Υπάρχουν τρία ή τέσσερα πράγματα που οφείλει κανείς να γνωρίζει για τον Μπερτράν Μαντικό, ειδικά αν δεν έχει δει καμία από τις ταινίες του.
Το πρώτο είναι ότι το 2018 (σχεδόν) από το πουθενά τα Cahiers du Cinèma που αρέσκονται σε ανακαλύψεις αλλά και προκλητικές διακηρύξεις τοποθέτησαν τα «Αγρια Αγόρια», το ντεμπούτο του Μπερτράν Μαντικό στη θέση 1 των καλύτερων ταινιών της χρονιάς. Ικανή «δήλωση», ακόμη και για τα παρηκμασμένα πλέον Cahiers, για να κάνει τον πλανήτη να γκουγκλάρει ανηλεώς το όνομα του νεαρού σκηνοθέτη.
Το δεύτερο είναι ότι το 2012 μαζί με την Ισλανδή σκηνο΄θετη Κατρίν Ολαφσντότιρ έφτιαξαν ένα μανιφέστο: «Το να είσαι ασυνάρτητος σημαίνει να έχεις πίστη στον κινηματογράφο, σημαίνει να έχεις μια ρομαντική προσέγγιση, χωρίς μορφοποίηση, ελεύθερη, διαταραγμένη και ονειρική, κινηματογραφική, επική αφήγηση.»
Το τρίτο είναι ότι μαζί με την Ελίνα Λόουενσον - πρωταγωνίστρια στο «Κόναν η Βάρβαρος» - είναι οι δημουργοί του πρότζεκτ «20+1 Projections» που αφορά 21 ταινίες μικρού μήκους που θα γυριστούν μέσα σε ένα διάστημα 21 χρόνων.
Από τις παρυφές του πειραματικού σινεμά, ο Μπερτράν Μαντικό κλείνει μια άτυπη τριλογία που ξεκίνησε με τα «Αγρια Αγορια» και συνεχίστηκε με τον «Βρώμικο Παράδεισο», φέρνοντας το «Κόναν η Βάρβαρη» σε μετωπική με τον θεατή που νομίζει ότι γνωρίζει τι σημαίνει camp, cult και queer. Στο Flix o Γάλλος σκηνοθέτης μιλάει για την ελευθερία που του δίνει ο περιορισμός του low budget και τον Δάντη που στέκεται ως η ύψιστη αναφορά μέσα σε ένα ποπ συνονθύλευμα φτιαγμένο από κορίτσια που αλλάζουν ρόλους για να μιλήσουν για το τέλος της πατριαρχίας όπως την γνωρίζαμε.
Βαρβαρότητα
Ηθελα να μιλήσω για τον χρόνο που περνάει. Και πώς όταν μεγαλώνουμε νιώθουμε κάθε μας πεποίθηση να προδίδεται. Το βρίσκω τραγικό. Θέλοντας να μιλήσω γι' αυτήν την προδοσία αναζήτησα μια εμβληματική φιγούρα και έτσι διάλεξα τον Κόναν, όπως τον δημιούργησε ο Ρόμπερτ Ε. Χάουαρντ το 1932. Εψαξα όμως ακόμη πιο πίσω, από εκεί που εμπνεύστηκε, έναν κέλτικο μύθο και πάνω σε αυτόν έχτισα μια ιστορία που μιλάει για τη βία και την πολιτική. Η ιστορία διασχίζει τη μυθολογία και φτάνει στον μοντέρνο κόσμο, καταδικάζοντας όλα όσα απεχθάνομαι: τη διαφθορά, το ανελέητο κυνήγι της εξουσίας, την πατριαρχία.
