Flix

37 μέρες μέχρι τα Χριστούγεννα

Αίθουσες

Οδηγός Αιθουσών
Is it Greek to you?

TV & STREAMING

Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #14: «The Simpsons», Last Exit to Springfield

στα 10

Κάθε weekend αυτού του καλοκαιριού το Flix κάνει επαναλήψεις σε μερικά από τα σημαντικότερα επεισόδια στην ιστορία της τηλεόρασης. Αυτή τη βδομάδα θυμόμαστε εκείνη τη φορά που ο Χόμερ Σίμπσονς έγινε ηγέτης του σωματείου των εργαζομένων στο εργοστάσιο του Μπερνς.

Θοδωρής Δημητρόπουλος
Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #14: «The Simpsons», Last Exit to Springfield

Κάθε weekend αυτού του καλοκαιριού επισκεπτόμαστε θρυλικά επεισόδια σπουδαίων σειρών, τα οποία ξεχωρίζουν τόσο ως μεμονωμένες ιστορίες, αλλά και ως αντιπρόσωποι των σειρών τους. Δείτε τα σαν μια αφορμή να επισκεφθούμε ξανά μερικά από τα αγαπημένα μας τηλεοπτικά σύμπαντα, ή σαν μια προσπάθεια συλλογής επεισοδίων που έχουν κερδίσει με το σπαθί τους την διάκριση του κλασικού αριστουργήματος.Εξυπακούεται πως θα ακολουθούν spoilers για το επεισόδιο και, ενδεχομένως, για την όλη σειρά στην οποία ανήκει. Σήμερα γυρνάμε στις αρχές του θρυλικότερου animation όλων των εποχών, εκείνη τη φορά που ο Χόμερ διαπραγματεύτηκε με τον Μπερνς για τους εργαζόμενους του εργοστασίου.

Η ταυτότητα

1

  • «The Simpsons», Σεζόν 4, Επεισόδιo 17: «Last Exit to Springfield»
  • Πρεμιέρα: 11 Μαρτίου 1993
  • Σενάριο: Τζέι Κόγκεν, Γουάλας Βολοντάρσκι
  • Σκηνοθεσία: Μαρκ Κερκλαντ
  • Καστ: Νταν Καστελανέτα (Χόμερ), Νάνσυ Κάρτραϊτ (Μπαρτ), Τζούλι Κάβνερ (Μαρτζ), Γέρντλι Σμιθ (Λίσα), Χάρι Σίρερ (Μπερνς, Σμίδερς), Χανκ Αζάρια (Δρ. Γουλφ)

Η πλοκή

2

Ο Μπερνς αποφασίζει να αφαιρέσει από τους εργάτες του το dental plan και ο Χόμερ συνειδητοποιεί πως θα πρέπει να πληρώσει από την τσέπη του τα σιδεράκια της Λίσα, οπότε προβαίνει σε δραστικές λύσεις: Αντιστέκεται στο αφεντικό, οι συνάδελφοί του τον τοποθετούν στην ηγεσία του σωματείο κι έτσι ξεκινά σκληρές διαπραγματεύσεις με τον Μπερνς.

Οι διακρίσεις

3

Ανύπαρκτες οι διακρίσεις στην εποχή της προβολής, καθώς η σειρά εκείνη τη χρονιά δεν ήταν καν υποψήφια για Έμμυ Καλύτερου Animation: Οι παραγωγοί επέλεξαν να βάλουν τη σειρά στις μεγάλες κατηγορίες μαζί με τις live-action σειρές και δυστυχώς δεν δικαιώθηκαν. Όμως στο πέρασμα των χρόνων έχει αναγνωριστεί ευρέως ως το καλύτερο επεισόδιο στην ιστορία της σειράς. Η βίβλος του entertainment (και των «Simpsons»), Entertainment Weekly, τοποθέτησε το επεισόδιο στο #1 όλων των επεισοδίων της σειράς, όπως έχουν έκτοτε κάνει κι άλλες αρκετές λίστες. Οι άνθρωποι που έχουν εμπλακεί δημιουργικά με αυτό (από τον σκηνοθέτη Μαρκ Κέρκλαντ ως τον showrunner Αλ Τζην) δεν σταματούν στο πέρασμα των χρόνων να επιστρέφουν σε αυτό με αναφορές σε συνεντεύξεις τους, θεωρώντας το απόγειο της σειράς.

Η σημασία

11

Οι «Simpsons» είναι από τα ελάχιστα εκείνα στοιχεία της ποπ κουλτούρας μας που πολύ απλά δεν χρειάζονται επεξήγηση. Οι πάντες το αναγνωρίζουν, οι πάντες το σέβονται (αν όχι λατρεύουν) και είναι μια από τις λιγοστές εκείνες σειρές που ανήκουν και θα ανήκουν για πάντα στη μεγάλη συζήτηση περί του Κορυφαίου Όλων Των Εποχών. Δεν γίνεται αυτή η συζήτηση δίχως τους «Simpsons».

