Κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα στη φανταστική πόλη του Τυρογεφυριού, όπου πλούσιος είναι ο ιδιοκτήτης του περισσότερου τυριού και ισχυρός αυτός που φορά ένα από τα ελάχιστα Ασπρα Καπέλα εξουσίας, ένα μωρό αγοράκι εξαφανίζεται. Ο μοχθηρός, λαϊκός Κοκκινοκάπελος Αρπάχτρας, ο εξολοθρευτής ζιζανίων της πόλης, πείθει τον Ασπροκάπελο Λόρδο Παρμεζάνα ότι υπαίτια είναι τα τερατοκουτάκια: τα μυθικά τρομαχτικά πλάσματα που ζουν στους υπονόμους και τις νύχτες βγαίνουν παγανιά για ανθρώπινη σάρκα. Σκορπίζοντας τον τρόμο, ο Αρπάχτρας και ομάδα του καταφέρνουν να επιβάλουν στους κατοίκους να κλειδώνονται επί χρόνια σπίτια τους τα βράδια, ενώ εκείνος ανενόχλητος εξολοθρεύει ένα ένα τα τερατοκουτάκια. Η συμφωνία του με τον Λόρδο Παρμεζάνα: μόλις τα σκοτώσει όλα, θα κερδίσει κι εκείνος το πολυπόθητο Ασπρο Καπέλο που θα του επιτρέψει την είσοδο στο πριβέ γραφείο του Λόρδου, όπου θα γεύεται τα καλύτερα τυριά με τους υπόλοιπους προύχοντες της πόλης. Μόνο που, όπως θα ανακαλύψει η Γουίνι, η μικρή περίεργη κόρη του Λόρδου, τα τερατοκουτάκια δεν είναι καθόλου τέρατα. Ναι, είναι άσχημα και σκεπάζουν τα κορμιά τους με ένα χαρτόκουτο (αυτό τους δίνει και τα ονόματά τους - αν ήταν από αυγά, από ψάρια, από γάλα), όμως είναι παιχνιδιάρικα, σκανταλιάρικα και εκείνα νιώθουν φιλικά προς τους ανθρώπους. Ναι, ζουν στους υπονόμους, όμως δεν τρέφονται από σάρκα, αλλά από σκαθάρια κι έντομα. Ναι, βγαίνουν το βράδυ και κλέβουν από τα σκουπίδια μας ό,τι τους φαίνεται χρήσιμο, όμως το μεταφέρουν στην υπόγεια πόλη τους για να κατασκευάσουν κάτι - είναι ακούραστοι εργάτες και πανέξυπνοι εφευρέτες. Και αξιαγάπητοι. Περισσότερο από όλους, ο Αυγάς, το μικρό αγόρι που όντως μεγάλωσε μαζί τους, νιώθει ότι είναι ένας από αυτά, κι η Γουίνι τον βοηθά να ανακαλύψει τι πραγματικά του συνέβη όταν ήταν μωρό. Θα αποκατασταθεί η φήμη των τερατοκουτιών στην πόλη του Τυρογεφυριού ή θα επικρατήσει το Κακό έτσι όπως το συντηρεί ο απαίσιος Αρπάχτρας;
Εχοντας ως πρώτη ύλη το βιβλίο του Αλαν Σνόου «Here Be Monsters», το στούντιο της Laika, της ανεξάρτητης animation εταιρίας που μας έχει χαρίσει στο παρελθόν τα «Coraline» και «Paranorman», πλάθει ένα σύμπαν πιστό στο ύφος, την αισθητική και την παράδοση των διαφορετικών ιστοριών της. Ακολουθώντας το μονοπάτι που έχουν στρώσει κι άλλοι δημιουργοί στο χώρο του animation (με διασημότερο τον Τιμ Μπάρτον), τα παραμύθια της Laika είναι σκοτεινά, περίεργα, κατοικούνται από παρεξηγημένα τέρατα που οι ιστορίες τους προκαλούν το μυαλό μικρών και μεγάλων για το τι είναι όμορφο, άσχημο, καλό, κακό, διαφορετικό, αποδεκτό. Στο τέλος καταλήγεις να ταυτίζεσαι με το τέρας (που κρύβεις κι εσύ μέσα σου και δεν μπορούσες να εκφράσεις;) κι όχι με τον άνθρωπο - το ον που πάντα θέλει να κυριαρχεί, να ποδοπατά, να μαζεύει άχρηστες περιουσίες. Θεωρεί το σύμπαν δικό του, κι ό,τι διαφορετικό το φοβάται, το κατακρίνει, το περιθωριοποιεί, το εξολοθρεύει.
Αν στις προηγούμενες ταινίες τους, οι animators της Laika μάς συμφιλίωσαν με νεκρούς και ζόμπι, εδώ έχουν πιο ελαφριά και παιχνιδιάρικη διάθεση. Μπορεί το σύμπαν που σχεδίασαν να είναι κατά βάση απωθητικό (άσχημοι άνθρωποι, σκουπίδια, υπόνομοι, βρωμιά) όμως μοιάζει να δίνει μία γενναία, όσο και φύσει χαριτωμένη, σύγχρονη ανάγνωση στα αλά Ντίκενς παραμύθια, όπου όλα ήταν παρομοίως σκεπασμένα από την μπόχα της βικτωριανής εποχής - κυριολεκτικά και συμβολικά. Αυτή όμως είναι και η επιτυχία του τελικού αποτελέσματος. Παραφράζοντας τον Λέοναρντ Κοέν «ομορφιά είναι να ξέρεις που να κοιτάξεις, ανάμεσα στα λουλούδια και τα σκουπίδια».
Πέρα από το ισχυρό μήνυμα της παιδικής παραβολής όμως, η μεγάλη επιτυχία του στούντιο, με σκηνοθέτες και καθοδηγητές τους Αντονι Σάτσι και Γκράχαμ Αναμπλ, είναι η ίδια η κατασκευή του stop motion animation. Η επιμονή της Laika στις χειροποίητες κατασκευές, στη χρήση μοντέλων, αληθινών σκηνικών, στην τελειοποίηση της κίνησης της κάθε κούκλας, τα ελάχιστα ειδικά εφέ. Μόνο έτσι, το τελικό animation ζωντάνεμα αυτού του σύμπαντος έχει βάθος, επίπεδα, υπόσταση. Οπως και τα ίδια τα τερατοκουτάκια, έτσι και οι animators της Laika είναι εφευρέτες: σε μία από τις τελευταίες σεκάνς της ταινίες (δεν είναι στ' αλήθεια spoiler) εμφανίζεται ένα κατασκευασμένο, θεόρατο τέρας που καίει φωτιά στο στέρνο του. Οι animators κατασκεύασαν την μεγαλύτερη κούκλα που έχει ποτέ χρησιμοποιηθεί σε stop motion animation ταινία, τοποθέτησαν στο στήθος της mini i pads και εφηύραν μία εφαρμογή που δίνει την αίσθηση πραγματικής φωτιάς.
Το σινεμά είναι ψέμα, είναι φως και καθρεφτάκια, είναι επινόηση. Το καλό σινεμά, είναι ένα ψέμα που λέει τις μεγαλύτερες αλήθειες, κοιτάζει ανάμεσα στα σκουπίδια και τα λουλούδια, βρίσκει τα τέρατα, τα φωτίζει και τα κάνει μαγικά.
Κάπως έτσι κινηματογραφικές ιστορίες για τυριά είναι «cheesy», αλλά τόσο αξιαγάπητα... «gouda».
Δείτε τη συνέντευξη του Μαρκ Σαπίρο της LAIKA στην κάμερα του Flix.