O Kόναν, ο Βάρβαρος (ο πατροπαράδοτος)
Η ταινία «Κόναν ο Βάρβαρος» είναι το σύμβολο του ανδρισμού. Με τα «Αγρια Αγόρια» είχα ήδη αναρωτηθεί για τη στροφή αρσενικού-θηλυκού με αρκετά επιθετικούς χαρακτήρες. Και εκεί, ήθελα να δουλέψω πάνω σε αυτή τη βαρβαρότητα και να την κάνω θηλυκή. Στη συνέχεια, με ενδιέφερε μια πνοή ρομαντισμού. Γιατί η βαρβαρότητα από μόνη της δεν με ενδιαφέρει. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η αντίθεση μεταξύ βαρβαρότητας και ρομαντισμού.
Ο Κόναν που έγινε η Κόναν
Οταν γυρίζεις μια ταινία με άντρες δεν σε ρωτάνε ποτέ «γιατί». Πιστεύω ακράδαντα πως πρέπει να δουλεύουμε με γυναίκες ηθοποιούς και να τους δίνουμε ρόλους που βρίσκονται μακριά από τα αρχέτυπα που έχουμε συνηθίσει. Και ρόλους που είναι non-binary, που δεν έχουν φύλο, λαμβάνοντας εδώ υπόψη πως στη βιομηχανία οι γυναίκες μετά από μια ηλικία δεν βρίσκονται ως επιλογή κανενός για κανένα ρόλο. Είναι μια πολιτική κίνηση να προσφέρεις σε γυναίκες ηθοποιούς κάθε ηλικίας ρόλους διαφορετικούς από αυτούς που τους προσφέρονται παραδοσιακά. Σε αυτήν την ταινία ήταν απόλυτα λογικό να δουλέψω με γυναίκες...
Το σινεμά του φανταστικού
Μπάινοντας μέσα στον κόσμο του φανταστικού, μπορώ να κάνω το σινεμά μου να φαίνεται γοητευτικό. Και μου αρέσει να παίζω με τους κανόνες της βιομηχανίας. Τους γνωστούς κανόνες. Η «Κόναν» δεν είναι ακριβώς μια ταινία φαντασίας. Ξεκινάει από τη μυθολογία, αλλά καθώς φτάνει στο παρόν αγγίζει και περιοχές της πραγματικότητας. Οι αναφορές δεν ήταν μόνο από το σινεμά του φανταστικού, αλλά και από τον «αστικό ονειρισμό» των 80s - σαν τον «Αταίριαστο» του Φράνσις Φορντ Κόπολα, από πολεμικές ταινίες - το «Ελα να Δεις» του Ελέμ Κλίμοφ, το «Τρίτο Μέρος της Νύχτας» του Αντρέι Ζουλάφσκι και από εκεί στο «Μεγάλο Φαγοπότι» του Μάρκο Φερέρι και το «Ο Κλέφτης, ο Μάγειρας, η Γυναίκα του και ο Εραστής της» του Πίτερ Γκρίναγουεϊ.
Είναι για μένα πολύ σημαντικό να είμαι ελεύθερος. Εχω και μια πολιτική θέση πάνω σε όλο αυτό. Δεν καταλαβαίνω γιατί οι ταινίες πρέπει να είναι τόσο ακριβές. Υπάρχει ένα σημείο στο οποιό ξεκινά το όλο πράγμα να γίνει ανήθικο. Σαν δημιουργός, αν μπορώ να υλοποιήσω τις ιδέες μου, δεν υπάρχει λόγος αυτό να γίνει πολύ ακριβά.»
(φωτογραφία του Τζον Κλέιτον Λι)
Οι αναφορές
Οταν γράφω μια ταινία δεν σκέφτομαι τις αναφορές. Απλά δουλεύω. Απλά γράφω. Με ενδιαφέρει η ιστορία και πως θα την αφηγηθώ. Μόλις όμως ξεκινήσω την προετοιμασία για μια ταινία, τότε, μόλις ξεκινάω να δουλεύω με την ομάδα μου και το συνεργείο, συνειδητοποιώ τις αναφορές που βρίσκονται μέσα στην ιστορία και πώς θα τις χρησιμοποιήσω κατά τη διάρκεια του γυρίσματος και της παραγωγής της ταινίας. Πάντως πιο πολύ φλερτάρω μαζί τους, παίζω μαζί τους, παρά τις εντάσσω στην πραγματικότητα μέσα στις ταινίες μου. Και επίσης δεν έχω κανένα πρόβλημα να τις αποκαλύπτω. Δεν έχει κανένα νόημα να τις κρύβεις.