Η 4η σεζόν είναι γερός διεκδικητής της πρώτης θέσης όταν μιλάμε για τις καλύτερες χρονιές της σειράς, μάλιστα. Δημιουργικό τιμ σε μεγάλη φόρμα, με σπουδαία σύνθεση μάλιστα: εκτός από τους μόνιμους ανθρώπους-εγκεφάλους της σειράς, το φετινό ρόστερ συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων τον Κόναν Ο’Μπράιαν, τον Ριτς Μουρ του «Wreck-It Ralph», τον Μπραντ Μπερντ, τον Μπιλ Όκλει του «Portlandia». Και ως αποτέλεσμα, με τη σειρά ακόμα φρέσκια και πυρετωδώς δημιουργική, ένα σύνολο επεισοδίων που μπαίνουν όλα σε λίστες με τα καλύτερα όλων των 20+ χρόνων: «Mr. Plow», «A Streetcar Named Marge», «Selma’s Choice» και φυσικά το «Last Exit to Springfield».

Η μαγεία του επεισοδίου είναι πως δεν συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο, δεν αποτελεί κάποιο συγκεκριμένο gimmick, ούτε είναι landmark. Είναι απλά ένα τέλειο 20λεπτο κωμικής τηλεόρασης, τόσο απολαυστικό και εφευρετικό από την αρχή ως το τέλος, που σχεδόν ξεχνάς να γελάσεις από το θαυμασμό. (Προσωπικά ήταν σε 2η και 3η θέαση που ξεράθηκα στα γέλια. Την 1η φορά απλώς κοίταζα.)

~~~

6

Φυσικά όσο πολύ γνωρίζουμε τη σειρά, τόσο πολύ γνωρίζουμε και την γνωστή αφήγηση περί δημιουργικής κούρασης, κι αυτό αληθεύει αλλά από την άλλη είναι και αναμενόμενο. Τα σημερινά επεισόδια δεν είναι άσχημα, υπάρχει και το περισταστιακό εξαιρετικό δείγμα, αλλά κατά κύριο λόγο έχει βρει η σειρά ένα ασφαλές επίπεδο στο οποίο έχει αράξει. Βλέποντας επεισόδια σήμερα από τα πρώτα χρόνια, συνειδητοποιείς με ευκολία πού βρίσκεται η διαφορά. Είναι στον τρόπο με τον οποίο τα αστεία και οι αναφορές μοιάζουν πολύ πιο στοχευμένα, οργανικά και γενικά την ίδια στιγμή. Δεν γερνάνε γιατί κριτικάρουν συμπεριφορές και την κοινωνία μέσα από tropes κι όχι μέσα από συγκεκριμένες ποπ απεικονίσεις.

Το «Last Exit to Springfield» ας πούμε, είναι ένα δείγμα ποπ κουλτούρας από πριν 21 χρόνια, το βλέπεις σήμερα και, προσπερνώντας το ίδιο το animation σε τεχνικό επίπεδο, εξετάζοντας αυστηρά και μόνο το κείμενο, δεν νιώθεις πως βλέπεις κάτι παλαιότερο. Αλλά ούτε και σημερινό. Είναι σάτιρα όπως οφείλει να είναι.

Στοχεύει σε συμπεριφορές που παραμένουν παγκόσμιες και αχρονικές (η λειτουργία των σωματείων, τα αδίστακτα αφεντικά, το άτομο που καθορίζει την ηθική του στάση βάσει προσωπικών συμφερόντων) μέσα από μοτίβα γνώριμα μα όχι απαραιτήτως συγκεκριμένα (το μουσικό μοντάζ των Μπερνς-Σμίδερς, το φλάσμπακ του Μπερνς, η Λίσα και ο καθρέφτης, ο Χόμερ ως μαφιόζος αρχηγός). Η πιο συγκεκριμένη αναφορά ίσως να είναι οι περίπου-Beatles.

5

7

8

9

Μέσα από αυτές τις μικρές παρενθέσεις στην εξέλιξη του επεισοδίου αποκαλύπτεται η μαεστρία με την οποία έχει γραφτεί και σκηνοθετηθεί. Είναι ένας θρίαμβος χιουμοριστικού ρυθμού το επεισόδιο. Οτιδήποτε μπορεί να ειπωθεί, λέγεται μέσα από κάποια λεπτομερχή και περίτεχνη στυλιστική αναφορά, δίχως όμως στιγμή να νιώθεις πως η αφήγηση κόβεται ή φρενάρει ή πως κάποιο γκαγκ δεν ταιριάζει εδώ.

Το επεισόδιο ξεκινά από κριτική ματιά στις εργασιακές δομές, φλερτάρει με την ιδέα του πώς η εμφάνιση γίνεται σημείο αναφοράς στο εφηβικό περιβάλλον, διαθέτει έξυπνα αυτοαναφορικά στοιχεία (ο Μπερνς δεν αναγνωρίζει τον Χόμερ παρότι ο Σμίδερς του θυμίζει ένα σωρό περισταστικά, υπογραμμίζοντας έτσι την απουσία continuity και εξέλιξης της σειράς), ταξιδεύει στο Σπρίνγκφιλντ των αρχών του αιώνα και σε LSD μουσικά όνειρα, και τα κάνει όλα να μοιάζουν σαν μία επική κωμική ιστορία. Όταν πέφτουν τα credits τέλους νιώθεις πως έχεις δει μια κωμωδία μεγάλου μήκους που απλά πέρασε πάρα πολύ γρήγορα.

Είναι η ακριβής διαφορά πυκνού και φορτωμένου. Κάθε φορά που βλέπεις ένα σύγχρονο animation να ενώνει βεβιασμένα διάφορα γκαγκς μεταξύ τους δίχως το επεισόδιο εν τέλει να αφηγείται μια ιστορία με αρχή, τέλος και συγκεκριμένο point, πρέπει να θυμάσαι επεισόδια σαν αυτό.

