθηκε με μίξη προσθετικών και animation, είναι εντυπωσιακή, όμορφη και άγρια.

Επόμενη βδομάδα: «Cheers»

Ο πρώτος κύκλος του αφιερώματος

Ο δεύτερος κύκλος του αφιερώματος

Tags: x-files, tv episodes club