To ασπρόμαυρο
Το ασπρόμαυρο ήταν για μένα μια επιλογή που με βοήθησε να ενώσω τις διαφορετικές εποχές στις οποίες διαδραματίζεται η ταινία. Και φυσικά υπήρξαν και λόγοι οικονομικοί. Γυρίσαμε σε φιλμ και είχαμε τη δυνατότητα παραγωγικά να γυρίσουμε μόνο μέσα σε 5 εβδομάδες. Και το ασπρόμαυρο ήταν μια επιλογή. Μπορούσαμε να δουλέψουμε μόνο πάνω στα κοντράστα και όχι στα χρώματα. Μου έδωσε μεγαλύτερη ελευθερία σχετικά με τα σκηνικά. Αλλά ήμουν επίσης σαφής πως ήθελα μερικά κομμάτια σε χρώμα. Μπορώ εδώ να αναφέρω τον Ιάπωνα Κότζι Γουακαμάτσου που γυρίζει ασπρόμαυρες ταινίες με εκρήξεις χρώματος, στα πιο βίαια κομμάτια, σαν έναν παροξυσμό βίας. Ηθελα να κάνω το ίδιο. Να χρησιμοποιώ το χρώμα σαν μια επίθεση στα μάτια του θεατή.
Low budget vs. Big Budget
Αν είχα περισσότερα χρήματα θα είχα δίλημμα αν έπρεπε να τα ξοδέψω στο να πληρώσω περισσότερο τους συνεργάτες και τους ηθοποιούς μου ή για να έχω περισσότερα μέσα στην παραωγή. Νομίζω πως η ελευθερία που μου δίνει το μικρό low budget είναι κάτι που δεν θα αντάλλασσα με τους περιορισμούς που φέρνει ένας παραγωγός. Είναι για μένα πολύ σημαντικό να είμαι ελεύθερος. Εχω και μια πολιτική θέση πάνω σε όλο αυτό. Δεν καταλαβαίνω γιατί οι ταινίες πρέπει να είναι τόσο ακριβές. Υπάρχει ένα σημείο στο οποιό ξεκινά το όλο πράγμα να γίνει ανήθικο. Σαν δημιουργός, αν μπορώ να υλοποιήσω τις ιδέες μου, δεν υπάρχει λόγος αυτό να γίνει πολύ ακριβά.
Πιστεύω σε ένα Θεό
Δεν ξέρω αν συνειδητά υπάρχουν στοιχεία από την Παλαιά Διαθήκη μέσα στην ταινία. Βρίσκω την Παλαιά Διαθήκη πολύ βίαιη, άγρια και την ίδια στιγμή απείρως ποιητική. Γράφοντας την ταινία συνειδητοποίησα πως ήταν το τρίτο μέρος μιας τριλογίας που ξεκίνησε με τα «Αγρια Αγόρια» να συμβολίζουν τον Παράδεισο, τον «Βρώμικο Παράδεισο» να συμβολίζει το Καθαρτήριο και την «Κόναν» να είναι η Κόλαση. Φυσικά αυτά τα τρία μπλέκονται μεταξύ τους. Τίποτα δεν είναι ξεκάθαρο στην εποχή που ζούμε: μια εποχή διαθφοράς, αγωνίας για την εξουσία, κυριαρχίας του χρήματος. Ισως η μεγαλύτερη αναφορά στην ταινία είναι η «Θεία Κωμωδία» του Δάντη. Και φυσικά το μελόδραμα. Η ρομαντική πλευρά μιας ταινίας που μας κάνει - ως θεατές - να αναπνέουμε...