~~~

9

10

Στην πραγματικότητα είναι αδικία να μιλάς για τέτοια επεισόδια με πολλά λόγια, όταν το πιο δίκαιο θα ήταν να κάνεις λίστα με τα 15 ή 20 καλύτερα αστεία που υπάρχουν. Το «ε, ε, ε!» του Ντον Χόμερ, το φλασμπάκ του στην απεργία του ‘88 και την πληγή που του έμεινε από την καντίνα με τα μπουρίτο, η Λίσα ως τροβαδούρος της επανάστασης, ο σχολικός φωτογράφος που πάει από το «έλα, έλα, χαμογέλασέ μου!» στο τρομαγμένο «δεν υπάρχει θεός», η ανικανότητα του Χόμερ στη διαπραγμάτευση, οι Χόμερ και Μπερνς στο τηλεοπτικό πάνελ, ο Μπερνς να φεύγει με το ελικόπτερο που τον κοπανάει στην καμινάδα.

Τα αστεία είναι αμέτρητα, όμως τη μεγαλύτερη σημασία έχει η παράδοση και το context. O Καναδός συγγραφέας και πολιτικός Κρις Τέρνερ στο βιβλίο του «Planet Simpsons» λέει για το «Last Exit» πως «πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία, στην ιστορία, στην οικονομία, στις κοινωνικές σπουδές, στην λογοτεχνία και στις καλλιτεχνικές σπουδές». Είναι φιλόδοξο, πετυχαίνει όλους τους στόχους του, δεν του περισσεύει ούτε δευτερόλεπτο, και όλα αυτά τα κατορθώνει χωρίς να μοιάζει καν να προσπαθεί. Αυτό είναι η κωμωδία.

Οι σκηνές

4

Μεγάλος ο πειρασμός να μην κόψω απλά το μισό επεισόδιο σε κλιπάκια, αλλά πάμε μερικά χαρακτηριστικά.

Ο Μπερνς υποψιάζεται πως ο Χόμερ δεν ήταν τελικά τόσο τρομακτικός αντίπαλος, ωστόσο η ασταμάτητη επανάληψη ενός Χόμερ να στριφογυρίζει στο πάτωμα βγάζοντας έναν ήχο μεθυσμένου τραίνου είναι από τα αστειότερα πράγματα του επεισοδίου. Κάποιος να φτιάξει ένα τέτοιο αλλά με τον Χόμερ να πανηγυρίζει. Κάποιος…;

~~~

Το επεισόδιο είναι γεμάτο σε αυτά τα μικρά κλιπάκια-αποχωρήσεις και αυτό, που βάζει Μπερνς και Σμίδερς εν μέσω μιας φαντασίωσης βγαλμένης από feelgood μιούζικαλ, είναι το καλύτερο όλων.

~~~

ΝΑΙ.

~~~

Ο Δρ. Γουλφ ρίχνει τη Λίσα σε νάρκωση για να της βάλει τα σιδεράκια και η Λίσα ονειρεύεται προφανώς του Beatles. Αναπάντεχο και οπτικά επιβλητικό, σε ένα επεισόδιο που διαρκώς έπαιρνε απροσδόκητες στροφές σε επίπεδο πλοκής και αναφορών, δίχως όμως ποτέ να παραμελεί το οπτικό του μέρος.

Επόμενη βδομάδα: «The X-Files»

Ο πρώτος κύκλος του αφιερώματος

Ο δεύτερος κύκλος του αφιερώματος

Tags: SIMPSONS, tv episodes club